طبقه‌بندی اقتصاد چرخشی | شهرهای چرخشی :
ایجاد یک اقتصاد چرخشی در شهرها می‌تواند مزایای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی فوق‌العاده‌ای به همراه داشته باشد.
- اگر بتوانیم ترافیک‌ها را کاهش دهیم،
- زباله‌ها را از بین ببریم؛ ( در مکتب اقتصاد چرخشی چیزی به نام زباله وجود ندارد مواد مصرف و سپس باقیمانده آن‌ها برای تولید مجدد استفاده میشود؛ یا پس از مصرف جذب طبیعت می‌شوند )
- و هزینه‌ها را کاهش دهیم، که موجب رونق شهرها در نتیجه بهره‌وری اقتصادی بالاتر و رشد جدید (رشد تولید ناشی از کم‌شدن هزینه و بالا رفتن بهره‌وری) میشود
مشاغل بیشتر و زندگی سالم‌تر
توسعه شهرها به مثابه بکارگیری بیشتر از منابع انسانی و فرصت‌های تجاری جدید برای مهارت‌ها و صاحبان مشاغل خواهد بود.
علاوه براین می‌دانیم که امروزه از معضلات بسیار مهم در حوزه شهری، آلودگی هوا است؛اقتصاد چرخشی کمک شایانی به کاهش جریان کربن در فضای شهری می‌کند
انتشار کمتر کربن و آلودگی کیفیت هوا و سلامت شهری را بهبود می‌بخشد و افزایش تعاملات اجتماعی فضاهای شهر را جذاب و قابل زندگی می‌کند.
تعریف شهر چرخشی یا دایره‌ای:
گذار از اقتصاد خطی به فرم چرخشی در تمامی ابعاد عملیاتی شهرها. این امر با همکاری یکپارچه شهروندان، مصرف‌کنندگان، صاحبان کسب و کار و جامعه علمی و پژوهشی فعال میسر میشود.
این فرآیند در عمل به معنای پرورش مدل‌های تجاری و رفتار اقتصادی است، که در آن “استفاده از منابع” به‌گونه‌ای از فعالیتهای اقتصادی جدا میشود که ارزش و کاربرد محصولات حفظ شود، اجزاء، مواد با دوام و حتی مغذی، تا زمانی که ممکن است در تکمیل زنجیره تامین و به حداقل رساندن مضرات و جلوگیری از تولید زباله بیشتر مفید باشند.
به‌دیگر بیان نحوه استفاده از منابع یک چهارچوب جدید در هر فعالیت اقتصادی پیدا می‌کند.
این چهارچوب از هر فرآیند اقتصادی بیرون می‌آید و با رویه‌های اقتصاد چرخشی تا حد ممکن پرداخته میشود، تا نهایت استفاده از منابع بدون آسیب وارد کردن به محیط‌زیست و مطلوبیت مصرف‌کنندگان از کالاها و خدمات، امکان‌پذیر شود.
در این گذار، شهرها به دنبال بهبود رفاه انسان، کاهش انتشار گارهای گل‌خانه‌ای، حفاظت و ارتقای تنوع زیستی، و ترویج عدالت اجتماعی، در راستای اهداف توسعه پایدار هستند.
چرا شهرها برای اقتصاد چرخشی حیاتی هستند؟
شهرها در حقیقت کانون تمرکز بالایی از منابع، سرمایه، داده‌ها و استعدادهای پراکنده در یک منطقه جغرافیایی نسبتا کوچک هستند (در مقیاس اقتصاد کلان).
در این مناطق، کالا و خدمات متنوع، متناسب با طبقه‌های مختلف تقاضا وارد بازار نهایی می‌شوند، این محل می‌تواند مرکز نوآوری‌های جدید برای بازنگری در چرخه تولید باشد.
چگونه محصول را به تقاضای موجود تزریق کنیم تا مواد بکار گرفته شده مجددا از مصرف‌کننده به چرخه تولید ما بازگردد یا مواد دوریز و ضایعات غیرقابل بازیافت، که اکنون در نقاط مختلف شهر انباشت شده‌اند را چگونه مدیریت کرده و آماده برگشت به چرخه طبیعت کنیم.
شهرها بستر اجرای مدل‌های کسب‌وکار چرخشی
به دلیل این تمرکز، شهرها نیز به طور منحصربه‌فردی برای پشتیبانی از مدل‌های کسب‌وکار چرخشی خاص، مانند مدل‌های اشتراک‌گذاری، سیستم‌های استفاده مجدد، موقعیتی منحصربه‌فرد دارند؛
دو سوم ما تا سال 2050 در مناطق شهری زندگی می‌کنیم.
مراکز شهری ما علیرغم اشغال تنها 2 درصد از خشکی‌های جهان، بیش از 75 درصد منابع طبیعی را مصرف می‌کنند،
مسئول بیش از 50 درصد زباله‌های جامد شهرها هستند.
تا 60 درصد از گازهای گل‌خانه‌ای، که موجب آلودگی، تغییرات آب و هوا و از دست دادن تنوع زیستی میشود، ناشی از فعالیتهای روزانه شهری است.
پیشرفت‌ها در تولید چرخشی ، مد، حمل‌ونقل، غذا و تدارکات در حال حاضر از مناطق شهری هدایت می‌شوند.
اکنون زمان آن است که از فرصت‌های فراوان موجود در شهرها برای ایجاد سیستمی استفاده کنیم که بتواند در درازمدت برای اقتصاد، جامعه و محیط زیست کارگر باشد.
شهرها و شهرداری‌های چرخشی
آن چه در بالا ذکر شد بخشی از دلایلی است که باعث میشود شهرها و شهرک‌های بیشتری در سراسر جهان ابتکار عمل را برای توسعه به صورت چرخشی به دست بگیرند.
هلند در حال حاضر یکی از 4 کشور پیشرو در توسعه اقتصاد چرخشی است.
در ادامه، برنامه سه شهر این کشور که با تعامل پویا با شهرداری‌های خود برای نهادینه کردن فرآیندهای چرخشی هستند را بررسی می‌کنیم.
آمستردام
در سال 2015، آمستردام اولین شهر در جهان بود که مطالعه‌ای اصولی را در مورد فرصت‌های اقتصاد چرخشی انجام داد.
این مطالعه نشان داد که گذار به فرم چرخشی، منجر به محیطی پاک‌تر، ایجاد شغل‌های بیشتر و اقتصاد قوی‌تر با وابستگی کمتر خواهد شد. در سال 2019، شورای شهر بلندپروازی‌های روشنی برای خود تعیین کرد:
- سال 2025: تا 65 درصد از کل زباله‌های خانگی باید برای استفاده مجدد قابل تفکیک باشد.
- سال 2030: کاهش 50 درصدی مصرف مواد اولیه نسبت به حال حاضر
- سال 2050: اقتصاد کاملاً چرخشی.
بندر روتردام
شهرداری و مدیریت شهر روتردام اعلام کرده است که تا سال 2030 رویکرد چرخشی باید معیاری برای شهروندان، مشاغل و سیاست‌گذاران باشد.
شهر آبی در روتردام که تمامی سیستم‌های آن مبتنی بر اقتصاد چرخشی است
روتردام در حقیقت به یک آزمایشگاه زنده تبدیل خواهد شد که در آن اقدامات عملی را محک می‌زنند و پیشگام فرآیندهای چرخشی می‌شوند.
شهرداری می‌خواهد شهر و بندر را به یک کانون چرخشی پویا تبدیل کند.
برای دستیابی به این هدف، برنامه چرخشی روتردام 2019 – 2023 تدوین شده است.
این سند دو مسیری را که شهر می‌خواهد دنبال کند و وظایف، فرصت‌ها و اقدامات را در چهار بخش کلیدی شرح می‌دهد:
- فرآیندهای ساخت و ساز ساختمانی
- جریان مواد غذایی
- کالاهای مصرفی
- حوزه سلامت و مراقبت‌های بهداشتی.
ونلو یا فنلو
از سال 2008، شهرداری ونلو اصول گهواره به گهواره را در دستور کار سیاست‌های خود قرار داده است.
نگرشی که به اختصار بیان می‌کند “نباید چیزی را تولید کنیم، مگر آن‌که پس از مصرف بتوانیم از آن چیز جدیدی تولید کنیم”
این اصول در راستای چرخش‌گرایی کامل هستند.
مثلا شهرداری، دفتر خود را با فرمت گهواره به گهواره ساخته است. یعنی تقریباً همه اجزاء آن‌را می‌توان جدا کرد و دوباره مورد استفاده قرار داد. تصویر زیر مربوط به همین ساختمان است
فضای سبز زیاد محیط کار را دلپذیر و سالم و تهویه طبیعی را فراهم می‌کند.
پنجره‌های بزرگ و پنل‌های خورشیدی نیز وظیفه تامین انرژی برق آن را به عهده دارند
منابع: