جنبه‌های اقتصادی میراث فرهنگی | دیوید تراسبی (بخش اول)
خلاصه کتاب اقتصاد و فرهنگ دیوید ترابسی (ترجمه کاظم فرهادی) :
این کتاب با در نظر گرفتن (1) جنبه اقتصادی فعالیت فرهنگی و (2) زمینه فرهنگی اقتصاد و رفتار اقتصادی، دو حوزه بسیار متفاوت، اقتصاد و فرهنگ را گرد هم آورده است.
نویسنده به بررسی چگونگی ارزش گذاری کالاهای فرهنگی از نظر اقتصادی و فرهنگی می پردازد و مفاهیم سرمایه فرهنگی و پایداری را معرفی می کند. کتاب در ادامه به بحث اقتصادِ خلاقیت در تولید کالاها و خدمات فرهنگی می پردازد. فرهنگ در توسعه اقتصادی؛ صنایع فرهنگی؛ و سیاست فرهنگی موضوع مهمی که به سبک محرک و غیر فنی تحلیل شده است.
ارزش فرهنگی:
اصول و آرمان های اصلی که در یک جامعه وجود دارد، از جامعه محافظت می کند و جامعه برای بقای خود و ایجاد روابط هماهنگ بر آن‌ها تکیه می کند (منبع)
جنبه‌های اقتصادی ارزش‌های فرهنگی
چه کسی ارزش فرهنگی را تعریف می‌کند؟
چه کسی باید تعیین کند کدام ضابطه ها مهم‌اند و چگونه باید آن‌ها را تفسیر کرد؟
ممکن است این سؤال، در چارچوبِ یافتن فراگرد مناسبی برای تصمیم‌گیری مطرح شود. برای مثال آیا ارزشیابی و تصمیم‌گیری، باید به صورت فراگردی بالا به پایین انجام شود یا پایین به بالا؟
در بسیاری موارد فراگردهای بالا به پایین بنا به دلایل ذاتاً مالی تحمیل می‌شوند، زیرا واحد مستقلی که بودجه‌های پروژه را تأمین می‌کند، می‌تواند صاحب اختیار باشد یا چنین حقّی را مطالبه کند.
بخش عمده از اثری مربوط به میراث که بودجه‌اش به طور عمومی تأمین می‌شود در این مقوله قرار می‌گیرد، یعنی جایی که حکومت‌های ملّی، منطقه‌ای و محلّی پول را صرف پروژه‌هایی می‌کنند که خوشان انتخاب کرده‌اند.
در اینجا ارزش‌های چندگانه موجود، تمایل دارند که مطابق با ارزش های گروه‌های نخبه یا مسلّطی از قبیل کارشناسان میراث، دیوانسالاران و سیاست مداران باشند.
فراگرد پایین به بالا به دنبال آن است که به کسانی که بی‌واسطه‌ترین و فوری‌ترین تأثیر را از این مکان می‌پذیرند، از قبیل جامعه محلّی، اجازه دهد که ارزش‌های خود را مطالبه کنند.
سنجش:
به دلیل ماهیت چند وجهی ارزش فرهنگی، باید به سراغ برخی از رشته‌های متفاوت رفت تا روش‌های ارزیابی مناسبی را فراهم کرد. شاید بتوان در تعیین آن دسته از مشخصه‌های این مکان که در ارزش فرهنگی آن نقش دارند، مقیاس‌های ترتیبی یا کیفی ساده را طراحی کرد که قدرت یا اهمیت هر کدام از مشخصه‌های مکان مورد نظر را اندازه‌گیری می‌کنند.
پایداری در مدیریت میراث:
در بحث راجع به مفهوم سرمایه فرهنگی، گفتیم که “ایده‌های پایداری”، چارچوبی را فراهم می‌کنند که در آن می‌توان به طور مشترک به آن دسته از ارزش اقتصادی و فرهنگی توجّه کرد که در بلند مدت به وسیله چنین سرمایه‌ای به وجود می‌آیند.
سپس اصول مربوط به پایداری را بیان کردیم که این اصول می‌توانند ابزاری برای ادغام ارزیابی هزینه فایده اقتصادی و فرهنگی پروژه میراث را فراهم کنند.
نیروی محرکه پیشروی در این مسیر، عبارت است از فراهم کردن مجموعه‌ای از ضوابط برای تدوین راهبردهای مدیریت پایدار میراث؛ ضوابطی که ارزش اقتصادی و ارزش فرهنگی حاصل از پروژه را به رسمیت می‌شناسند.
- ایجاد رفاه مادی و غیرمادی.
- انصاف بین نسلی؛ که نیازمند آن است که منافع نسل های آتی در ستانده های پروژه مورد پذیرش قرار گیرد.
- انصاف درون نسلی؛ تأثیرات رفاهی پروژه میراث بر نسل کنونی را به رسمیت خواهد شناخت.
سه اصل باقی مانده، یعنی حفظ کثرت، اصل احتیاطی و پذیرش وابستگی متقابل، نظام‌های اقتصادی و فرهنگی را می‌توان به عنوان نظارت‌ها و موازنه‌هایی در ارزیابی کلّی پروژه در نظر گرفت.
مسایل مربوط به سیاستگذاری:
حکومت‌ها در سطوح ملی، منطقه‌ای و محلی سهم بران مهمی در عرصه میراث فرهنگی هستند. یعنی مالکان یا نگهبانانِ بخش قابل توجهی از میراث دنیا یا نظارت‌کنندگان یا سرمایه‌دارانی هستند که بر دیگر سهم بران این حیطه تأثیر می‌گذارند.
چهار گروه از اقدامات سیاستی مفید در عرصه میراث شامل موارد زیر است:
- مالکیت و اداره دولتی (عمومی) نهادها، تسهیلات و مکان های میراثی.
- حمایت مالی برای حفظ، اداره و مرمت میراث.
- نظارتی که فعالیت خصوصی در زمینه میراث فرهنگی را محدود یا مقید می‌کند.
- آموزش و تهیه اطلاعات، به امید اتخاذ تصمیم های بهتری درباره حفاظت.
تأمین بودجه سیاست میراث باید توسط کسانی تقبل شود که سهم‌بران پروژه مورد نظرند.
توجه به میراث به عنوان سرمایه فرهنگی، می‌تواند ابزار ادغام منافع دو گروه را فراهم کند: طرفداران حفظ میراث فرهنگی که دغدغه حفظ ارزش فرهنگی را دارند و اقتصاددانان که به پروژه‌های میراث به عنوان مشکلات تخصیص منابع کمیاب میان اهداف رقیب می‌نگرند. اگر قرار است دو طرف این تقسیم‌بندی به یکدیگر بپیوندند، به رسمیت شناختن ارزش اقتصادی و فرهنگی ضروری است.
روش‌های ارزیابی سرمایه‌گذاری اقتصادی، که به طور خاص به ارزیابی منافع غیربازاری مرتبط است، می‌تواند چیزهای زیادی درباره ارزش پروژه های میراث به ما بگوید و می‌تواند به میزان زیادی به تصمیم گیرنده ها کمک کند.