ارتباط متقابل منابع آب و تغییر اقلیم | حسین سجادی فر – پژوهشگر اقتصاد آب و محیط زیست
تغییرات اقلیمی | تغییرات شدید در بارندگی
تغییرات اقلیمی باعث تغییر در الگوی بارندگی و بالا آمدن سطح آب دریاها شده است و میتواند بر منابع آب تاثیرات جدی داشته باشد. تغییرات اقلیمی را میتوان به عنوان تغییر در الگوهای آب و هوایی در طول زمان و مکان درنظر گرفت که در مناطق بزرگی از جهان دیده میشوند. انتشار دی اکسید کربن، نیتروژن و دیگر گازهای حاصل از احتراق سوختهای فسیلی باعث افزایش دمای زمین شده و تغییرات شدیدی در میزان بارندگی به همراه داشته است.
تغییرات اقلیمی | تغییر در تغذیه آبهای زیرزمینی
این شرایط می تواند بر سایر منابع اکوسیستمی از جمله تغییر در تغذیه آبهای زیرزمینی اثر بگذارد.
هیئت بینالمللی تغییرات آب و هوایی از سال ۱۹۸۸ تغییرات آب و هوایی را مورد بررسی قرار داده است و یک سری گزارش از یافتههای خود ارائه نموده است.
این هیئت تعدادی سناریو را برای بررسی تغییرات حاصل در الگوهای آب و هوایی جهان مورد ارزیابی قرار داده است. در مجموع، بهترین برآوردها از شش سناریو این است که دمای زمین در قرن بیست و یکم ۱.۸ تا ۴ درجه افزایش خواهد داشت و سطح آب دریاها در اثر ذوب شدن یخهای قطبی و و یخهای گرینلند ۱۸ تا ۵۹ سانتی متر افزایش مییابد. اگر ذوب شدن یخهای قطبی ادامه داشته باشد، افزایش سطح دریاها بیشتر از این نیز خواهد بود.

آبهای زیرزمینی عاملی برای افزایش سطح آب دریاها میباشند. برداشت آبهای زیرزمینی برای مقاصد کشاورزی سالانه ۱۰۰۰ تا ۱۳۰۰ کیلومتر مکعب از ذخایر آبهای زیرزمینی را از بین میبرند که این برداشت، افزایش ۰.۲ تا ۱ میلی متری سطح آب دریاها را به دنبال خواهد داشت (گودیه،۲۰۰۶،ص۲۴۴).
اثرات تغییرات اقلیمی بر آبهای زیرزمینی
بر اساس آنچه ذکر آن رفت، تاثیرتغییرات اقلیمی بر منابع آب زیرزمینی بسیار متنوع است و میتواند آسیبهای متعددی به این منابع وارد کند. البته ارتباط بین تاثیرات تغییرات اقلیمی و منابع زیرزمینی متقابل است. یعنی نخست تغییرات اقلیمی و تغییر در میزان بارندگی بر منابع آب زیرزمینی تاثیر میگذارد و بعد از آن تغییر در منابع آب زیرزمینی موجب بالا رفتن سطح آب دریا میشود.
این تاثیر و تاثرات میتواند عاملی برای شکل گیری پیامدهای زیر خواهد بود:
در نواحی ساحلی
- زیر آب رفتن زمینهای پست ساحلی
- زیرآب رفتن تالابها
- افزایش سیل در نواحی ساحلی که بر کیفیت آب تاثیر میگذارد.
- افزایش نفوذ آب شور با بالا آمدن آب
- افزایش تخلیه آبهای زیرزمینی به جریانها در نواحی نزدیک به امواج جذر و مدی
در سراسر قارهها
- خشکتر شدن نواحی خشک
- مرطوبتر شدن نواحی مرطوب
- افزایش نواحی تحت تاثیر خشکسالی
- افزایش بارندگیهای سنگین
نتایج برای کشورها و نواحی محلی
- مردم از نواحی سیلزده نقل مکان میکنند که این مساله مهاجرتهای بسیار زیادی از نواحی ساحلی پست پرجمعیت را به همراه دارد.
- افزایش تقاضای آب در نواحی گرمتر که کاهش سطح ایستابی آبهای زیرزمینی و در نتیجه، از دست رفتن سرمایههای طبیعی را به دنبال دارد.
- در نواحی با افزایش بارندگی، بالاتر آمدن سطح ایستابی آب باعث میشود که فشار وارده به خطوط انتقال آب و فاضلاب افزایش یافته و مشکلاتی برای مدیریت شبکهها ایجاد شود.
- افزایش شوری آبهای زیرزمینی که مستلزم تصفیه و صرف هزینه بیشتر برای عرضه آب در نواحی ساحلی میباشد.
- از بین رفتن چاههای کم عمق به دلیل نفوذ آب شور به نواحی ساحلی.
- در نواحی با خشکی بیشتر و کاهش آبهای زیرزمینی، احتمال اتکا به آبهای لب شور برای تامین آب از طریق تصفیه به منظور کاهش غلظت مواد معدنی افزایش خواهد یافت.
- برای مدیریت عرضه آبهای شیرین و شور و همچنین جلوگیری از نفوذ بیشتر آبهای شور، چاهها و لولههای بیشتر در نواحی ساحلی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
- خاکهای اشباع شده از آب در نواحی مرطوبی که بارندگی بیشتری دارند، بهرهوری تولید محصولات کشاورزی را کاهش میدهد.
- از بین رفتن زیستگاههای حیات وحش در تالابها و در نتیجه، از بین رفتن زمینهای مورد نیاز برای تخمریزی گونههای خشکی و آبزی.
اثرات ذخیره زیرزمینی دی اکسید کربن بر تغییرات اقلیمی
روش دفن دی اکسید کربن موجود در جو در زیر زمین تحت عنوان “ترسیب کربن” شناخته میشود و یکی از راهکارهای جدید کاهش گازهای گلخانهای محسوب میشود.
در حالی که ذخیره زیرسطحی این گاز واکنشی سودمند به مشکل تغییرات اقلیمی است اما این روش میتواند هزینهها و مشکلات فرامرزی نیز داشته باشد.
اثرات شامل اسیدی شدن آبهای زیرزمینی، شور شدن آبهای قابل شرب، اثرات بالقوه بر زیستگاههای آبی است. دی اکسید کربن میتواند از ناحیه تزریق به سایر مکانها حرکت کرده و در صورت انفجار، حیات انسانی و جانوری در نواحی مجاور نابود خواهد شد.