---

دکتر سید حسین سجادی‌فر کارشناس اقتصاد آب و محیط زیست
مرتضی زارع کارشناس اقتصادی

---

نام‌گذاری روز جهانی آب 2023 با عنوان “شتاب در تغییر” پیام مهمی در توجه به مسائل آب دارد، هر کس، در هر کجای دنیا، هر کاری می‌تواند باید انجام دهد. جهان نیازمند شتاب دادن به فعالیت‌های خود در مسائل حوزه آب است.

سرعت حرکتی و روند اجرای اقدامات در “تامین آب آشامیدنی پایدار” و “دسترسی به خدمات بهداشتی” بسیار کند است و با نرخ تغییرات فعلی امکان دستیابی به اهداف تعیین شده تا سال 2030 امکان‌پذیر نیست.

در برخی شاخص‌ها نیاز است تا 10 و حتی 20 برابر نرخ تغییرات شتاب گیرد تا جهان بتواند به اهداف توسعه پایدار 2030 خود برسد. این اهداف به کشور ، منطقه یا جامعه خاصی تعلق ندارد، هدف کل گستره هستی است، کل منابع آب روی کره زمین، اقلیم جهانی است که کوتاهی در محافظت از آن، آب و هوای کره زمین را متاثر می‌کند.

طبق برآرودهای فعلی با یک نرخ متوازن، سرعت اجرای برنامه‌های سالانه آب باید حداقل 4 برابر افزایش یابد، این به معنی سرعت دادن به روند تغییرات نیست، در حقیقت شتاب نیاز است! اگر بخواهیم واقع‌بینانه به این هدف نگاه کنیم، اجرایی شدن آن امکان‌پذیر نیست مگر در حالتی که تمام مردم جهان نقش خود را ایفا کنند.

در مقاله حاضر برای روشن شدن شرایط جهان در نیل به اهداف توسعه پایدار منابع آب شیرین و دسترسی همگان به بهداشت، از آخرین آمار و اطلاعات ارائه شده 2020-2023 استفاده شده است. موقعیت جهان، مناطق مختلف نسبت به اهداف را تشریح می کنیم: آیا جهان در حال تحقق اهداف است؟ نزدیک به تکمیل اهداف است؟ یا فاصله‌ای دارد که نیازمند شتاب دادن به روند حرکتی است. علاه‌بر این وضعیت جهان در تحقق 11 شاخص مربوط به هدف SDG6 توسعه پایدار یا هدف “دسترسی پایدار به آب سالم و بهداشت” را زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم.

همه چیز در مورد روز جهانی آب 2023

کنفرانس آب 2023 سازمان ملل از 22 تا 24 مارس 2023 در نیویورک برگزار می‌شود. همه‌ساله در روز جهانی آب، ضمن بررسی آمار و ارقام و شرایط منابع آب شیرین در جهان، عنوانی برای این روز در نظر گرفته می‌شود. روز جهانی آب و نام تعیین شده برای آن، محوریت اصلی اقدامات در نظر گرفته شده در سال جاری را تعیین می‌کند. نکته قابل‌توجه در نام‌گذاری روز جهانی آب 2023 تاکید به سرعت بخشیدن به اقدامات است.

---

از سال 1993، این روز در 22 مارس جشن گرفته می‌شود تا اهمیت آب شیرین را برجسته کند. طبق گزارش سازمان ملل، حدود 2.2 میلیارد نفر بدون دسترسی به آب سالم زندگی می‌کنند. تمرکز این روز بر اقدام برای مقابله با بحران جهانی آب است. طبق گزارش سازمان ملل، منطقه آسیا و اقیانوسیه کمترین سرانه دسترسی به آب را در جهان دارند و پیش‌بینی می‌شود مصرف آب زیرزمینی در این منطقه تا سال 2050 به میزان 30 درصد افزایش یابد.

---

روند حرکتی فعلی کشورها و به طور کلی دنیا در اجرای برنامه‌های توسعه پایدار آب و فاضلاب به‌گونه‌ای است که احتمال تحقق اهداف تعیین شده در هدف ششم برنامه توسعه پایدار (SDG6) تا سال 2030 امکان‌پذیر نیست. سازمان ملل در سال 2023 تاکید دارد که هر یک از ما باید در قبال منابع آب مسئولیت‌پذیر باشیم و وظیفه خود را درست انجام دهیم.

---

---

هدف ششم توسعه پایدار (Sustainable Development Goal 6) یا SDG6 با عنوان : آب آشامیدنی تمیز و بهداشت برای همه، در سال 2015 پایه‌گذاری شد. این هدف قصد دارد تا سال 2030 امکان برخورداری همه افراد جهان به آب سالم تصفیه شده را فراهم کند.

همچنین در این هدف بیان شده همه افراد به‌خصوص دختران، زنان و افراد آسیب‌پذیر باید به سرویس بهداشتی و آب و صابون برای شست‌وشوی روزانه خود دسترسی داشته باشند.
هدف ششم برنامه توسع پایدار، از 2 بخش کلی “آب آشامیدنی سالم” و “دسترسی به خدمات بهداشتی (سرویس بهداشتی و آب و صابون)” تشکیل شده است.

---

---

حق همه افراد روی کره زمین برخورداری از آب آشامیدنی سالم و دسترسی به استاندارهای بهداشتی مثل امکان شست‌وشو با آب و صابون و دسترسی به سرویس بهداشتی است. برای برقراری عدالت و توزیع منصفانه منابع آبی و خدمات بهداشتی اکنون زمانی است که نیاز به مشارکت همه افراد است. یک برنامه جمعی نیاز است تا بتوانیم به سرعت مناسب برای تحقق این اهداف برسیم. شتاب در حرکت جهانی نیازمند مشارکت تک‌تک افراد در خانواده‌ها، شرکت‌ها، سازمان‌ها، دولت‌ها است.

موضوع روز جهانی آب 2023

روز جهانی آب در سال 2023 با عنوان “شتاب در تغییر” (ACCELERATING CHANGE) نام‌گذاری شده است. هدف این موضوع ترغیب دولت‌ها، جامعه مدنی و افراد برای تسریع در نیل به شاخص‌های تعیین شده در ششمین هدف توسعه پایدار یا SDG6 است.

روز جهانی آب، روزی برای جشن گرفتن و تقدیر از آب است، روزی که برای چگونگی مدیریت آب در آینده آماده می‌شویم

نخستین پیشنهاد برای برگزاری چنین روزی در سال 1992 در کنفرانس سازمان ملل متحد، درباره محیط زیست و توسعه (UNCED) داده شد و از سال 1993 که مجمع عمومی سازمان ملل 22 مارس را به روز جهانی آب اختصاص داده، هر سال روز جهانی آب به جنبه خاصی از آب شیرین می‌پردازد.

هدف ششم توسعه پایدار دسترسی همه به منابع آب شیرین و بهداشت کافی است. بخش‌های مختلف این هدف بزرگ در 11 شاخص دسته‌بندی می‌شوند. برآوردها نشان می‌دهد در تمامی 11 شاخص مربوط به توسعه پایدار آب در سطح جهان، اهداف با چشم‌انداز فاصله دارند و در برخی شاخص‌ها نیاز به شتاب در اجرای امور ضروری است، به‌طور میانگین سرعت اجرای برنامه‌های باید تا 4 برابر افزایش یابد.

دلیل نام‌گذاری روز جهانی آب 2023 با عنوان” شتاب در تغییر” همچنین شعار ” شتاب در تغییر برای حل بحران آب ” نیز همین فاصله زیاد با اهداف تعیین شده و روند حرکتی کند است. اگر با رویه فعلی، اقدامات توسعه پایدار آب به حرکت خود ادامه دهند تا سال 2030 تقریبا هیچ یک از اهداف تعیین شده محقق نمی‌شوند.

نماد مرغ مگس‌خوار در روز جهانی آب 2023

طبق بررسی کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه آب در سراسر جهان، سرعت رسیدگی به امور آب باید 4 برابر میزان فعلی باشد تا بتوان به اهداف در نظر گرفته شده در SDG6 تا سال 2030 رسید.

بنابراین همه تمرکز جهانیان باید در تسریع و شتاب‌دادن به امور مربوط به آب باشد. شرایط به‌گونه‌ای است که گویی رویدادی ناگوار در حال رخ‌دادن است و حل و فصل آن تنها به کمک همه مردم جهان امکان‌پذیر است. زمین در حال گرم شدن است، تغییرات اقلیمی سازوکار تغذیه منابع آب را برهم زده و زیرساخت‌های فعلی برای حفظ منابع باقیمانده کافی نیست. اکنون زمانی است که همه افراد در هر سطحی باید در حل بحران آب یاری‌رسانی کنند.

در وصف این شرایط و نیاز به اقدام همگان برای حل مشکل آب جهانی، استعاره‌ای زیبا از مرغ‌مگس‌خوار در کمپین روز جهانی آب 2023 به تصویر در آمده است. در افسانه‌ای کهن بیان شده، هنگامی که در جنگل آتش‌سوزی رخ می‌دهد، مرغ مگس‌خوار که منقار نازک و ظریفش تنها گنجایش چند قطره آب دارد، همین میزان آب را با خود حمل می‌کند و روی آتش می‌ریزد. در حقیقت مرغ مگس‌خوار آن‌چه در توان دارد، هرچند کوچک اما خالصانه برای نجات دنیا انجام می‌دهد.

واقعیت اینست که در شرایط فعلی هر کدام از جوامع مختلف بشری از خانواده‌ها، مدارس، گروه‌ها، شرکت‌های تجاری، دولت‌ها همه همه باید در جهت حفاظت از منابع آب اقدام کنند تا بتوان آن را به‌صورت پایدار حفظ کرد. این یک شعار نیست بلکه ضرورتی است که اکنون نیاز به شتاب در اجرا دارد.

بحران آب به زبان ساده 2023

اگر بخواهیم آن‌چه در حال حاضر و سال 2023 در مورد بحران منابع آب و بهداشت توصیف کنیم:

• فرض کنید کل جمعیت جهان 100 نفر است
• 25 نفر از این جمعیت آب آشامیدنی را از رودخانه و برکه تامین می‌کنند یا با قیمت بالا خریداری می‌کنند مابقی به‌نحوی در تامین آب آشامیدنی سالم با مشکل مواجه هستند.
• 22 نفر از این افراد دسترسی به سرویس بهداشتی تمیز و امن ندارند و در فضای باز به توالت می روند.
• 50 درصد از تالاب‌های جهان در چند دهه اخیر به‌طور کلی از بین رفته است
• 80 درصد از کل آب شیرین موجود برای کشاورزی و صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد و با رشد جمعیت جهان این بخش، مقدار بیشتری از آب شیرین را در خود می‌بلعد.

چه باید انجام دهیم؟

• باید به تغییرات شتاب دهیم، ما نیز باید مانند مرغ مگس‌خوار نقش خود را ایفا کنیم و در این مسیر تعلل نکنیم، عملکرد هر کدام از ما بر زندگی دیگران نیز تاثیرگذار است.
• در مصرف آب صرفه‌جویی کنید. درست و به‌جا استفاده کنید.
• لوله‌ها را تعمیر کنید این یعنی زیرساخت‌های آب و فاضلاب خودمان را همواره سالم نگه داریم.
• آب را آلوده نکنیم. حتی اگر ریختن مقداری زباله توسط ما در آب رودخانه باشد
• از محصولات محلی تغذیه کنید و کاری به برداشت از منابع جنگلی برای رفع نیازها خود نداشته باشیم، تغییر جنگل و منابع طبیعی یعنی تغییر اکوسیستم و اقلیم جهانی
• از طبیعت محافظت کنیم
• باید اذعان کرد برای خاموش کردن یک جنگل بزرگ تنها اراده مرغ‌های مگس‌خوار کوچک کافی نیست بلکه نیاز به کمک فیل‌ها، زرافه‌ها و عناصر بزرگ‌تر جنگل نیز است. پس دولت‌ها، سارزمان‌ها، کمپین‌ها نیز باید وارد عمل شوند تا بتوان آتشی که در حال از بین بردن جهان است را خاموش کرد.
• آنچه از دستتان برمی‌آید انجام دهید!

آب‌های زیرزمینی همچنان در کانون توجه!

طبق گزارش سازمان ملل 2023، حدود 2.2 میلیارد نفر بدون دسترسی به آب سالم زندگی می کنند. تمرکز این روز بر اقدام برای مقابله با بحران جهانی آب است. بر اساس گزارش‌های ارائه شده در روز جهانی آب 2023، منطقه آسیا و اقیانوسیه کمترین سرانه دسترسی به آب را در جهان دارند و پیش‌بینی می‌شود مصرف آب زیرزمینی در این منطقه تا سال 2050 به میزان 30 درصد افزایش یابد.

حدود 40 درصد از کل آبی که برای آبیاری استفاده می شود از سفره‌های زیرزمینی تامین می‌شود. همچنین تقریباً تمام آب شیرین مایع جهان را آب‌های زیرزمینی تشکیل می‌دهند.

در سال 2022 روز جهانی آب به بررسی وضعیت آب‌های زیرزمینی در دنیا پرداخت، رسانه دورنمای اقتصاد نیز در یک مقاله جامع و کامل این موضوع را بررسی کرد که پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را مطالعه نمایید:

---

---

برای اطلاع از موضوع، فعالیت ها و رویدادهای WWD می توانید به وب سایت روز جهانی آب مراجعه کنید.

در این مقاله قصد داریم عنوان روز جهانی آب 2023 یعنی “شتاب در تغییر” را با استفاده از آمار و ارقام بررسی کنیم، به‌دیگر بیان نشان دهیم چرا 2023 سالی است که سازمان ملل برای حفظ منابع آب از تمام افراد در هر سطحی درخواست کمک کرده است. به همین منظور جایگاه جهان و روند حرکتی کشورها در نیل به اهداف تامین آب آشامیدنی سالم و ایجاد خدمات بهداشتی امن (امکان شست‌وشو با آب و صابون و دسترسی به سرویس بهداشتی) را بررسی می‌کنیم. لازم به‌ذکر است در بخش پایانی آمار مربوط به وضعیت ایران را نیز در شاخص‌های جهانی آب و فاضلاب ارائه می‌کنیم.

موقعیت کنونی جهان در دستیابی به هدف ششم برنامه توسعه پایدار (SDG6)

به‌طور کلی وضعیت کشورهای جهان (بر اساس داده‌های در دسترس) در تحقق اهداف تامین آب آشامیدنی سالم و دسترسی به سرویس بهداشتی امن در جهان چگونه است?

نتایج زیر مربوط به بررسی‌های جهانی سازمان ملل متحد، سازمان بهداشت جهانی و یونیسف در زمینه تحقق اهداف SDG6 است.

آیا کشورها در مسیر دستیابی به اهداف ملی خود در توسعه پایدار آب هستند؟

نتایج ارزیابی ارائه شده در شکل 1 نشان می دهد که کشورهای بیشتری در مسیر دستیابی به اهداف آب آشامیدنی سالم، نسبت به اهداف بهداشتی هستند.

در حالی که 45 درصد کشورها در مسیر دستیابی به اهداف پوشش ملی آب آشامیدنی خود هستند، تنها 25 درصد کشورها در مسیر دستیابی به اهداف پوشش ملی بهداشتی خود هستند.

شکل شماره 1 – درصد کشورهایی که در سطح ملی 2 هدف “تامین آب آشامیدنی” و “تامین بهداشت (سرویس بهداشتی امن)” را دنبال کرده‌اند.

همان‌طور که در شکل شماره 1 می‌بینید، آمار مربوط به موقعیت کشورها در تحقق اهداف “آب آشامیدنی” و “سرویس بهداشتی” شامل 3 طبقه‌بندی به شرح زیر است:

• کشورهای در مسیر (اهداف)
• کشورهایی که تقریبا در مسیر قرار دارند
• کشورهایی که نیاز به شتاب برای رسیدن به مسیر دارند

از 73 کشوری که از نظر آب آشامیدنی مورد ارزیابی قرار گرفتند، 33 کشور در مسیر بودند، هشت کشور تقریباً در مسیر قرار داشتند و 32 کشور برای رسیدن به هدف خود نیاز به سرعت بخشیدن به پیشرفت خود داشتند.

برای بهداشت، از 64 کشوری که مورد ارزیابی قرار گرفتند، 16 کشور در مسیر بودند، 8 کشور تقریباً در مسیر قرار داشتند و 40 کشور برای تسریع پیشرفت خود برای رسیدن به هدف مورد نیاز بودند.

چه نرخ (سرعت) پیشرفتی برای رسیدن به اهداف آب شرب و بهداشت مورد نیاز است؟

جدول 1 نشان می‌دهد که متوسط نرخ سالانه تغییرات برای کشورهای «نیازمند شتاب» برای دستیابی به اهداف آب آشامیدنی خود نیازمند افزایش 3.64 درصدی در سال است، در حالی که از نظر تاریخی (واقعی) نرخ سالانه تغییر به دست آمده توسط این کشورها به طور متوسط 0.94 درصد است.

جدول شماره 1 – متوسط نرخ تغییرات سالانه مورد نیاز برای رسیدن به اهداف ملی آب آشامیدنی و میانگین تاریخی سالانه

این مقایسه نشان می‌دهد که کشورهای «شتاب مورد نیاز» برای دستیابی به اهداف ملی آب آشامیدنی خود نیاز به پیشرفت بی‌سابقه‌ای دارند.
10 کشور باید بیش از5 برابر سرعت پیشرفت خود را افزایش دهند تا به اهداف آب آشامیدنی خود برسند!

از میان این کشورها، 5 کشور برای دستیابی به اهداف ملی آب آشامیدنی خود باید بیش از 10 برابر نرخ کنونی تغییر خود را شتاب دهند.

برای رسیدن به اهداف بهداشتی چه نرخ (سرعت) پیشرفتی لازم است؟

برای اهداف بهداشتی، جدول 2 شکاف بزرگتری را بین نرخ تغییر سالانه مورد نیاز و نرخ تاریخی تغییر سالانه در مقایسه با اهداف آب آشامیدنی (جدول 1) نشان می‌دهد.

جدول 2. میانگین نرخ تغییرات سالانه مورد نیاز برای دستیابی به اهداف ملی بهداشت و میانگین نرخ تغییر سالانه تاریخی برای کشورها بر اساس طبقه بندی (در مسیر، تقریبا در مسیر، نیازمند شتاب) بر حسب درصد نشان می دهد.

جدول 2 – میانگین نرخ تغییرات سالانه مورد نیاز برای رسیدن به اهداف ملی بهداشت و میانگین نرخ های تاریخی سالانه

14 کشور برای دستیابی به اهداف بهداشتی خود باید پیشرفت خود را بیش از ده برابر سرعت بخشند. از میان این کشورها، شش کشور برای دستیابی به اهداف بهداشتی خود، باید بیش از 20 برابر نرخ تغییر فعلی خود را شتاب دهند.

---

همان‌طور که در اینجا مشاهده کردیم داده‌های کلی برای تمام کشورهای دنیا در مورد SDG6 موجود نیست اما برای ارزیابی بهتر ما آخرین به‌روزرسانی مربوط به شاخص‌های این هدف را به مناسبت روز جهانی آب 2023 برای شما آماده کرده‌ایم.

هدف ششم از اهداف توسعه پایدار شامل 11 شاخص است. هر کدام از این شاخص‌ها را در نمایی جهانی با هم بررسی می‌کنیم. برای برخی شاخص‌ها آمار کشورهای بیشتری در دسترس است.

بررسی شاخص‌های هدف ششم SDG6 از اهداف توسعه پایدار (Sustainable Development Goal) ، 2023
داده‌های باکیفیت به سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیرندگان کمک می‌کند تا چالش‌ها و فرصت‌ها را شناسایی کنند، اولویت‌ها را برای اجرای مؤثرتر و کارآمدتر تعیین کنند، فرصت‌های پیشرفت را با یکدیگر در میان بگذارند و از پاسخگویی جامع اطمینان حاصل کنند، و حمایت سیاسی، عمومی‌و بخش خصوصی برای سرمایه گذاری بیشتر در دسترسی به منابع آب و سرویس بهداشتی امن برای همه مردم جهان را فراهم کنند.

بررسی 11 شاخص، هدف ششم اهداف توسعه پایدار | SDG6 دسترسی به آب سالم و پایدار (مدیریت پایدار منابع آب جهانی)

آخرین به‌روزرسانی‌های پیشرفت موجود در همه شاخص‌های جهانی SDG 6، و همچنین تجزیه و تحلیل ترکیبی از پیشرفت کلی و نیازهای شتاب برای دستیابی به SDG 6 تا سال 2030 را بررسی می‌کنیم. گزارش‌ها عمدتاً بر اساس منابع رسمی‌داده‌های ملی هستند که توسط سازمان ملل متحد، سازمان بهداشت جهانی و یونیسف با همکاری کشورهای مختلف گردآوری شده است.

شاخص 6.1.1 از اهداف توسعه پایدار | پیشرفت در دسترسی به آب شرب

“تا سال 2030، دستیابی به دسترسی جهانی و عادلانه به آب آشامیدنی سالم و مقرون به صرفه برای همه.”

منظور از آب آشامیدنی ایمن و مدیریت شده، آب آشامیدنی است که از یک منبع آب بهبودیافته یا دارای ارزش افزوده در محل زندگی افراد قرار دارد، در صورت نیاز در دسترس است و عاری از آلودگی، فاضلاب، آلودگی مدفوعی و شیمیایی است.

دسترسی به آب آشامیدنی سالم در خانه‌ها، مراکز مراقبت‌های بهداشتی، مدارس و محل‌های کار، به طور موثر بیماری‌های منتقله از طریق آب و سوءتغذیه را کاهش می‌دهد که علت اصلی مرگ و میر کودکان زیر پنج سال است.

وضعیت جهانی شاخص 6.1.1 نسبت جمعیت استفاده کننده از خدمات آب آشامیدنی با مدیریت ایمن (2007-2020)

پیشرفت در طول زمان شاخص 6.1.1 نسبت جمعیت با استفاده از خدمات آب آشامیدنی با مدیریت ایمن

شاخص 6.2.1 از اهداف توسعه پایدار | پیشرفت در دسترسی به سرویس بهداشتی (Progress on Sanitation)

هدف SDG 6.2 این است: “تا سال 2030، دسترسی به بهداشت (امکان شست‌وشو با آب) و سرویس بهداشتی کافی و عادلانه، برای همه و پایان دادن به اجابت مزاج در فضاهای باز، با توجه ویژه به نیازهای زنان و دختران و کسانی که در موقعیت‌های آسیب‌پذیر قرار دارند.”
این شاخص روند پیشرفت به سوی دسترسی به بهداشت آبی و سرویس بهداشتی در جهان را ردیابی می‌کند. بررسی می کند چه نسبتی از جمعیت جهان در طول سال به خدمات بهداشتی با مدیریت ایمن دسترسی دارند.

خدمات بهداشتی و خدمات بهداشتی کافی در خانه، محیط‌های آموزشی و محیط‌های کار ضروری است تا اطمینان حاصل شود که زنان می‌توانند با شرایط برابر در جامعه مشارکت کنند.

وضعیت جهانی شاخص 6.2.1a نسبت جمعیتی که از خدمات بهداشتی با مدیریت ایمن استفاده می‌کنند (2016-2020)

پیشرفت در طول زمان شاخص 6.2.1a نسبت جمعیتی که از خدمات بهداشتی با مدیریت ایمن استفاده می کنند

شاخص 6.2.1 از اهداف توسعه پایدار | پیشرفت در بهداشت (دسترسی به شست‌وشوی آب و صابون) (Progress on Hygiene)

هدف SDG 6.2 این است: “تا سال 2030، دسترسی به بهداشت (شست‌وشوی دست با آب و صابون) و سرویس بهداشت کافی و عادلانه برای همه فراهم شود و اجابت‌مزاج در فضای باز پایان یابد، با توجه ویژه به نیازهای زنان و دختران و کسانی که در موقعیت‌های آسیب‌پذیر قرار دارند.”

شستن دست‌ها مداخله‌ای مقرون به‌صرفه برای بهبود سلامت عمومی با کاهش شدید شیوع بیماری‌های عفونی است.

وضعیت جهانی شاخص 6.2.1b نسبت جمعیت دارای مرکز شستشوی دست با آب و صابون موجود در خانه (2020)

پیشرفت شاخص 6.2.1b برای جهان در طول زمان (افزایش جمعیتی از جهان که به آب و صابون برای شست و شو دسترسی دارند)

اهداف توسعه پایدار | پیشرفت در تصفیه فاضلاب (هدف SDG 6.3)

هدف SDG 6.3 این است: “تا سال 2030، بهبود کیفیت آب با کاهش آلودگی، حذف تخلیه و به حداقل رساندن انتشار مواد شیمیایی و مواد خطرناک، نصف کردن نسبت فاضلاب تصفیه نشده و افزایش قابل‌ملاحظه بازیافت و استفاده مجدد ایمن در سطح جهانی”.

جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب به حفاظت از سیستم‌های آب شیرین، اقیانوس‌ها و همچنین سلامت انسان کمک می‌کند، زیرا از ورود پاتوژن‌های مضر، مواد مغذی و سایر انواع آلودگی‌ها به محیط زیست جلوگیری می‌شود.

وضعیت جهانی شاخص 6.3.1 نسبت جریان فاضلاب تصفیه شده (ایمن)

اهداف توسعه پایدار آب | شاخص 6.3.2 پیشرفت در کیفیت آب محیطی

هدف SDG 6.3 این است: “تا سال 2030، بهبود کیفیت آب با کاهش آلودگی، حذف تخلیه و به حداقل رساندن انتشار مواد شیمیایی و مواد خطرناک، نصف کردن نسبت فاضلاب تصفیه نشده و افزایش قابل‌ملاحظه بازیافت و استفاده مجدد ایمن در سطح جهانی.”

سرمایه‌گذاری در اقداماتی برای حفاظت، بازیابی و نظارت بر کیفیت آب محیطی، تأثیرات مثبتی بر سلامت اکوسیستم زمینی و به‌طور گسترده‌تر اکوسیستم دریایی دارد. همچنین این رویکرد هزینه‌های تصفیه آب آشامیدنی را کاهش می‌دهد.

وضعیت جهانی شاخص 6.3.2 ، نسبت توده‌های آبی با کیفیت آب محیطی خوب (2017-2020)

پیشرفت در بهره‌وری مصرف آب (هدف SDG 6.4)

هدف SDG 6.4 این است: ” تا سال 2030، کارایی مصرف آب را در تمام بخش‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش دهید و از برداشت پایدار و تامین آب شیرین برای رفع کمبود آب اطمینان حاصل کنید و تعداد افرادی که از کمبود آب رنج می‌برند را کاهش دهید.”

افزایش بهره‌وری مصرف آب، به عنوان مثال با تعمیر سیستم‌های توزیع آب نشتی، استفاده از محصولات کم‌آب و سرمایه‌گذاری در فناوری جدید، منجر به پایداری بیشتر سیستم‌های تولید مواد غذایی و صنعتی می شود. صرفه‌جویی در آب نیز اغلب با صرفه‌جویی در انرژی همراه است، زیرا آب کمتری نیاز به استخراج، تصفیه، انتقال و حرارت دارد.

وضعیت جهانی شاخص 6.4.1 تغییر در بهره وری مصرف آب در طول زمان (2019) | دلار بر مترمکعب

پیشرفت در شاخص تنش آب (هدف 6.4.2)

هدف SDG 6.4 این است: “تا سال 2030، کارایی مصرف آب را به طور قابل توجهی در تمام بخش‌ها افزایش داده و از برداشت پایدار و تامین آب شیرین برای رفع کمبود آب و کاهش قابل‌ملاحظه تعداد افرادی که از کمبود آب رنج می‌برند اطمینان حاصل شود.”

بهبود سیستم‌های کشاورزی به کاهش تقاضای آب و کاهش فشار بر اکوسیستم‌ها کمک می کند. اکوسیستم‌های سالم به نوبه خود برای تثبیت چرخه آب ضروری هستند و امکان شارژ مجدد بیشتر برای سفره‌های زیرزمینی و روان‌آب پایدارتر در جریان‌های سطحی را فراهم می کنند.

وضعیت جهانی شاخص 6.4.2 سطح تنش آب: برداشت آب شیرین به عنوان نسبتی از منابع آب شیرین موجود (2019)

تغییر در طول زمان شاخص 6.4.2 سطح تنش آب: برداشت آب شیرین به عنوان نسبتی از منابع آب شیرین موجود

پیشرفت در مدیریت یکپارچه منابع آب (هدف SDG 6.5)

هدف 6.5 SDG این است: “تا سال 2030، مدیریت یکپارچه منابع آب را در همه سطوح، از جمله از طریق همکاری فرامرزی در صورت لزوم، اجرا کنید.”

مدیریت یکپارچه و پایدار منابع آب برای رفاه بلندمدت اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی (سه ستون دستور کار 2030 ) حیاتی است و به تعادل تقاضای آب رقابتی از سراسر جامعه و اقتصاد کمک می‌کند.

وضعیت جهانی شاخص 6.5.1 درجه اجرای مدیریت یکپارچه منابع آب (درجه 0-100) (2017-2020)

وضعیت ابعاد مختلف شاخص 6.5.1 درجه اجرای مدیریت یکپارچه منابع آب (0-100) (2020)

پیشرفت در همکاری آب فرامرزی (هدف SDG 6.5.2)

هدف 6.5 SDG این است: “تا سال 2030، مدیریت یکپارچه منابع آب را در همه سطوح، از جمله از طریق همکاری فرامرزی در صورت لزوم، اجرا کنید.”

همکاری آب فرامرزی نقش مهمی در حمایت از یکپارچگی منطقه‌ای گسترده‌تر، صلح و توسعه پایدار، همچنین در مقابله با چالش‌های امنیتی منطقه‌ای و حمایت از سازگاری با تغییرات آب و هوایی ایفا می‌کند.

وضعیت جهانی شاخص 6.5.2 نسبت منطقه حوضه فرامرزی با ترتیب عملیاتی برای همکاری آب (2020)

پیشرفت در اکوسیستم های مرتبط با آب (شاخص 6.6.1)

هدف 6.6.1 SDG این بوده است: “تا سال 2020، از اکوسیستم‌های مرتبط با آب، از جمله کوه‌ها، جنگل‌ها، تالاب‌ها، رودخانه‌ها، سفره‌های زیرزمینی و دریاچه‌ها محافظت کرده و آن‌ها را احیا کنید.”

حفاظت و احیای اکوسیستم‌های مرتبط با آب باعث کاهش تغییرات آب و هوایی می شود. به عنوان مثال، تالاب‌ها کربن را از جو به دام می اندازند و مناطق ساحلی را از طوفان ها و مناطق داخلی را از سیل و خشک‌سالی محافظت می کنند.

وضعیت جهانی شاخص 6.6.1 نسبت حوضه های آبی که تغییرات وسعت آب سطحی بالایی را تجربه می کنند (2020)

پیشرفت در همکاری بین المللی آب (هدف SDG 6.a)

هدف SDG 6.a این است: «تا سال 2030، همکاری بین‌المللی و حمایت از ایجاد ظرفیت برای کشورهای در حال توسعه در فعالیت‌ها و برنامه‌های مرتبط با آب و فاضلاب، از جمله برداشت آب، نمک‌زدایی، بهره‌وری آب، تصفیه فاضلاب، بازیافت و فناوری‌های استفاده مجدد گسترش دهید. ‘

برای ردیابی پیشرفت به سمت هدف، شاخص 6.1.a میزان کمک‌های توسعه رسمی مرتبط با آب و فاضلاب (ODA) را که در برنامه هزینه‌های هماهنگ شده توسط هر دولت گنجانده شده است را ردیابی می کند. در حال حاضر، داده‌ها فقط در مورد میزان ODA پرداخت شده و تعهد به بخش‌های مرتبط با آب و فاضلاب در دسترس است.

وضعیت جهانی شاخص 6.a.1 میزان پرداخت های کمک های توسعه رسمی مرتبط با آب و فاضلاب در سال های 2005-2020 (میلیون دلار)

---

جمع‌بندی:

همه ساله در روز جهانی آب کارشناسان، متخصصان و صاحب‌نظران در حوزه آب و مسایل زیست‌محیطی به بررسی وضعیت جهان در نیل به اهداف توسعه پایدار آب سالم و بهداشتی می‌پردازند. همان‌طور که آمار و ارقام نشان می‌دهد وضعیت جهان در بسیاری از شاخص‌های درنظر گرفته شده مناسب نیست و نیاز به شتاب دادن به برنامه‌های اجرایی است. راه‌کارهایی که در روز جهانی آب ارائه می‌شود حاصل تعامل خبره‌ترین افراد در حوزه مسائل آبی جهان است. روز جهانی آب، فرصتی برای بررسی کانال‌های ارتباطی، همکاری با کشورهای دیگر، جذب سرمایه‌گذاری یا کمک‌های مالی برای حل بحران‌های آبی، بررسی علل عقب ماندگی از برنامه‌ها و پیشگیری از بحران‌های آتی است. در نقطه‌ای که اکنون ایستاده‌ایم، جهان بحران آب را به‌شدت احساس می‌کند و می‌خواهد به برنامه‌های خود شتاب دهد. روز جهانی آب 2023 شاید نقطه عطفی در برنامه‌های آب جهان و تلنگری برای کارشناسان حوزه آب در کشورهای مختلف باشد. امیدواریم در سال جاری جهان و به‌طور خاص کشور ما در نگهداری، توسعه و حفاظت از منابع آبی موفق عمل کنند.

---

منابع:

• وب سایت رسمی روز جهانی آب
• سازمان ملل
• وب سایت رسمی SDG6