صنعت آب و فاضلاب آلمان | بخش سوم: بیلان آب (تراز آب)
دکتر سید حسین سجادی‌فر، مسعود خشائی و محمد داودآبادی
چشم انداز مطلوب صنعت آب و فاضلاب آلمان، امنیت بلند مدت عرضه آب آشامیدنی با کیفیت و استانداردهای مطلوب در دفع فاضلاب، رضایت مشترکان و مدیریت منابع آب توام با بهره‌‌وری اقتصادی است.
مجموع منابع آبی تجدیدپذیر سالانه آلمان (حجم بارندگی و آب های ورودی از کشورهای همسایه) به تقریب 188 میلیارد مترمکعب است.
در حال حاضر فقط حدود 19 درصد از این منابع در سال توسط متقاضیان (کشاورزی، صنعت و عمومی) استفاده می‌‌شود (مصرف بخش عمومی و نیازهای شهروندان 2.9 درصد، معدن و صنعت 2.6 درصد، نیروگاه‌های حرارتی 13.5 درصد).
تامین و توزیع مصارف عمومی‌حدود 5.1 میلیارد مترمکعب در سال است (ایران 4.5 میلیارد مترمکعب در بخش شهری- سال 1395).
مصارف عمومی‌آب از 2.9 درصد در سال 2004 به 2.7 درصد در سال 2010 کاهش داشته است. حجم آب استفاده نشده در این دوره از 81.0 درصد به 82.4 درصد افزایش یافته است.
با در نظر گرفتن چنین وضعیتی استفاده از منابع آب برای تامین نیازهای بلند مدت آب در آلمان تضمین شده است (شکل 5-1).
شکل 5-1: نمودار منابع آبی موجود و مصرف آب در بخش های مختلف آلمان در سال 2010
(ارقام: درصد)
منابع و مصارف آب در آلمان
جدول 7-1 منابع متنوع برداشت و استحصال آب آلمان را در سال 2010 برای مصارف عمومی‌نشان میدهد و همان گونه که مشاهده می‌‌شود، بیش ترین حجم تامین و توزیع آب مصارف عمومی از منابع آبی زیرزمینی (61 درصد) است.
سهم برداشت آب برای مصارف عمومی‌از منابع چشمه، مخازن فیلتری، تغذیه مصنوعی چاه ها، دریاچه‌ها و منابع سطحی در حال حاضر معادل 30.1 درصد است (سال 1990 معادل 25 درصد).
جدول 7-1: منابع برداشت آب مصارف عمومی آلمان (ارقام: درصد)
مقایسه حجم منابع آب شیرین در اروپا
حجم منابع آب شیرین در کشورهای اروپا همگن نمی‌باشد و جدول 8-1 مقایسه متوسط حجم آب شیرین قابل استفاده و دسترس برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپایی طی 20 سال گذشته را نشان میدهد.
کشورهای رومانی، فرانسه و نروژ از منابع آبی فراوانی مانند آلمان برخوردارند و کشورهای قبرس و لوکزامبورگ از حجم بسیار کمی برخوردارند.
جدول 8-1: مقایسه حجم ذخایر آب آلمان با برخی از کشورهای اروپا
مطابق شکل 6-1 کشورهای فنلاند و سوئد رکورددار سطح برخورداری از منابع آب شیرین به ازای هر خانواده به دلیل تراکم و رشد پایین جمعیت و کشورهای آلمان، اسپانیا، لهستان و جمهوری چک در سطح کم و کشور قبرس از سطح بسیار پایینی برخوردار می‌باشند.
شکل 6-1: مقایسه منابع آبی آلمان با برخی کشورهای اروپایی به ازای هر خانوار (هزار متر مکعب)
شاخص تنش آبی آلمان با کشورهای اتحادیه اروپا
امروزه به تقریب، نیمی‌از کشورهای قاره اروپا دچار تنش آب شده اند. نسبت کل آب استخراج شده به ذخایر آب شیرین تجدید پذیر یک کشور تنش آبی گفته می‌‌شود که مقیاسی قدرتمند برای نمایش فشار وارد شده بر ذخایر استفاده از آب است. در این شاخص سه وضعیت زیر وجود دارد:
- کم‌‌تر از 10 درصد بدون بحران.
- 10 الی 20 درصد، نشان میدهد دسترسی به آب یک عامل محدود کننده برای رشد و توسعه بوده و به سرمایه گذاری قابل توجهی برای تهیه تجهیزات کافی نیاز است.
- بیشتر از 20 درصد، بیانگر ضرورت تلاش مدیریتی برای برقراری تعادل بین عرضه و تقاضا و اقدام برای حل تضادها میان مصارف مختلف است.
جدول 9-1 رتبه بندی و مقایسه آلمان و کشورهای اتحادیه اروپا را بر اساس شاخص بحران آب در سال 2014 نشان میدهد.
جدول 9-1: مقایسه شاخص تنش آبی آلمان با کشورهای اتحادیه اروپا (ارقام درصد)
