دوستان زیادی از بنده در مورد پیش‌بینی انتخابات آمریکا و تاثیر آن روی اقتصاد کشورمان می‌پرسند.
حقیقتش من نه متخصص سیاست خارجی و نه سیاست داخلی آمریکا هستم و نه حتی با اقتصاد ایران دیگر آن قدر آشنایی دقیق دارم که – ورای نکات کلی که دیگر همه می‌دانند و نیاز به تخصص ندارد – بدانم تغییرات محتمل سیاسی در آمریکا چه اثر مشخصی روی اقتصاد ایران می‌گذارد.
در نتیجه، این نکاتی که می‌نویسم جمع‌بندی‌ام از داده‌های موجود در روز شنبه قبل از انتخابات از دید یک شخص عادی – ولی آشنا با آمار و احتمال و علوم اجتماعی – است.
دقت کنید که مثل همیشه، ما از هر نوع «پیش‌بینی و پیش‌گویی» پرهیز داریم و این موارد صرفا چارچوب تحلیلی برای دنبال کردن و درک اعداد و ارقام است.
نظرسنجی‌ها | بایدن برنده می‌شود
۱) حدس من این است که شکاف رای ملی (Popular Vote) تقریبا تثبیت شده و اگر نظرسنجی‌ها این بار یک خطای نظام‌مند جدید و ناشناخته نداشته باشند، احتمالا بایدن در سطح ملی با فاصله ۵ درصد یا بیش‌تر (یعنی چیزی حدود ۷-۱۰ میلیون رای) برنده می‌شود.
با توجه به حجم وسیع آرای ارسال شده تا الان (چیزی نزدیک به ۶۰ درصد کل آرا) و فاصله کم تا انتخابات کمی بعید است که درصد رای ملی در این فاصله تغییر جدی بکند.
طبعا می‌دانیم که به خاطر سیستم الکتورال در انتخابات آمریکا، رای سطح ملی تاثیری در برنده شدن ندارد!
آیا آراء الکتورال به 270 می‌رسد؟
۲) خب حالا در سطح نقشه الکتورال (که تعیین کننده نتیجه است): تکلیف یک سری ایالت‌های عمیقا آبی (دموکرات) و قرمز (جمهوری‌خواه) که خب معلوم است. مثلا بدیهی است که بایدن ایالت‌های شرقی/غربی مثل نیویورک و کالیفرنیا و مریلند و ماساچوست را می‌برد و ترامپ هم به احتمال زیاد ایالت‌های وسط/جنوب محافظه‌کار مثل کانزاس و ایندیانا و آرکانزاس و آلاباما و … را دارد.
نکته کلیدی این است که وقتی ایالت‌های قطعی و مطمئن هر نامزدی را روی نقشه بگذاریم، هیچ کدام به ۲۷۰ رای مورد نیاز در الکتورال نمی‌رسند.
آیا بایدن به راحتی انتخابات را می‌برد؟
۳) خب اگر ایالت‌های متمایل به بایدن و ترامپ را هم کنار بگذاریم، نتیجه انتخابات را این شش ایالت تعیین خواهند کرد: پنسیلوانیا، فلوریدا، کارولینای شمالی، جورجیا، اوهایو و آریزونا.
اگر فرض کنیم بایدن میشیگان و مینه‌سوتا و ویسکانسن را می‌برد، او برای بردن نهایی به «یکی از آن شش ایالت دیگر» نیاز دارد. در مقابل، ترامپ باید «هر شش ایالت» را ببرد تا بتواند برنده شود.
۴) خب ممکن است بپرسید که این که راحت است! اگر بایدن فقط یکی از شش تا را لازم دارد، کار راحتی در پیش دارد. در واقعیت قضیه کمی پیچیده‌تر است.
بردن هیچ کدام از آن شش ایالت برای دموکرات‌ها کار آسانی یا بدیهی نیست، خصوصا که در روزهای اخیر نتیجه برخی (مثلا فلوریدا یا حتی پنسیلوانیا) مرتب دست به دست می‌شوند یا فاصله دو طرف در نظرسنجی‌ها کم‌تر از حاشیه خطا است (که یعنی به لحاظ آماری فاصله جدی ندارند.)
۵) نکته دیگر، «همبستگی» محتمل بین نتایج این شش ایالت (یا زیرمجموعه‌‌هایی از آن‌‌ها) است. اگر رای این شش ایالت خیلی با هم هم‌بسته باشد، در واقع بایدن شش شانس ندارد بلکه در واقع فقط یک شانس دارد که روی آن با ترامپ رقابت می‌کند. به این موضوع، باید احتیاط لازم برای تفسیر نظرسنجی‌ها را هم اضافه کرد.
اگر پدیده «طرف‌داران شرمنده ترامپ» را لحاظ کنیم، ممکن است نتایج نظرسنجی‌ها آرای واقعی ترامپ را کم‌تر از واقعیت گزارش کنند. طبعا موسسات نظرسنجی از خطای ۲۰۱۶ درس گرفته‌اند و سعی می‌کنند تا حد امکان این خطا را کم کنند.
تگزاس پاشنه آشیل ترامپ
۶) این وسط یک شگفتی محتمل (ولی با احتمال کم) برای انتخابات، تگزاس است که رای زیادی (۳۸ رای) در الکتورال دارد و با این که به طور سنتی به جمهوری‌خواهان رای داده است ولی پتانسیل جمعیتی این را دارد که این بار به نفع دموکرات‌ها بچرخد.
البته اگر دموکرات‌ها موفق شوند که جمعیت لاتین و هندی‌تبار آن‌جا را بسیج کنند. البته باید دید رای نهایی ایالت چیست. در واقع احتمال باختن تگزاس، یکی از نقاط ضعف بزرگ ترامپ در این دوره بود که باعث شد سد بسته رای او در جنوب باز شود و انرژی زیادی برای دفاع از چند ایالت جنوبی خرج شود (که به قیمت کاهش انرژی در ایالت‌های مرکزی است).
به‌روز رسانی پیش‌بینی انتخابات | افزودن داده‌های کلان
۷) خب حالا برای بروز کردن پیش‌بینی، چه عوامل کلان دیگری را به رای جزیی ایالت‌ها می‌توان اضافه کرد؟
۷-۱) رای ملی:
گفتیم که بایدن به احتمال زیاد با یک تفاوت ۵-۶ درصدی رای ملی را می‌برد (مگر این‌که نظرسنجی‌ها واقعا یک خطای بزرگ داشته باشند).
در تاریخ آمریکا سابقه ندارد که کسی رای ملی را با این فاصله ببرد و الکتورال را ببازد!
ولی دقت کنیم که به لحاظ ریاضی این اتفاقا هم‌چنان ممکن است. خصوصا اگر اگر عمده بالا بودن رای بایدن از سه ایالت بزرگ (نیویورک، کالیفرنیا و تگزاس) بیاد و او تگزاس را ببازد، این رای‌های اضافه تاثیر خاصی در نتیجه الکتورال نخواهند داشت و به قول معروف Pivot نخواهند بود.
۷-۲) میزان مشارکت:
از روی رای‌های پستی و نظرسنجی‌ها، حدس می‌زنند که این بار میزان مشارکت در انتخابات آمریکا خیلی بالاتر از گذشته خواهد بود.
اگر فرض کنیم که مشارکت بالا به معنی مخالفت با وضع موجود باشد، این احتمالا خبر بدی برای ترامپ است.
۷-۳) دعواهای حقوقی:
احتمالا می‌دانید که توزیع آرای دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان در رای پستی و رای روز انتخابات اصلا شبیه هم نیست!
دموکرات‌ها خیلی بیش‌تر پستی رای می‌دهند و طرف‌داران ترامپ خیلی بیش‌تر در روز انتخابات.
به همین دلیل، ستاد ترامپ و فرمانداران جمهوری‌خواه برنامه مفصلی برای طرح دعوای حقوقی در جهت باطل کردن بخشی از رای‌های پستی دارند.
اگر نتیجه در برخی ایالت‌ها نزدیک باشد، همین دعواهای حقوقی ممکن است نهایتا نتیجه را به نفع ترامپ تغییر بدهد (هر چند از مجموعه آرای دادگاه‌ها در این روزها هنوز علامت جدی برای این موضوع نداریم.)
۸) خب نتیجه کی معلوم خواهد شد؟
این یکی از بزرگ‌ترین سوالات است.
بر خلاف دوره قبل که نتیجه چند ساعت بعد از رای‌گیری و در واقع صبح چهارشنبه ایران معلوم شد، این دور نتیجه ممکن است تا چند روز یا حتی چند هفته معلوم نشود!
اول دقت کنیم که قوانین ایالت‌ها برای شروع شمارش آرای پستی خیلی با هم فرق دارد: برخی شمارش را همین الان شروع کرده‌اند و برخی تا پایان رای‌گیری حق شمارش ندارند.
همین باعث خواهد شد تا شب انتخابات، تکلیف نهایی یک سری ایالت‌ها معلوم نشود. ضمن این‌که اکثر ایالت‌ها اجازه می‌دهند تا رای‌هایی که روز انتخابات به صندوق پست انداخته شده و ۳ روز بعد از انتخابات به ستاد می‌رسد هم شمرده شوند (هر چند درصد این رای‌ها احتمالا کوچک خواهد بود.)
چون توزیع رای پستی بین جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها خیلی فرق دارد، رسیدن و شمردن رای‌های پستی جدید یک تغییر تصادفی نخواهد بود و نتیجه را در جهت‌های مشخصی عوض خواهد کرد.
جمع‌بندی:
دقت کنیم که همه این‌ها صرفا تحلیل آمار بود و هیچ کدام جنبه «پیش‌بینی» ندارد. اگر واقعا به نتیجه نهایی علاقه داریم، شرط عقل است که نتیجه را مفروض و قطعی فرض نکنیم و به عوامل تصادفی متعددی که گفتیم هم توجه کنیم و با دنبال کردن آمار و اخبار، «تخمین» خودمان را بروز کنیم.
منبع: یک لیوان چای داغ، نوشته‌های حامد قدوسی