مفهوم شهر هوشمند

شهر هوشمند شهری است که بر اساس آخرین نظریه‌های تکامل یافته مدیریت شهری، بر پایه فنآوری اطلاعات و ارتباطات تاسیس شده است و از معیارهای اصلی حکمرانی هوشمند، شهروند هوشمند، محیط زندگی هوشمند، اقتصاد هوشمند، حمل و نقل هوشمند و انرژی هوشمند برخوردار است.

شهر هوشمند یک منطقه شهری است که در آن از انواع گوناگون سنسورهای الکترونیکی برای جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات در مدیریت دارایی‌ها و منابع شهری استفاده می‌شود. این فرآیند، شامل اطلاعات جمع‌آوری شده از شهروندان، دستگاه‌ها و منابع شهری است که پردازش و تجزیه و تحلیل می‌شوند تا به نظارت و مدیریت ترافیک و حمل و نقل، نیروگاه‌های تولید برق، تامین و توزیع آب، مدیریت زباله‌ها، اجرای سامانه‌های اطلاعاتی و مدارس و کتابخانه‌ها و بیمارستان‌ها و دیگر خدمات اجتماعی کمک کند.

ایده شهر هوشمند مبتنی بر چیست؟

ایده شهر هوشمند، ترکیبی از ادغام فنآوری اطلاعات و ارتباطات و دستگاه‌های مختلف متصل به شبکه‌های اینترنت اشیاء برای بهینه‌سازی بهره‌وری از خدمات و کاربری‌های شهری و اتصال آن به شهروندان است. فن آوری‌های شهر هوشمند اجازه می‌دهد تا مقامات شهری با جامعه و زیرساخت‌های شهری و نظارت بر آن چه اتفاق می‌افتد و آن چه در حال تحول است، در تعامل مستقیم باشند. شهرهایی مانند سونگدو، سوون، سئول، استکهلم، واترلو در اونتاریو و کلگری در آلبرتا، تایپه، میتاکا، گلاسکو، نیویورک، لاگرانج در ایالت جورجیا و سنگاپور شهرهایی هستند که تلاش‌های ارزنده‌ای در زمینه شبکه‌های پرسرعت و خدمات الکترونیکی و… انجام داده‌اند. 

تلاش دولت ها در هوشمندسازی شهرها

مسیری در جهت توسعه پایدار

دولت‌های بسیاری در جهان در تلاش‌اند تا از جنبه‌های مختلف فنآوری در نظام‌های شهری استفاده کنند و خدماتی ارائه دهند که با صرف کم‌ترین زمان زندگی شهری، به بالاترین سطح بهره‌وری دست یابند. این بخش‌ها شامل حمل و نقل، خدمات آب و فاضلاب و برق، اینترنت پرسرعت، بهداشت و درمان، دولت الکترونیک و مشارک آحاد جامعه در امور شهری می‌باشد.

باکیچی، آلمیرال و ورهم (۲۰۱۳) شهر هوشمند را شهری می‌دانند که از فنآوری اطلاعات و ارتباطات برای افزایش کیفیت زندگی ساکنانش استفاده کند، در حالی‌ که توسعه پایدار نیز ایجاد شود. شهر هوشمند در اواخر سال ۲۰۰۵ توسط برخی از شرکت‌های فنآوری مانند سیسکو (۲۰۰۵) و آی.بی.ام (۲۰۰۹) برای یکپارچه کردن خدمات و زیرساخت‌های شهری مانند ساختمان‌‌سازی، حمل ‌و‌ نقل، الکترونیک، تامین و توزیع آب و امنیت اجتماعی استفاده شده است. یک شهر هوشمند سه هدف جمع‌آوری داده‌ها، برقراری ارتباطات و آنالیز داده‌های مهم را دنبال می‌کند.

نقش مهم مردم در هوشمند سازی شهرها

در شهرهای هوشمند، سرمایه‌گذاری بر منابع انسانی، اجتماعی و زیرساخت‌های ارتباطی مدرن که سبب رشد پایدار اقتصادی-صنعتی و کیفیت بالای زندگی می‌شود، با مدیریت صحیح منابع طبیعی و از طریق مدیریت مشارکتی آحاد جامعه انجام می‌شود. در این شهرها به مواردی مانند ترافیک، آلودگی، بهبود کیفیت زندگی، بهینه‌‌سازی زیرساخت‌های شهری و… با رویکردی خلاقانه و نظام‌مند بر اساس ارتباط و تبادل اطلاعات پرداخته می‌شود. شهر هوشمند از لحاظ انسانی با مفاهیمی مانند شهر خلاقیت محور، شهر آموزش محور، شهر انسانیت محور و شهر دانش‌ محور پیوند نزدیکی دارد.

بهینه سازی مبتنی بر تجهیزات پیشرفته

در این شهرها تجهیزات هوشمند در تمام شهر قرار دارند تا شرایط و اوضاع را اندازه‌گیری و بررسی کنند. برای نمونه، کنتورهای هوشمند، میزان مصرف برق، گاز، آب را اندازه‌گیری می‌کنند. حسگرهای ترافیکی هوشمند، شرایط خیابان‌ها و ازدحام آن‌ها را گزارش می‌دهند. سامانه‌های موقعیت‌یابی جهانی هوشمند، مکان دقیق شهر، موقعیت جغرافیایی خیابان‌ها، ترافیک و… را گزارش می‌دهند. ایستگاه‌های هواشناسی شرایط جوی را گزارش می‌دهند. تلفن‌های هوشمند حسگرهایی دارند که می‌توانند فشارخون و سایر پارامترهای سلامتی را اندازه‌گیری کنند. برای انجام فعالیت‌های فوق، از شبکه‌های ارتباطی باسیم و بی‌سیم، مانند فیبرهای نوری، سرویس‌های بسته امواج رادیویی، کابل‌های مسی و… استفاده می‌شود. 

حمل و نقل مهم ترین بخش در هوشمندسازی شهرها

مهم‌ترین بخش در عرصه هوشمند سازی شهرها، بخش حمل ‌و نقل است که در آن از فنآوری‌های هوشمندی مانند بلیط‌های اعتباری، سامانه‌های هدایت و راهنمایی، مدیریت پارک، مدیریت ترافیک و… استفاده می‌شود. اهمیت این بخش، تقاضای بازار را در این زمینه به ‌شدت افزایش داده است. رشد سالانه بخش حمل ‌و نقل هوشمند، در سال‌های آینده ۱۵/۲ درصد برآورد شده که عامل اصلی آن، گسترش شهرنشینی، توسعه سریع شهرها و صنعتی ‌شدن است. به گزارش موسسه‌ی آلن مک آرتور، تا سال ۲۰۲۰، صنعت شهرهای هوشمند، بازاری معادل ۴۰۰ میلیارد دلار خواهد داشت و ۶۰۰ شهر را شامل می‌شود. این شهرها ۶۰ درصد از مجموع تولید ناخالص ملی جهان در سال ۲۰۲۵ تولید خواهند کرد.

نگارنده : سید حسین سجادی فر- تحلیل‌گر اقتصاد آب و محیط زیست

سایر منابع