در ابتدای دهه 1970 منابع مالی و درآمدهای ملی عربستان سعودی متاثر از افزایش قیمت نفت افزایش چشمگیری داشت و این کشور به یکی از ده کشور بسیار ثروتمند در سطح بین المللی تبدیل شد.

دولت پادشاهی این کشور، راهبرد تامین مواد غذایی بیشتر را متاثر از افزایش سطح درآمدهای ملی در این مقطع زمانی، جزء راهبردهای بلندمدت و کلان کشور لحاظ کرد.

مطالب این بخش به اختصار در خصوص اشخاصی است که ایده مزیت نسبی و منفعت از تجارت بین‌المللی را رد می‌کنند.

چرا در بسیاری مواقع با این‌که کشور توانایی تولید بسیاری از کالاه و خدمات را دارد اما اقتصاد حکم می‌کند که باید اقدام به واردات آن‌ها کرد

مقاله : منشا قدرت اقتصادی کشورها | مفهوم مزیت نسبی و مطلق به زبان ساده

مطالعه نمایید.

اقتصاد به زبان ساده اختصاصی دورنما

تصمیم برای خودکفایی | عدم توجه به نظریه مزیت نسبی در اقتصاد

در این کشور، نظر به شرایط خاص اقلیمی ‌و جغرافیایی، هزینه های تولید محصولات کشاورزی (بهای تمام شده) در سطح بسیار بالایی است.

این کشور پهناور، فاقد هر نوع رود یا دریاچه دایمی‌ است و به دلیل بارش کم، فعالیت های کشاورزی در مناطق کمی ‌از این کشور امکان‌پذیر است.

لذا از منظر اقتصادی راهبرد تامین مواد غذایی بیشتر به معنی پرداخت یارانه به فعالیتهای کشاورزی است، به ویژه این که راهبرد تامین مواد غذایی این کشور، تولید بیش­تر گندم بود.

طی سال­های 1980 تا 1992، حجم تولید گندم این کشور 290 درصد افزایش یافت و این کشور به ششمین کشور برتر تولید و صادرکننده گندم جهان ارتقا یافت. حتی این کشور به اتحاد جماهیر شوروی گندم صادر می کرد.

تلاش بر خودکفایی در تولید گندم، با قیمت 5 برابر میزان جهانی!

حال این سؤال مطرح است که:

چگونه این کشور خشک و بیابانی، چنین رشدی داشت؟

این فعالیت دولت پادشاهی عربستان سعودی با پرداخت یارانه های گسترده دولتی در فعالیت های کشاورزی و سامانه‌های آبیاری محقق شد.

در این کشور، هزینه‌‌های تولید گندم حدود 500 دلار در یک تن بود، در حالی که قیمت گندم در بازارهای بین‌المللی 120 دلار در هر تن بود.

این کشور با تولید گندم که بهای تولید آن 5 برابر قیمت جهانی بود حجم گسترده‌ای از منابع آب را مصرف کرد. این در حالی بود که کارآمدی حجم مصرف آب در فعالیت های کشاورزی در سطح بهینه نبود و هدررفت آب بسیار بالا بود.

تولید این حجم انبوه از گندم، مستلزم مصرف حجم 300 میلیارد مترمکعب آب بود که بیش‌تر آن‌ها از منابع آبی غیرقابل تجدیدپذیر بودند. این حجم مصرف آب، معادل شش سال حجم آب ورودی به مناطق آبریزهای رود نیل در مصر بود.

سرانجام شکست برنامه خودکفایی گندم در عربستان

دولت پادشاهی عربستان سعودی کم کم متوجه شد، قادر به تامین مالی مجموع هزینه­‌های تولید گندم نیست و برنامه­ تولید گندم از سال 2008 تا سال 2016 متوقف شد.

در حال حاضر، تاسیسات و تجهیزات بسیاری از مزارع کشاورزی این کشور بدون هیچ استفاده­ سودمندانه، در حال مستهلک شدن است.

در راستای این برنامه­ راهبردی دولت عربستان سعودی، واردات گندم از منظر اقتصادی به صرفه‌تر از تولید داخلی بود که صدمات جبران ناپذیری نیز بر منابع آبی این کشور وارد کرد.

اشتباه بزرگ دولت‌ مردان عربستان سعودی در خودکفایی تولید ملی گندم و حرکت به سوی جهان متمدن و تجارت بینالملل، به دلیل افزایش درآمدهای ملی متاثر از افزایش بهای نفت خام بود. هم چنین، پرداخت یارانههای دولتی در فعالیت‌های کشاورزی کشت گندم راهی بود برای منفعت رسانی به لابی بزرگ کشاورزان.[1]

[1]. برای مطالعه بیشتر، به منابع زیر مراجعه کنید:

§ Google “Saudi Arabia Wheat”
§ Tyler Cowen, “An Economist Gets Lunch”

به کوشش مریم داودآبادی | برگردان ویدئو از کانال تلگرام کلاس درس اقتصاد توسعه