نویسنده‌ی مقاله: بانو نادیا پودبرگار
برگردان: وحید مشیرنیا

کوه یخ غول پیکر جدیدی در قطب جنوب شکسته شده است. مساحت آن 1270 کیلومتر مربع یعنی به اندازه کل یک شهر و بزرگتر از جزیره روگن (جزیره‌ای در دریای بالتیک) است.

در تاریخ 26 فوریه، یک کوه یخی با اندازه‌ی 1.2 برابر جزیره‌ی روگن، از قفسه‌ی یخی Brunt در قطب جنوب شکسته و جدا شد.

علت این واقعه، شکاف عظیمی بود که در این بدنه‌ی یخی به عمق 150 متر ایجاد شده و با سرعت یک کیلومتر در روز در حرکت بود.

در خلیج‌های بزرگ قطب جنوب، دریا توسط قفسه‌های یخی گسترده پوشانده شده است.

این فرش‌های یخی که معمولاً بیش از صد متر ضخامت دارند ، هجوم یخ‌ها را از یخچال‌های طبیعی ساحلی متوقف می‌کنند و در همان زمان بارها و بارها، شکسته شدن یخ‌های بزرگ در لبه‌های آن‌ها رخ می‌دهد.

در سال 2017، قفسه‌ی یخی Larsen C، بزرگترین کوه یخی را که تاکنون مشاهده شده جدا کرده و ناگهان 5800 کیلومتر مربع یخ از دست داد.

حرکت ناوهای جنگی از جنس یخ به سمت زمین

پیش‌روی ترک در یخ

در حالی که قفسه‌های یخی در غرب قطب جنوب به طور خاص در سال‌های اخیر و به طور فزاینده‌ای شکسته و از هم گسیخته شده‌اند، بقیه‌ی قطب جنوب همچنان پایدار است.

با این وجود، طبیعی است که قفسه‌های یخی آنجا نیز گاه به گاه کوه‌های یخی را از خود جدا کرده و برانند.

چند سال پیش اعلام شده بود که این‌چنین اتفاقی می‌تواند در قفسه‌ی یخی Brunt نیز قریب‌الوقوع باشد: در سال 2012، اولین شکاف یخ در غرب شروع به رشد کرد و در سال 2016 ترک دوم در قسمت شرقی به آن اضافه شد.

از آنجا که این شکاف‌ها به طرز تهدیدآمیزی به ایستگاه قطبی Halley بریتانیا نزدیک شده بود، در سال 2016 به جای دیگری در نزدیکی ساحل کشانده شد.

علاوه بر این، از آن زمان به بعد در زمستان قطب جنوب همچنان بی سکنه مانده است زیرا که تخلیه‌ی خدمه دشوار یا غیرممکن است. امسال نیز خدمه‌ی دوازده نفره حدود دو هفته پیش ایستگاه را ترک کردند.

شکست کامل در تاریخ 26 فوریه

با این حال، شکست کوه یخ کنونی در یکی از شکاف‌های یخ شناخته‌شده و تحت نظارت رخ نداده است بلکه در یک شکاف جدید به‌وقوع پیوسته است.

این بریدگی شمالی در نوامبر سال 2020 در شمال غربی ایستگاه تشکیل شد و از لبه‌ی یخ قفسه در حدود یک کیلومتر در روز به سمت شمال رشد کرد.

بر اساس “پژوهش قطب جنوب بریتانیا” ، این سومین شکاف یخی فعال است که در دهه‌ی گذشته در قفسه یخی Brunt ظاهر شده است.

صبح 26 فوریه 2021، زمان آن فرا رسیده بود: شکاف در بریدگی شمالی به شکاف شمالی رسید و بنابراین یک صفحه یخ را از بقیه قفسه‌ی یخ جدا کرد. در عرض چند ساعت، شکاف در یخ به ضخامت 150 متر به عرض چند صد متر رسید – این نشانه این است که سطح یخ جدا شده اکنون به عنوان کوه یخی از قفسه یخ دور می‌شود.

کوه یخ به آرامی از قفسه‌ی یخ دور می‌شود

مساحت کوه یخ تازه ایجاد شده 1270 کیلومتر مربع است و بنابراین حدود دو برابر دریاچه‌ی کنستانس و در حدود 1.2 برابر جزیره روگن بزرگ است.

جین فرانسیس ، مدیر “پژوهش قطب جنوب بریتانیا” (BAS) توضیح می‌دهد: “طی چند هفته و ماه‌های بعدی، این کوه یخ می‌تواند به تدریج بیشتر و بیشتر دور شود اما همچنین این امکان نیز وجود دارد که به کف برخورد کند و سپس در نزدیکی قفسه‌ی یخی Brunt متوقف بماند.”

این قطعه یخ در نزدیک‌ترین نقطه‌، تنها حدود یازده کیلومتر با ایستگاه تحقیقاتی بریتانیا فاصله دارد.

سیمون گارود، مدیر عملیات از BAS توضیح می‌دهد: فعلاً هیچ خطری برای ایستگاه قطب جنوب بریتانیا وجود ندارد: “چهار سال پیش، ما ایستگاه تحقیقاتی را به داخل ساحل آوردیم تا اطمینان حاصل کنیم که در صورت تشکیل کوه یخ، از ساحل دور نمی‌شود. این یک تصمیم عاقلانه بود”.

به دقت تحت پایش

اکنون باید شرایط را زیر نظر داشت و تأثیرات احتمالی زایندگی فعلی را در قفسه‌ی یخ باقیمانده مشاهده کرد. قفسه‌ی یخی Brunt به دلیل وجود ترک‌ها و توسعه‌ی پویا، یکی از بهترین یخ‌ها از سطوح یخ بر روی زمین است. شبکه‌ای متشکل از 16 ایستگاه اندازه گیری GPS روی یخ، هر تغییر شکل و تغییر مکان را اندازه‌گیری می کند و داده‌های به‌روز را به صورت روزانه ارسال می کند.

علاوه بر این، چندین ماهواره، قفسه‌ی یخی را کنترل می‌کنند از جمله، ماهواره‌ی ESA Sentinel 2 ، ماهواره‌ی Landsat 8 و ماهواره‌ی راداری TerraSAR-X.

طبق نظر “پژوهش قطب جنوب بریتانیا” تاکنون هیچ مدرکی مبنی بر غیرمعمول بودن زایندگی فعلی قفسه‌ی یخی Brunt وجود ندارد و تغییرات آب و هوایی در این امر نقش به‌سزایی نداشته است.

منبع: British Antarctic Survey

این مقاله به نقل از Focus online در روز دوشنبه 01.03.2021, 14:47، در سایت Xing به آدرس لینک منتشر شده است.