مفهوم خوشبختی به‌قدری پیچیده است که نمی‌توان تعریف واحدی برای آن یافت. اما رفاه و ایجاد شادی از مهم‌ترین عوامل اقتصادی اجتماعی هستند که تاثیر بالایی در ایجاد این حس بین مردم دارند.

اکنون سیاست‌گذارن کشورها (به‌خصوص کشورهای پیشرفته) از نوابغ، دانشمندان و اندیشمندان حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی خود بهره می‌گیرند تا بتوانند معیارهای این مفهوم عمیق را استخراج کرده و با اثرگذاری بر آن‌ها، حس خوشبختی و شادی در جامعه را بالا ببرند.

عوامل موثر بر شادی ملی

بدون شک شادی بخشی از رفاه انسانی است و بیشتر بودن شادی به خودی خود قابلیت‌های هر فرد برای عملکرد را افزایش می‌دهد.

ریچارد لیارد در مطالعه خود با عنوان شادی درس‌هایی از یک علم جدید، عوامل موثر بر شادی ملی را به شرح زیر طبقه‌بندی کرد:

1.  روابط خانوادگی
2.  وضعیت مالی
3.   کار
4.   جامعه محلی و دوستان
5.  سلامت
6.  آزادی فردی
7.  ارزش‌های فردی

ارزش‌‌های محوری در توسعه

وقتی که درباره توسعه به عنوان ارتقا پایدار وضعیت کلی یک جامعه یا نظام اجتماعی صحبت می‌کنیم باید هدف آن یک زندگی بهتر یا انسانی‌تر باشد.

هر چه سیستم‌ها و مکانیزم‌ها با دقت طراحی شوند نهایتا منبع اصلی راه‌اندازی آن، مجموعه‌ای از انگیزه‌ها و ترجیحات انسانی است، نادیده گرفتن یا عدم توجه به شاخصه‌های شادی، رفاه و خوشبختی به مثابه ایجاد تورش در زنجیره تامین توسعه پایدار خواهد بود.

1.  معاش: برآورده ساختن نیازهای اساسی(غذا، سرپناه، سلامت و حمایت)
2. عزت نفس (به حساب آمدن): عزت نفس یعنی احساس ارزشمند بودن، داشتن حرمت نفس و ابراز وجود است.
3. رهایی از محدودیت‌های زندگی: (توانایی انتخاب کردن) مزیت رشد اقتصادی آن نیست که ثروت باعث افزایش شادی شود بلکه ثروت موجب گسترش دامنه انتخاب‌های انسانی می‌شود. (آزادی انسانی، آزادی سیاسی، امنیت فردی، حاکمیت قانون، آزادی ابراز وجود، مشارکت سیاسی و برابری فرصت‌ها)

---

پیشنهاد می‌شود برای درک پیچیدگی مفهوم خوشبختی ویدئو جذاب زیر را تماشا کنید

---

یک جامعه خوشبخت، برای پیشرفت و توسعه کشور خود تلاش می‌کند به آن آسیب نمی‌زند و به شکل متعصبانه‌ای از آن حمایت می‌کند. سرمایه‌ها در این جوامع سودای ترک آن را در سر نمی‌پروراند.

اما در مقابل جوامعی که مردم در آن نادیده گرفته می‌شوند به‌طور سیری‌ناپذیری از کوچکترین موقعیت‌ها برای بهبود شرایط زندگی خود بهره می‌گیرند خواه از بین بردن و اتلاف سرمایه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و سیاسی باشد خواه ترک آن کشور و خالی کردن جایگاه خود برای کمک به بهبود آن، واقعیت کاملا مبتنی بر منطق و عقلانیت.

نقش بوتان در توسعه ارزیابی خوشبختی در جهان

کشور بوتان نقش مهمی در پایه‌گذاری گزارش خوشبختی جهانی و علاقه فزاینده بین‌المللی به این موضوع داشته است، در فصل سوم این گزارش مستندات مربوط به این تلاش‌ها آمده است.

آن‌ها پایه‌گذار قطعنامه 309/65 تحت عنوان، “خوشبختی: به سوی رویکردی جامع به توسعه”، که توسط مجمع عمومی ‌سازمان ملل‌متحد در 19 ژوئیه 2011 تصویب شد بوده‌اند.، در آن قطعنامه از دولت‌های ملی دعوت شد تا “اهمیت بیشتری به خوشبختی و رفاه در تعیین چگونگی دستیابی و سنجش توسعه اجتماعی و اقتصادی.» داشته باشند.

گالوپ مهم‌ترین منبع در ارزیابی خوشبختی جهان

اگرچه گزارش‌های خوشبختی جهانی بر اساس داده‌های بسیار متنوعی استوار است، مهم‌ترین منبع همیشه نظرسنجی جهانی گالوپ بوده است که در گستره و دامنه‌اش منحصر به فرد است.

این نظرسنجی مبنایی ارزشمند برای رتبه‌بندی سالانه خوشبختی در جهان فراهم آورده که همواره نگاه‌های جهانی را به خود جلب کرده است.

خوانندگان این گزارش ممکن است در ابتدا به‌خاطر آگاهی از جایگاه کشور خود در خوشبختی جهانی جذب آن شوند، اما پس از مطالعه آن همواره این گزارش را برای یافتن اسرار شادی و خوشبختی زندگی در نقاط مختلف دنیا دنبال می‌کنند.

محققان گالوپ همچنین به محتوای چندین گزارش خوشبختی جهانی کمک کرده اند. ارزش این مشارکت توسط دو جایزه Betterment of Human Conditions از انجمن بین المللی مطالعات کیفیت زندگی شناسایی شد.

اولین مورد در سال 2014 برای گزارش جهانی خوشبختی بود، دومی‌در سال 2017 برای نظرسنجی جهانی گالوپ در این زمینه.
در تهییه این گزارش از داده‌های نظرسنجی ریسک جهانی ارائه شده توسط بنیاد Lloyd’s Register که به نظرسنجی ریسک جهانی دسترسی دارد استفاده شده است.

اندازه‌گیری خوشبختی چگونه انجام می‌شود

علاقه به اندازه‌گیری رفاه از موضوعات مهم ارزیابی‌های اقتصادی اجتماعی است اما پرداختن به خوشبختی، یک موضوع جذاب بوده که همواره پای اندیشمندان و نویسندگان بزرگ را به ابزارهای اندازه‌گیری آن باز کرده است.

طی سال‌های اخیر علاقه وصف‌ناپذیری در این زمینه شکل گرفته است و محافل بزرگی سعی در شناخت هر چه بیشتر این مفهوم ژرف دارند.

شاخص خوشبختی بر اساس معیارهای زیر محاسبه می‌شود :

• تولید ناخالص داخلی سرانه
• حمایت‌های اجتماعی
• سلامتی در زمان تولد
• آزادی در انتخاب
• معیار ادراک فساد
• سخاوت و خیرخواهی

استفاده از ترجیحات تمام مردم دنیا برای اندازه‌گیری شادی و خوشبختی

شناسایی شاخصه‌هایی که در ملل مختلف در ارزیابی خوشبختی به کار گرفته شده و تبدیل آن‌ها به ابزار برای اندازه‌گیری خوشبختی، از جمله مواردی بوده که به‌یاری محققین جهانی میسر شده است.

برای مثال آن‌چه می‌تواند مردم نزدیک به قطب شمال را خوشحال کند به ورطه آزمون نقاط گرمسیری نیز گذاشته می‌شود و پس از ردیابی شباهت‌ها، در سنجش مورد استفاده قرار می‌گیرد. دامنه شناخت خوشبختی بسیار وسیع است و هر چه این مشارکت‌ها بیشتر شود ابزارها دقیق‌تر و درک خوشبختی لذت‌بخش‌تر خواهد شد.

کم اهمیت شدن شاخص GDP در ارزیابی رفاه و خوشبختی

اگرچه در ادبیات نظری، همواره GDP از پرتکرارترین واژه‌ها در ارزیابی رفاه در نظر گرفته شده است، اما از سال 2013 به بعد فروانی این واژه در قیاس با خوشبختی در ارزیابی مسائل اجتماعی مرتبط با رفاه کمتر و کمتر شده است.

دیگر تولید ملی، درآمد ملی، درآمد سرانه واژه‌های کاملی برای توصیف خوشبختی و رفاه مردم جامعه درنظر گرفته نمی‌شوند و در سطحی بالاتر ابزارهای خوشبختی قامت رفاه جوامع را اندازه‌گیری می‌کنند.

چگونه ثروت‌های کشورها خرج می‌شوند، چگونه بین مردم توزیع می‌شوند،، مرد پس از دریافت درآمد آن را صرف چه اموری برای زندگی خود می‌کنند؟

اکنون تحلیل‌های این حوزه به سمت “فراتر از GDP” متمایل شده‌اند و فروانی تقریبا 2 برابری را دارند. در گزارش پیش‌رو نوابغ روان‌شناسی و متخصصان مسائل اقتصادی و اجتماعی ارزیابی خوشبختی را انجام داده‌اند. ابزارها به‌گونه‌ای معماری شده‌اند که GDP در سطوح پایین‌تر نقش خود را ایفا می‌کند.

---

مردم شاد و خوشبخت GDP بالاتری تولید می‌کنند اما GDP بالاتر لزوما منجر به شادی و خوشبختی مردم نمی‌شود!!

---

ارزیابی خوشبختی نیازمند همکاری دولت‌ها، سازمان‌ها و دانشگاه‌ها

وقتی سازمان‌های اجتماعی، دانشگاه‌ها و دولت‌ها در کنار هم به ارزیابی خوشبختی می‌پردازند، شاخص‌های ارزیابی به طرز چشم‌گیری کالیبره می‌شود.

علاوه بر این به‌نظر می‌رسد که سطح جهان‌بینی در جوامع پیشرفته با سرعت بالایی در حال حرکت به یافتن ریشه‌های شادی و خوشبختی در جوامع است. عاملی که نرخ مشارکت مردم در افزایش تولید و توسعه کشورها را به‌دنبال خواهد داشت.

آنان که شادند خانه خود را ترک نمی‌کنند، به آن آسیب نمی‌زنند، آن را آباد می‌کنند

ارزیابی خوشبختی به علم خوشبختی بدل شده و جای خود را در تعیین سیاست‌های تصمیم‌سازان و دولت‌مردان کشورها تثبیت کرده است.

شبکه‌های اجتماعی، موتورهای تحلیلی بزرگ در ارزیابی خوشبختی

میلیون‌ها نفر در حال حاضر علاقه‌ها و ترجیحات خود را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند. الگوریتم‌های فوق پیشرفته در این رسانه‌ها جزئی‌ترین عوامل موثر بر مطلوبیت‌های مردم را آنالیز کرده و در اختیار محققین برای شناخت و ساخت ابزارهای سنجش خوشبختی قرار می‌دهد.

در برخی روش‌های مورد استفاده، الگوریتم‌ها شامل تعداد کلمات احساسی فهرست شده در فرهنگ لغت احساسات و روش‌های یادگیری ماشینی است. این رویه‌ها ساختار و معنای جملات را نیز در نظر می گیرد. الگوریتم‌ها، الگوهای احساسی را با جملات، واکنش‌ها و سیگنال‌های شبکه‌های اجتماعی تطبیق داده و میزان شادی و حس خوشبختی مردم را ترجمه می‌کنند.

مطالعه موردی ارزیابی احساسات مردم در شبکه‌های اجتماعی | COVID-19

در مطالعات موردی توییت‌ها در توییتر، حرکات روزانه و هفتگی احساسات مثبت و منفی، از جمله غم و اندوه و اضطراب، قبل و در طول COVID-19 در بریتانیا و اتریش مورد بررسی قرار گرفت.

سپس با اندازه‌گیری‌های این احساسات که با نظرسنجی‌های اجتماعی استاندارد از جمعیت ثبت شده، مقایسه شد. دو معیار احساس (مبتنی بر رسانه‌های اجتماعی و مبتنی بر نظرسنجی) به خوبی یکدیگر را ردیابی می‌کردند.

با توجه به تأثیر کووید-19، داده های توییتر در 18 کشور افزایش شدید اضطراب و غم را در طول COVID-19 همراه با کاهش خشم نشان داد. این تغییرات در اضطراب و غم و اندوه، ارتباط همراستایی با بروز COVID-19 و شدت اقدامات ضد کووید داشت.

استفاده از مبانی بیولوژیکی برای ارزیابی خوشبختی

مطالعات ژنتیکی نشان می‌دهد که حدود 30 تا 40 درصد از تفاوت‌های شادی بین افراد در داخل یک کشور به دلیل تفاوت‌های ژنتیکی بین افراد است. 60 تا 70 درصد دیگر تفاوت‌ها بین افراد ناشی از تأثیرات محیطی است که مستقل از ژن‌ها هستند.
برخی از افراد با مجموعه ای از ژنتیک به دنیا می آیند، ژن‌هایی که احساس خوشبختی را برای آن‌ها آسان‌تر می‌کند، در حالی که دیگران کمتر خوش‌شانس هستند.

اما ژن‌ها و محیط به طور کلی با هم مرتبط هستند: ژن‌ها می‌توانند بر انتخاب محیط افراد و نحوه واکنش دیگران به آنها تأثیر بگذارند. در عین حال ژن‌ها می‌تواند بر نحوه تأثیرگذاری افراد از دنیای اطراف موثر باشد .ردیابی این الگوها می‌تواند در پیش‌بینی اثرات سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی بر جامعه بسیار کارآمد باشد.

سیاست‌گذاران و دولت‌مردان باید علوم ژنتیک را رصد کنند

از با ثبات‌ترین و قابل اتکاترین یافته‌ها در زمینه ارتباط ساختار ژن انسانی در درک رفاه و خوشبختی، شناسایی نواحی مغزی است که در حالت پیش‌فرض عملکرد مناسبی در درک حس خوشبختی ندارد.

در حالت عادی این بخش از مغز فعال است. اما هر چه فرد بیشتر بر دنیای پیرامون تمرکز کند تاثیر آن کمتر می‌شود. زمان‌هایی که مغز در حال استراحت است و افراد مغز خود را با خیال‌پردازی فعال نگه می‌دارند اثر این عامل تشدید شده و حس خوشبختی پایین می‌آید.

تصمیم‌سازان می‌توانند در سیاست‌های خود از این واقعیت مهم بهره گیرند. هر چه شرایط به سمتی رود که مردم منزوی‌تر بوده و به جای فعالیت در امور مختلف، دل‌مشغله های مختلف را در ذهن خود پردازش کنند، حس شادی و خوشبختی با شدت بیشتری از جامعه خارج می‌شود.

اکنون باید از یافته‌های تحقیقات ژنتیکی اطلاعات بسیار مفیدی برای ایجاد مداخلات، سیاست‌های اجتماعی، فعالیت‌ها و محیط‌های شادی‌بخش استفاده کنیم.

شکوفایی پتانسیل ژنتیکی یعنی بدانیم چگونه یک سیاست در کشور می‌تواند با اهرم ژنتیک تا چندین برابر اثر خود را منعکس کند، چگونه می‌توان با تغییری کوچک شادی بزرگ را رقم زد یا به طور همزمان آسیب‌پذیری و خطر را از مرد جامعه دور کرد.

تعادل و هارمونی | جنگ‌ها را متوقف کنید

تجارب تعادل در زندگی، حس صلح و آرامش در کشورهای غربی که بالاترین سطح رضایت را نیز تجربه می‌کنند، بیشتر است و در کشورهای فقیرتر، از جمله کشورهای آسیای شرقی، کمتر دیده می‌شود.

اکثر مردم تقریباً در هر کشوری زندگی آرام‌تر را به زندگی هیجان انگیز ترجیح می‌دهند.

بر اساس یافته‌ها پر واضح تعادل و صلح به شدت به یک زندگی رضایت‌بخش در تمام مناطق جهان کمک می‌کند. هر جنگ، ارتعاشی از عدم‌تعادل را در گستره جهان به حرکت درمی‌آورد. تعادل غذا، درآمد، شادی و خوشبختی و… را بر هم می‌زند.

برای بررسی جایگاه کشورها در خوشبختی مربوط به سال 2022 و پیش از آغاز جنگ روسیه با اوکراین مقاله زیر را مطالعه نمایید:

خوشبخت‌ترین کشورهای جهان 2022

---

گزارش خوشبختی (شادی) جهان 2022

گزارش شادی جهانی توسط گروهی از کارشناسان مستقل نوشته شده است. نظرات بیان شده در این گزارش لزوماً منعکس‌کننده دیدگاه هیچ سازمان، آژانس یا برنامه سازمان ملل نیست. گزارش حاضر دهمین شماره متوالی از سال 2013 است.

فهرست مطالب:

(1) Overview on Our Tenth Anniversary
Helliwell, Layard, Sachs, De Neve, Aknin, & Wang

(2) Happiness, Benevolence, and Trust During COVID-19 and Beyond
Helliwell, Wang, Huang, & Norton

(3) Trends in Conceptions of Progress and Well-being
Barrington-Leigh

(4) Using Social Media Data to Capture Emotions Before and During COVID-19
Metzler, Pellert, & Garcia

(5) Exploring the Biological Basis for Happiness
Bartels, Nes, Armitage, Van de Weijer, de Vries, & Haworth

(6) Insights from the First Global Survey of Balance and Harmony
Lomas, Lai, Shiba, Diego-Rosell, Uchida, & VanderWeele

سال انتشار و نویسندگان:

2022

John F. Helliwell, Richard Layard, Jeffrey D. Sachs
Jan-Emmanuel De Neve, Lara B. Aknin, and Shun Wang

دانلود رایگان گزارش خوشبختی جهان 2022

---

نگارندگان : دکتر سید حسین سجادی‌فر، مرتضی زارع

منبع