انحصار، سبب قیمت بالاتر، خروجی (تولید) محدود و مشکلات اتصال به شبکه‌های تامین و توزیع آب متاثر از قیمت بالا و گاهی نیز کیفیت پایین‌تر می‌شود.

اما، چرا مشکل انحصار در بخش آب وجود دارد؟

البته در این راستا، شیوه‌‌های متنوع رقابتی دسترسی به آب نیز موجودند.

برای نمونه، پیاده رفتن تا یک چاه با یک سطل و پر کردن آن و حمل آن به منزل را تصور کنید.

این فعالیت توسط خودتان، دوستان و اعضای خانواده می‌تواند انجام شود.

اگر تعداد زیادی چاه برای مصارف آب موجود باشد، رقابت زیادی نیز وجود خواهد داشت، اما چالش این رقابت این است که انتقال آب روی سرتان تا منزل و پیاده‌روی دو تا سه ساعته، مستلزم صرف زمان و هزینه بسیار بالایی است.

لذا، رقابت خرید و فروش آب (معامله)، الزاما فعالیتی مطلوب و بهینه نیست.

گزینه ارزان‌تر انتقال آب به منازل مسکونی چیست؟

ساخت و تجهیز سامانه‌های تامین و توزیع آب تا منازل مسکونی برای مصارف گوناکون (نظیر ظرف‌شویی، لباس‌شویی و…).

در عمل بهای آب سامانه‌های تامین و توزیع آب، بسیار ارزان‌تر از حمل آن با سطل با دست یا روی سر است.

اما ساخت و تجهیز سامانه‌های تامین و توزیع آب، سبب انحصار می‌شود، زیرا ساخت و تجهیز سامانه‌های تامین و توزیع آب، مستلزم صرف منابع مالی سرمایه‌ای بالایی است.

البته با این فرض که دو، سه یا چهار شرکت گوناگون هر یک سامانه‌های تامین و توزیع آب مجزایی احداث کنند که در این وضعیت، رقابت به وجود می‌آید.

اما مشکل این است که برای بهره‌گیری از دو، سه یا چهار سامانه تامین و توزیع آب، وجوهی توسط متقاضیان بابت حق برخورداری استفاده از خدمات آب، باید پرداخت شود (حق انشعاب).

زمانی که بهای سامانه‌های تامین و توزیع آب نسبت به آن چه از درونش می‌گذرد، به نسبت بالا باشد، در اصطلاح مجموع هزینه‌های ثابت در سطح بالایی است، در نتیجه، رقابت بسیار پرهزینه می‌شود.

به محض این که فقط یک سامانه تامین و توزیع آب در دسترس باشد، مجدا با چالش انحصار مواجه‌ایم، حتی اگر می‌توانستیم طوری مدیریت کنیم که چهار یا پنج عرضه‌کننده، آب را با یک سامانه تامین و توزیع عرضه کنند.

اشخاص حقیقی یا واحدهای نهادی (اشخاص حقوقی) مالک و کنترل‌کننده سامانه تامین و توزیع آب، هم چنان قدرت قابل توجهی بر این بازار خواهند داشت.

این موضوع، عینا مشابه چالش خدمات تامین و توزیع سامانه‌های برق است.

یعنی هزینه‌های سرمایه‌ای به نسبت بالای سامانه‌های تامین و توزیع برق و هزینه‌های به نسبت اندک انتقال برق از درون سیم.

مثالی دیگر، تلویزیون کابلی است. در این وضعیت، هزینه‌های اصلی، مشابه هزینه‌های سامانه‌های تامین و توزیع آب است، یعنی اتصال تلویزیون کابلی به برق منازل و هزینه‌های اصلی انتقال برنامه‌ها پایین است.

لذا نکته قابل توجه این است که وقتی سطح عمومی هزینه‌های ثابت به نسبت زیاد باشد، چیزی نظیر سامانه‌های تامین و توزیع آب، وجود رقابت در تامین یک کالا یا خدمات بسیار مشکل‌تر است.

به کوشش مریم داودآبادی | برگردان ویدئو از کانال تلگرام کلاس درس اقتصاد توسعه