مفهوم صادرات | اقتصاد به زبان ساده
صادرات کالا و خدمات یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در معادلات اقتصادی هر کشور است.
صادر کردن هر کالا به دیگر کشورها، در حقیقت فروش کالا به خارجیان و کسب درآمد برای کشور است.
وقتی کالایی به خارج از کشور صادر می‌شود، پول بین‌المللی یا جهان‌روا وارد چرخه درآمدی کشور شده و به ثروت ملی و افراد می‌افزاید.
در این مقاله به زبان ساده به بررسی مفهوم این واژه پرکاربرد در اقتصاد، و عوامل موثر بر آن پرداخته شده است.
صادرات چیست؟ و تحت تاثیر چه عواملی است؟ | دکترعلیحسین صمدی
به تقاضای خارجیان برای کالاهای تولید شده داخلی، صادرات گفته می‌شود. بنابراین دو عامل:
- تقاصای خارجیان
- و تولید داخل
از مولفه‌های مهم صادرات هستند.
برای این که صادرات پایدار اتفاق بیافتد باید از سه مرحله به خوبی عبور کنیم:
مرحله تولید و بسته بندی،
مرحله صدور
و مرحله (ارسال برای) تقاضای خارجیان.
منظور از صادرات پایدار، صادراتی است که ثبات داشته باشد و بازاری همیشگی نصیب خود کند.
صادرات پایدار، درآمد پایدار و قابل برنامه‌ریزی را نصیب کشور می‌کند.
بنابراین صادرات پایدار نیازمند طراحی سازوکاری منظم و پویا است.
چرخ معیوب در صادرات، یعنی فروش با وقفه، از دست دادن بازارها، بی‌نظمی در کسب درآمد، عدم توانایی تولیدکنندگان در برنامه ریزی برای تولید و فروش آن به خارجیان، و… کشور را از کسب درآمد پایدار، محروم می‌سازند.
کالای صادراتی باید چگونه باشد؟
اگر بنا است کالایی صادر شود باید در مرحله تولید بدان توجه شود.
کالا باید با سلیقه خارجیان تولید شود.
برای مثال خیار شور را در نظر بگیرید. اندازه خیارها، شوری یا کم نمکی، شیوه بسته‌بندی، افزودنی‌های داخل آن و … باید با ذائقه خارجیان هماهنگ باشد.
نمی‌توان مدعی شد که من صادر کننده خیار شور به تمام جهان هستم مگر این که محصولات متنوعی را با درجات متعدد خیار شور تولید کنم.
به بیان ساده اول باید کشور یا کشورهای هدف را معین کرده، ذائقه آنها را تشخیص داده و سپس اقدام به تولید محصول کرد.
کالایی که به این شکل تولید می‌شود، الزاما قابل مصرف در داخل نیست و برعکس.
بنابراین این تصور که کالایی را تولید کنیم و مازاد بر نیاز را صادر کنیم تصوری از اساس غلط است
اما استثنا‌ئاتی نیز می‌تواند وجود داشته باشد.
اصولا در دنیای تجارت بین‌الملل و صادرات کالا بین کشورهای مختلف، انتخاب کالایی برای صادرات به فاکتورهای زیادی بستگی دارد از جمله:
نخست ما چه کالاهایی را با چه قیمتی می‌توانیم تولید کنیم؟مثلا شاید کشور اتیوپی هم اگر تمام منابع خود را به کار بگیرد، توانایی تولید هواپیما در سطح جهانی را دارد، اما آیا قیمت تمام شده آن، به اندازه‌ای است که مشتری برای هواپیمای این کشور داشته باشد؟
آیا این کالاها در بازارهای جهانی توانایی رقابت دارند؟در وهله دوم تصور کنید کشور ما توانایی تولید چندین کالا با قیمت پایین تر و کیفیت بالاتر نسبت به سایر کشورها را دارد، آیا لزوما عقل حکم می‌کند تمامی این کالاها را تولید و شروع به صادرات آن کنیم؟
برای روشن شدن این مسئله پیشنهاد می‌کنیم حتما پست زیر را مطالعه کنید :
منشا قدرت اقتصادی کشورها | مفهوم مزیت نسبی و مطلق به زبان ساده
دورنمای اقتصاد پیش‌رو در تببین مسائل اقتصادی به زبان ساده
مفهوم فرآیند صادرات :
فرآیند صادرات در حقیقت، توانایی برقراری ارتباط بین تقاضای خارجیان با تولیدات داخلی کشور است. این فرآیند به قدری مهم و البته پیچیده است که بدون دخالت دولت اصولا اجرای آن ممکن نیست.
صادرات در اقتصاد
حلقه ارتباط بین :
وجود تقاضا
و توان بالقوه و بالفعل تولید،
مرحله صدور است. در این مرحله گمرگ، دولت، و قوانین و مقررات نقش اساسی بازی می‌کنند.
همواره مشکل اصلی فرا روی صادرات کشور، در مرحله اول به تولید و سپس به مرحله صدور مربوط می‌شود. در هر دو مرحله نقش دولت نقشی اساسی است.
گاه برخی اقلام صادراتی توسط بخش خصوصی و به دلایل متعدد از جمله فشارهای افتصادی همانند کفش‌های میرزا نوروز تولید و بسته‌بندی و با اغماض مسئولین دولتی( به دلایل متعدد) صادر می‌شوند که حاصل آنها عودت به کشور بوده است.
گاهی اوقات نیز عدم بازاریابی مناسب کالاهایی که حکم طلا را دارند، آن ها را به‌راحتی و با قیمتی ناچیز روانه سایر کشورها می‌کند.
مثلا:
ایران بین 5 کشور غنی به لحاظ برخورداری از منابع سنگ است و رتبه اول در سنگ‌های تزئینی جهان را دارد.
این محصول بازاری بی انتها دارد، اما نه برای نمونه خام آن، بلکه برای محصول فراوری شده آن.
حال عدم بازاریابی مناسب برای صادرات این کالا، یعنی خام فروشی آن به کشور ایتالیا یا چین، و واردات آن به چندین برابر قیمت در قالب سنگ‌های تزئینی فراوری شده! ( یعنی ما قطعه‌های بزرگ و خام این سنگ‌ها را به چین و ایتالیا صادر می‌کنیم، آنها همین سنگ ها را حتی با ضخامت چند میلیمتر، تروتمیز و صیقلی شده، با قیمتی چندین برابری به خود ما می‌فروشند)
سوال اینجاست چرا نباید با تجهیز بازار داخلی به فن‌اوری‌های پیشرفته در فرآوری سنگ، بازار هزاران میلیاردی را نشانه گرفت؟به همین دلیل است که دولت‌ها نقشی حیاتی در یافتن بازارهای جهانی و تطبیق صنایع داخلی با آن دارند.
عملی که اگر به‌درستی انجام شود درآمد صادراتی آن تا چندین برابر افزایش خواهد یافت.
دورنمای اقتصاد پیش‌رو در تببین مسائل اقتصادی به زبان ساده
عوامل موثر بر صادرات:
صادرات تحت تاثیر عوامل متعددی است. از جمله:
- سیاسی ( رجحان مسائل سیاسی به اقتصادی، تحریم‌ها و ...)
- اقتصادی ( مانند ساختار نظام پولی و بانکی، نظام ارزی، ارزش پول کشور و…)
- حقوقی ( قوانین نامناسب و پی در پی، قاچاق و …)
- نهادی ( مانند بی ثباتی سیاست‌ها و عدم تعهد به سیاست‌ها، وجود تناقض در سیاست‌ها، عدم اتخاذ راهبردی مناسب و ….)
- ساختاری ( اتکا به نفت، خام فروشی، تصدی گری دولت و …)
- فنی و تکنیکی ( بالا بودن هزینه‌های تولید، بی توجهی به R & D و….)
نکته: در اقتصاد ایران مزیت‌های مطلق و نسبی فراوانی برای صادرات غیر نفتی مانند فرش، پسته، زعفران، خشکبار و … داریم اما از مزیت رقابتی برخوردار نیستیم.
به بیان دیگر محصولات خوب داریم اما توان و قدرت رقابت نداریم.
عمده ترین مانع آن بی ثباتی قوانین و تلاش هر روز برای وضع قوانین جدید به امید بهبود وضعیت فعلی و به طور کلی موانع ساختاری و نهادی است. وضع قوانین جدید و …. در حال حاضر تنها مسکن خواهد بود.
تولید کننده و صادر کننده ایرانی بیش از این که از تولید و رقابت خسته باشد از بی ثباتی قوانین خسته است.
رسانه اقتصادی اجتماعی دورنمای اقتصاد
برگرفته از مقاله دکترعلیحسین صمدی (کانال تلگرامی نگارنده)