اهمیت موضوع اقتصاد سبز به دلایل آثار مخرب بی‌شماری است که طی چند دهه گذشته توسط برخی از کشورها در رشد اقتصادی به محیط زیست وارد کرده‌اند.

برای نمونه در سطح بین‌المللی یکی از چالش‌های امروزی افزایش رشد گازهای گلخانه‌ای است که در سال 2016 سهم ایالات متحده آمریکا 21 درصد، مجموع کشورهای حوزه پولی یورو 14 درصد و بریتانیا 3 درصد گزارش شده است .

اهمیت اقتصاد سبز در آینده جهان:

اقتصاد سبز زیربنای اصلی در توسعه پایدار کشورها است. برای آشنایی با این مفهوم مهم در آینده اقتصاد جهان مقاله “اقتصاد سبز” را مطالعه کنید.

ارزیابی و گروه‌بندی کشورها در زمینه درجه اهمیت به اقتصاد سبز، بر پایه 32 شاخص در بستر چهار بعد (گروه):

• رهبری و تغییرات آب و هوایی،
•  کارآمدی فعالیت‌ها،
• بازارها و سرمایه‌گذاری،
• محیط زیست

انجام می‌شود .تصویر زیر ساختار کلی چهار ابعاد اصلی و زیرمجموعه‌های آنها را نشان می‌دهد.

---

شاخص‌های رهبری و تغییرات اقلیمی

رهبران سیاسی کشورها نقش کلیدی در جریان اقتصاد سبز و رشد سبز دارند. رهبران مختلف، به ویژه سران دولت‌ها، سامانه‌های ارتباطی و ابزارهای سیاسی و اقتصادی قدرتمندی را در زمینه حمایت از سرمایه‌گذاری‌های سبز و توسعه صنعتی در اختیار دارند.

شاخص‌های زیر مجموعه‌ این گروه، ارزیابی تلاش‌های مستمر دولت‌ها و این که در هر کشوری از نظر شاخص‌های کلیدی تغییرات آب و هوایی و توجه به توصیه‌های بین‌المللی برای مقابله با اثرات نامطلوب محیط زیست چه فعالیت‌هایی انجام شده را نشان می‌دهد.

در این زمینه در حال حاضر سیاستمداران کشورهای مختلف با درنظر گرفتن اهمیت منابع در آینده زندگی مردم خود، همچنین قدم گذاشتن در مسیر توسعه پایدار که ضامن چنین نگرشی است، رویکردهای نوینی چون اقتصاد کم‌کربن را در دستور کار خود قرار داده‌اند.

دولت‌ها، اقتصاد کم کربن و اقتصاد سبز

اقتصاد کم‌کربن رویکردی نوین برای کاهش اثر گازهای گلخانه‌ای به خصوص دی‌اکسیدکربن:

سوخت‌های فسیلی بیش از 200 سال عامل اصلی در موفقیت انسان در تولید انواع کالا و خدمات بوده است. بیش از 80 درصد انرژی مورد نیاز بشر توسط انواع سوخت‌های فسیلی تامین می‌شود. اما کم‌کم دنیا به نقطه‌ای نزدیک شده که امکان استفاده از این منابع در آینده در سطح فعلی امکان‌پذیر نیست. شواهد نشان می‌دهد که بسیاری از اقتصادهای توسعه‌یافته در حال برنامه‌ریزی برای رسیدن به اقتصاد بدون کربن تا سال 2060 هستند.

از آن‌جایی که منبع اصلی تولید گاز دی‌اکسیدکربن استفاده از سوخت‌های فسیلی در تولید انرژی است؛ به‌نظر می‌رسد در چهار دهه آینده تقاضا برای سوخت‌های فسیلی به‌شدت کاهش یابد.

شاید رسیدن به اقتصاد کم ‌کربن مسیر طولانی (چهار دهه آینده) نیاز داشته باشد اما در قرن حاضر اقتصادهای بزرگ این مسیر را در پیش گرفته‌اند. حتی برخی اقتصاد بدون‌کربن را مدنظر قرار داده‌اند.

دورنمای اقتصاد پیشرو در تفسیر رویکردهای نوین در آینده اقتصاد جهان

 هم‌چنین شاخص کامپوزیت، نتیجه یک اندازه‌گیری اولیه از هر کشور را نسبت به پوشش کلی شاخص‌های جهانی اقتصاد سبز انجام میدهد. شاخص‌های جهانی اقتصاد سبز با یک معیار استاندارد که قابل اجرا برای تمام 80 کشور جهان است، فراهم می‌کند .

 شاخص عملکرد تغییرات آب و هوایی | ارزیابی اقتصاد سبز

 شاخص عملکرد تغییرات آب و هوایی  که توسط موسسه بازرگانی و مطالعات مالیاتی گرامان واتشل  منتشر شده،  معیار جامع‌تری را برای ارزیابی و تحلیل نتایج مقایسه کشورها مانند روند انتشار گازهای گلخانه‌ای و عملکرد سیاست‌های مربوطه را نشان می‌دهد.

انجمن بین‌المللی آب و هوا: بیانیه‌های ملی و رفتار کلی در انجمن های بین‌المللی آب و هوایی می‌تواند نشان دهنده میزان اهمیت سازمان ملل در اقتصاد سبز، توسعه پایدار و تاثیرات نامطلوب تغییرات اقلیمی باشد. مبنای ارزیابی که در این بخش انجام می‌شود بر پایه مصوبات کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد در شهر پاریس (2015) و شهر بن آلمان   (2011) استوار است.

دولت و هدایت اقتصاد در مسیر سبز

 برای انجام این کار، تجزیه و تحلیل ادبیات گزارش روزانه ارایه شده از طریق شبکه اقدام‌های آب و هوایی سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی انجام شده است.

رییس دولت: اظهارات و ابتکارات دولتمردان کشورها منجر به معرفی اقتصاد سبز به آحاد جامعه و حرکت سرمایه‌گذاری سبز و رشد اقتصادی می‌شود. شاخص‌های جهانی اقتصاد سبز از طریق تجزیه و تحلیل نتایج به کشورهایی که بیشتر به اقتصاد سبز اهمیت می‌دهند انجام می‌شود.

پوشش رسانه‌ای: کشورها از طریق رسانه‌ها در ارتباط با مفاهیم، فرصت‌ها و ارزش اقتصاد سبز میتوانند فعالیته‌ای ارزنده‌ای انجام بدهند.

 شاخص‌های جهانی اقتصاد سبز از طریق تجزیه و تحلیل نتایج داده‌ها یک رده کیفی عملکرد کشورهایی که در 10 رسانه (بر اساس جمعیت جهانی و تنها به زبان انگلیسی) انجام داده و ارزش بیشتری برای کشورهایی که بیشتر مفهوم اقتصاد سبز را از طریق رسانه‌های عمومی انجام داده قایل است.

شاخص‌های بهره‌وری فعالیت‌ها

مطالعه و بهره‌وری بخش‌های ساختمان، حمل و نقل و انرژی در بیشتر کشورها، به ویژه کشورهای پیشروتر در اقتصاد سبز، از سال‌های پیش اجرا شده است. با استفاده بهینه از منابع کارآمد در بخش‌های ساختمان، حمل و نقل، توریسم، انرژی و منابع، بسیاری از کشورها می‌توانند بهره‌وری را افزایش و انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهند.

ساخت و ساز و اقتصاد سبز

ساختمان‌ها (منازل مسکونی): ساختمان‌های مسکونی، خدماتی، آموزشی و مانند آن با توجه به سهم قابل توجه خود در انتشار گازهای گلخانه‌ای، برای تضمین رشد اقتصادی سبز حیاتی هستند. داده‌های اولیه ساختمان‌ها از طریق شورای ساختمان سبز ایالات متحده آمریکا قابل دریافت است. 

حمل و نقل و اقتصاد سبز

حمل و نقل: مانند ساختمان‌ها، مدیریت حمل و نقل نیز به طور قابل توجهی در انتشار گازهای گلخانه‌ای موثر است. کارآمدی بیشتر در این بخش، گامی مهم برای دستیابی به رشد اقتصادی سبز است. داده‌های این بخش از آژانس بین‌المللی انرژی و بانک جهانی جمع‌آوری شده است.

گردشگری و اقتصاد سبز

گردشگری: گردشگری پایدار موضوعی پیچیده است، زیرا تعریف آن و استفاده از منابع آن در کشورها، به لحاظ شرایط جغرافیایی متفاوت است. این بخش از دارایی‌های فیزیکی سایر بخش‌ها (مانند ساختمان‌ها، حمل و نقل) استفاده می‌کند. گردشگری پایدار در شاخص‌های جهانی اقتصاد سبز بر اساس طرح‌های گواهینامه و هم چنین ارزیابی درونی وب سایت‌های گردشگری ملی و میزان استفاده از شیوه‌های خاص برای بازدید گردشگران به شیوه‌ای پایدار متکی است.

شاخص انرژی در اقتصاد سبز

انرژی: در ارزیابی شاخص‌های جهانی اقتصاد سبز، از درصد برق تولید شده از منابع تجدیدپذیر، به عنوان تخمینی برای تعیین میزان استقرار بخش انرژی سبز در هر کشور، استفاده می‌شود.

 این اطلاعات از آژانس بین‌المللی انرژی و بانک جهانی قابل مشاهده است و سهم برق تولید شده توسط نیروگاه‌های تجدیدپذیر را در مجموع برق تولید شده توسط سایر منابع لحاظ می‌کند. در این مورد، برق تجدیدپذیر شامل برق تولیدی آبی، زمین گرمایی، خورشیدی، جزر و مد دریا، باد، زیست توده و سوخت‌های زیستی تعریف شده است.

کارآمدی منابع در اقتصاد سبز

کارآمدی منابع: نرخ بازیافت در هر کشور به عنوان برآورد برای بهره‌وری منابع ملی و پیشرفت به سمت یک اقتصاد چرخشی استفاده می‌شود. داده‌های این بخش از اطلاعات مندرج در سامانه اطلس زباله قابل دسترس است و توسط داده‌های منطقه‌ای ارایه شده توسط سازماناکو منا تکمیل شده است.

سید حسین سجادی‌فر ، پژوهشگر اقتصاد آب و محیط زیست

مرتضی زارع، پژوهشگر اقتصاد