دورنمای اقتصاد قصد دارد تا دوره آموزشی درس اقتصاد مهندسی دکتر سیدحسین سجادی‌فر را به صورت ویدئویی و رایگان در اختیار علاقه‌مندان این حوزه قرار دهد.

طرح درس کلی این دوره به شرح زیر می‌باشد:

مقدمه: اقتصاد مهندسی چیست؟

فصل اول: کلیات

ـ تصمیم‌گیری

ـ سرمایه‌گذاری

ـ واژه‌ها و اصطلاحات کلیدی سرمایه‌گذاری

بخش اول : مفاهیم اساسی اقتصاد مهندسی

فصل دوم: اصول پایه‌ای اقتصاد مهندسی

ـ بهره

ـ ارزش زمانی پول

ـ تعادل

ـ نرخ بازگشت سرمایه (ROR)

ـ حداقل نرخ جذب کننده (MARR)

ـ پارامترها و شکل فرآیند مالی

ـ مسایل فصل دوم

فصل سوم : معرفی و کاربرد فاکتورها

ـ روابط بین P ، F  و A

ـ جدول فاکتورها

ـ محاسبات ارزش فعلی، ارزش آتی و پرداخت مساوی

ـ مسایل فصل سوم

ـ فصل چهارم :  حالت‌های خاص فرآیند مالی

ـ شیب یکنواخت ؛ رابطه بین P و G ؛ رابطه بین A و G

ـ مسایل فصل چهارم

ـ فصل پنجم : نرخ اسمی و نرخ مؤثر

ـ مسائل فصل پنجم

بخش دوم : تکنیک‌های اقتصاد مهندسی و کاربرد آنها

ـ فصل ششم : روش ارزش فعلی (PV)

ـ مسایل فصل ششم

ـ فصل هفتم : روش یکنواخت سالانه (A)

ـ مقایسه چند پروژه

ـ مسائل فصل هفتم

ـ فصل هشتم : روش نرخ بازده داخلی (IRR)

ـ مقایسه چند پروژه

ـ تجزیه و تحلیل سرمایه‌گذاری اضافی

ـ مسائل فصل هشتم

ـ فصل نهم : روش نسبت منافع به مخارج (B/C)

ـ مسائل فصل نهم

دوره رایگان آموزش اقتصاد مهندسی | دکتر سید حسین سجادی‌فر

مطابق با آن‌چه در طرح درس آمده است در مقاله حاضر، دوره جامع آموزش اقتصاد مهندسی به همت استاد گران‌قدر دکتر سیدحسین سجادی‌فر تقدیم حضور دانشجویان و علاقه‌مندان این حوزه شده است. آموزش به صورت تصویری همراه با نگارش تمامی سرفصل‌های مطروحه تدوین گردیده است.

بخش اول | آشنایی با مفاهیم پایه اقتصاد مهندسی

سرفصل های مورد بررسی شامل:

• تعریف تصمیم
• معادله تصمیم
• انواع تصمیم گیری
• اصول پایه ای در اقتصاد مهندسی
• ارزش زمانی پول
• پارامترها و شکل فرآیند مالی
• سرمایه اولیه و ارزش فعلی سرمایه
• اصل و فرع یا ارزش آینده سرمایه
• هزینه و درآمد فعلی مساوی و یکنواخت در پایان هر دوره
• نرخ بهره و نرخ بازگشت سرمایه

اقتصاد مهندسی چیست؟

اقتصاد مهندسی (Engineering Economy) مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و روش‌ها برای ارزیابی اقتصادی طرح‌های سرمایه‌گذاری است. این تکنیک‌ها و روش‌ها عمدتاً برگرفته از علوم اقتصادی و ریاضی است.

با این تعریف، در واقع اقتصاد مهندسی ابزار تصمیم‌گیری برای انتخاب اقتصادی‌ترین طرح‌هاست.

تحلیل اقتصادی یک طرح مشتمل بر مقایسه، تصمیم‌گیری و انتخاب از بین گزینه‌های موجود است که تکنیک‌های اقتصاد مهندسی ابزارهای لازم برای این منظور را در اختیار مدیران و تصمیم‌گیرندگان قرار می‌دهد.

اقتصاد مهندسی کمک می‌کند تا با بهره‌گیری از علوم مهندسی و اقتصادی، برترین و اقتصادی‌ترین پروژه صنعتی، از بین چند پروژه، انتخاب شود.

همچنین اقتصاد مهندسی پاسخگوی سوالاتی نظیر موارد ذیل است:

ـ با توجه به محدویت سرمایه، در کدام یک از پروژه‌ها باید سرمایه‌گذاری انجام گیرد؟
ـ چه پروژه‌هایی ریسک و احتمال خطر کمتری برای سرمایه‌گذاری دارند؟
ـ آیا ماشینی که در حال کار است باید با یک ماشین جدید تعویض شود؟
ـ از بین چند پروژه که دارای درآمد سالانه مساوی هستند ولی سرمایه اولیه مختلفی نیاز دارند کدام اقتصادی‌تر است؟
ـ از بین چند پروژه که دارای سرمایه‌گذاری اولیه مساوی هستند ولی از درآمد سالانه متفاوتی دارند برخوردارند، کدام ارجح است؟
ـ آیا منافع پروژه عام‌المنفعه مورد نظر، در حدی هست که اجرای آن را توجیه کند؟
ـ با کاهش یا افزایش هر یک از پارامترهای اقتصادی در یک پروژه، چه تغییری در نتایج و چه تعییری در تصمیم‌ اجرای پروژه‌ پدید می‌آید؟
تا سال 1940 وظیفه اصلی مهندسان، فقط طراحی و ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی و شناخت روش‌های تولیدی بود و توجه کاملی به ابعاد اقتصادی مواد اولیه مصرفی، نیروی انسانی، ماشین‌آلات و تجهیزات در تولید محصول و ابعاد اقتصادی اجرای یک طرح صنعتی نداشتند ولی امروزه، انتظار می‌رود تلاشی که مهندسان برای کسب تکنولوژی جدید و پیشرفته صرف می‌کنند، برای تجزیه و تحلیل اقتصادی آن نیز تلاش نمایند.

با توجه به مطالب فوق، آشنایی با نحوه ارزیابی اقتصادی سرمایه‌گذاری در طرح‌های مختلف (تحت عنوان اقتصاد مهندسی) از ابزارهای مورد نیاز فارغ‌التحصیلان رشته‌های فنی و مهندسان است.

البته مباحث اقتصاد مهندسی دامنه وسیعی را شامل می‌شود ولی در این درس سعی شده با توجه به میزان وقتی که به آن اختصاص داده شده، مطالب و مباحث ضروری‌تر و کاربردی‌تر ارایه گردد. امید است مورد استفاده دانشجویان عزیز قرار گیرد.

آموزش مفاهیم پایه‌ای اقتصاد مهندسی

ارزیابی طرح های اقتصادی :

ابزار تصمیم گیری برای انتخاب اقتصادی ترین پروژه هاست.
در سال 1930 کتاب مبانی اقتصاد مهندسی اورژن ال گرانت (Eugene.L.Grent) به چاپ رسید.در این کتاب برای اولین بار پارامترهای شناسایی شده و تکنیک های کمی ارزیابی طرح های اقتصادی ارائه شده است. بنابراین وی را بنیانگذار علم اقتصاد می نامند.

تصمیم (decision) و تصمیم گیری (decision making):

تصمیم عبارت است از نتیجه و یا پایان فرآیند یک فرآیند (process)

تعریف سیستم یا فرآیند :

یک سیستم مجموعه ای از عوامل مرتبط با یکدیگر است که بطور منطقی و منظم هدف معینی را دنبال می کند.

تعریف بازخورد:

عبارت است از استفاده از output ها جهت اصلاح و ارتقاء سیستم

معادله تصمیم

هدف تصمیم را متغیر وابسته (independent variable) و سایر متغیرهای موثر را متغیرهای مستقل می نامند و متغیرهای مستقل می نامند و متغیرهای مستقل خود به متغیرهای قابل کنترل و متغیرهای غیر قابل کنترل تقسیم می شوند.

E=F(X,Y)

انواع تصمیم گیری

1) تصمیم گیری در شرایط اطمینان (decision making under certainty)
این نوع تصمیم گیری زمانی است که متغیرهای غیر قابل کنترل در مدل تصمیم گیری وجود ندارد.
تکنیک های مختلف اقتصاد مهندسی (نرخ بازگشت سرمایه، ارزش فعلی ، هزینه و یا درآمد سالیانه، نسبت منافع به مخارج ، مدت بازگشت سرمایه )-برنامه ریزی ریاضی (خطی-صفر و یک) آنالیز نقطه سر به سر

2) تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان
الف) در حالت عدم اطمینان کامل( decision making under uncertainty)
ب) در حالت ریسک( decision making under risk)

الف) این نوع تصمیم گیری زمانی است که متغیرهای غیر قابل منترل در مدل تصمیم گیری وجو داشته ولی به علت عدم دسترسی به اطلاعات گذشته امکان پیش بینی وجود ندارد.

ب)تصمیم گیری در شرایط ریسک ، اطلاعات از گذشته در دسترس و یا قابل پیش بینی است و تکنیک های آن عبارتند از انجام تکنیک های ذکر شده در تصمیم گیری در شرایط اطمینان در حالت احتمالی

-روش امید ریاضی Expected value– مدل های شبیه سازی (simulation models) – درخت تصمیم (decision tree) –برنامه ریزی دینامیک (dynamic programming)

فصل دوم | اصول پایه‌ای در اقتصاد مهندسی

بهره : هزینه فرصت نگهداری پول برای یک مدت معین و یا قیمت عرضه و تقاضای وام است.
بهره :هزینه استفاده از سرمایه است(غلط)

تغییرات قیمت – استهلاک + هزینه فرصت = هزینه سرمایه

• Pk : قیمت خرید یک واحد سرمایه،
• i نرخ بهره اسمی
• r نرخ بهره واقعی

مقدار مبلغ اولیه – مقدار اصل و فرع = مقدار بهره

ارزش زمانی پول (time value of money)

مبلغ اضافه ای که بعلت وجود نرخ بهره یا نرخ بازگشت سرمایه و یا تورم ایجاد می شود، ارزش زمانی پول را توصیف می کند.

حداقل نرخ جذب کننده (minimum attractive rate of return):

حداقل نرخ بازگشت سرمایه ای است که سرمایه گذاران حاضر به سرمایه گذاری می شوند.مقدار حداقل نرخ جذب کننده برای اشخاص و شرکت های مختلف با توجه به خصوصیات سرمایه گذاران فرم می کند (تحصیلات، تجربیات، میزان سرمایه، ریسک پذیری و …)

پارامترها و شکل فرآیند مالی symbols and cash flow diagrams))

سرمایه اولیه و ارزش فعلی سرمایه (present worth)

اصل و فرع یا ارزش آینده سرمایه (future worth)

هزینه و درآمد فعلی مساوی و یکنواخت در پایان هر دوره (uniform annual cost)

نرخ بهره یا نرخ بازگشت سرمایه

پایان هر دوره درآمدها یا هزینه ها بصورت خطوط مستقیم عمودی ظاهر می شوند با این شرط که درآمدها در قسمت بالا و هزینه ها در قسمت پایین قرار خواهند گرفت.

مثال :یک شرکت 7 سال پیش یک کمپرسور هوا را 25000 تومان خریده است درآمد سالیانه کمپرسور 7500 تومان بوده است هزینه تعمیرات و نگهداری در سال اول 1000 تومان و هر سال 250 تومان افزایش داشته است. شرکت قصد دارد کمپرسور را به مبلغ 1500 تومان (ارزش اسقاطی ) در سال آینده بفروشد ، شکل فرآیند مالی را ترسیم کنید.

جهت مشاهده سایر بخش‌ها می توانید به لینک‌های زیر مراجعه کنید:

آموزش اقتصاد مهندسی | دکتر سید حسین سجادی‌فر | بخش دوم