دکتر محمد علی مختاری
پژوهشگر و مدرس اقتصاد توسعه در دانشگاه لوگانو سوییس
مقدمه
آیا رویدادهای کودکی سرنوشت ما را تعیین می‌کنند؟
روانشناسان همواره در پی پاسخ این پرسش بوده‌اند. زیگموند فروید از اولین کسانی بود که معتقد بود رویدادهای دوران کودکی شخصیت ما را شکل می‌دهد.
وی این نظریه را در حالی مطرح کرد که شواهد مستندی برای آن وجود نداشت. از دهه نود میلادی همگام با افزایش داده‌ها و توسعه علم آمار و اقتصادسنجی، مطالعاتی در شاخه‌های علوم پزشکی سلامت و اقتصاد انجام شد که نشان دادند هم رویدادهای کودکی و هم شوک‌های دوران جنینی می‌توانند پیامدهای قابل توجهی در بزرگسالی داشته باشند.
تاکنون اثرات رویدادهای کودکی بر بسیاری از شاخص‌های توسعه انسانی افراد مانند سلامت جسمی، قد، آموزش و دستمزد مطالعه و شده و ارتباط آنها تایید شده است.
در مورد اعتیاد چطور؟ آیا اعتیاد هم ریشه‌هایی در سال‌های ابتدای زندگی انسان‌ها دارد؟
با وجود حدس‌های زیادی در مورد رابطه کودکی و اعتیاد، شواهد مستندی برای آن ارائه نشده بود. البته که پاسخ به این سوال ساده نیست:
زیرا اولا چنین آزمایش‌هایی به سال‌ها صبر و دنبال کردن افراد نیاز دارد
و ثانیا در محیط کلینیکی یا آزمایشگاهی اخلاقی نیست که به انسان‌هایی یک شوک سخت در کودکی وارد شود تا پیامد آن در بزرگسالی دنبال شود.
تنها راه ممکن استفاده از آزمایش طبیعی (natural experiment) است. به این معنی که از آزمایشگاه طبیعی تاریخ استفاده کنیم.
مطالعه بین‌رشته‌ای که ترجمه خلاصه آن در زیر می‌آید، برای اولین بار، شواهد محکمی ارائه می‌دهد که تجربیات اولیه زندگی می‌تواند منجر به اعتیاد در بزرگسالان شود.
خلاصه مقاله
در این مطالعه از یکی از بزرگترین شوک‌های تاریخ معاصر ایران در زمان اشغال کشور در شهریور ۱۳۲۰ استفاده شده و این سوال مطرح شده است که آیا متولد شدن در این دوران تلخ اشغال توام با قحطی نان، اثری روی نرخ اعتیاد متولدان آن دوره داشته است یا خیر؟
دوره‌ای که ۱۴ شورش ثبت و مستند شده در کشور رخ داد که عمده آنها به دلیل گرسنگی و کمبود نان بوده است.
نتایج این مطالعه نشان می‌دهد نرخ اعتیاد به تریاک و مشتاقات آن در میان متولدین ایران این دوران به شکل معنی‌دار و قابل توجهی بالاتر از متولدین قبل و بعد است.
همچنین انواع تست‌های آماری و کنترل‌ها برای پایایی نتایج انجام شده است مثلا چنین افزایشی در نرخ اعتیاد افرادی که در ایران زندگی می‌کنند ولی متولد ایران نیستند، (عمدتاً افغان‌های مقیم ایران) مشاهد نمی‌شود.
پیشتر در مطالعه‌ای مشترک نشان داده شده بود که متولدین دوران اشغال ایران و قحطی سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۲ یک سانتی‌متر کوتاه‌تر از دو گروه قبل و بعدشان هستند:
اثر پایدار شوک اشغال ایران در شهریور ۱۳۲۰ بر قد افراد در تهران
سوال دیگری که در این مقاله به آن پاسخ داده شده این موضوع است که چرا نرخ اعتیاد در این گروه بالاتر است؟ به عبارت دیگر چه ابعاد دیگری از سرمایه انسانی افراد تحت تاثیر شوک ابتدای زندگی قرار گرفته که منجر به اعتیاد بالاتر شده است؟
بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد متولدین این دوران از درد بیشتری رنج می‌برند. کوتاه‌قدتر هستند و علائم افسردگی شدید را بیش از گروه قبل و بعد خود نشان می‌دهند.
ریشه‌های اعتیاد در کشورهای در حال توسعه
مطالعات متعددی در مورد اعتیاد در کشورهای توسعه یافته انجام شده است، اما اطلاعات کمی‌در مورد ریشه‌های سوء‌مصرف مواد به خصوص در کشورهای در حال توسعه وجود دارد.
بر اساس گزارش جهانی مواد مخدر سازمان ملل متحد، در سال 2018، معادل 269 میلیون نفر در رده سنی ۱۵ تا ۶۴ سال حداقل یک بار مواد مخدر مصرف کردند که معادل بیش از ۵ درصد از جمعیت جهان است.
انتظار می‌رود که کشورهای در حال توسعه در دهه‌های آتی بیشترین رشد جمعیت در جهان را داشته باشند و همزمان بالاترین نسبت افراد مصرف‌کننده مواد مخدر را در جهان در حال توسعه شاهد باشیم (UNODC، گزارش جهانی مواد مخدر 2021). با توجه به گسترش و شیوع سوء‌مصرف مواد مخدر، درک بهتر علل آن ضروری است.
ایران اشغال شده در جنگ جهانی دوم
در طول جنگ جهانی دوم، اشغال ایران یک شوک غیر منتظره به تغذیه و محیط زندگی کودکان وارد می‌کند.
شواهد تاریخی متعدد نشان می‌دهند که افرادی که در ایران بلافاصله بعد از شهریور ۱۳۲۰ تا فاصله شهریور ۱۳۲۲ ، مصادف با سپتامبر ۱۹۴۱تا سپتامبر ۱۹۴۳متولد شدند، یکی از شدیدترین کمبودهای غذایی را در تاریخ کشور تجربه کردند.
به زبان ساده در این تحقیق نشان داده شده که احتمال اعتیاد افراد که متولد این دوران سخت هستند، به‌تریاک یا مشتقات آن، نسبت به گروه‌های جوان‌تر و مسن‌تر به مراتب بیشتر است.
پیشتر مطالعات زیادی نشان داده بودند که تجربیات اولیه زندگی می‌تواند بر بسیاری از ابعاد سرمایه انسانی تأثیر بگذارد . بنابراین، یک شوک نامطلوب می‌تواند مستقیما موجب افزایش احتمال اعتیاد شده یا به هر یک یا همه ابعاد سرمایه انسانی آسیب وارد کند و منجر به اعتیاد در مراحل بعدی زندگی شود.
این مطالعه روی داده‌های یک پیمایش مربوط به بیش از ۹۶ هزار نفر در تهران انجام شده است.
روش انجام مطالعه آزمایش طبیعی روی افراد متولد در دوره‌های زمانی است و برای اولین بار نشان می‌دهد که شرایط نامطلوب اولیه زندگی می‌تواند باعث اعتیاد به‌تریاک و مشتقات آن شود. همچنین برخی دیگر از جنبه‌های احتمالی آسیب گروه در معرض شوک بررسی شده است.
اهمیت مرحله اوایل زندگی بر توسعه سرمایه انسانی
سلامت و تغذیه در روزهای ابتدای زندگی و حتی دوران جنینی برای تشکیل سرمایه انسانی حیاتی است؛ سرمایه انسانی جنبه مهمی‌‌از توانایی اقتصادی در طول زندگی فرد است.
اما به طور مشخص اولین بار بارکر، با شواهد تجربی یک فرضیه جالب را مطرح کرد : «فرضیه منشاء جنینی» و ادعا کرد که بسیاری از بیماری‌های مزمنی که در زندگی بروز پیدا می‌کنند، ریشه‌هایی در دوران جنینی دارند در طول چند دهه بعد، اثرات بلندمدت فرضیه منشا جنینی در زمینه‌های مختلفی از جمله اقتصاد مورد مطالعه قرار گرفت. به‌عنوان مثال، سلامت جسمانی در قد، بیماری‌های قلبی مزمن، درآمد و قابلیت‌های عرضه نیروی کار و ناتوانی ذهنی.
در دهه ابتدایی قرن بیست و یکم نیز جیمز هکمن نوبلیست اقتصاد نشان داد که سال‌های ابتدای زندگی اهمیت بیشتری در بزرگسالی دارند و تاثیرگذاری آنها در تشکیل سرمایه انسانی بیشتر است.
مطالعات متعدد روی قحطی هلندی در سال‌های آخر جنگ جهانی دوم یعنی ۱۹۴۴-۱۹۴۵ بسیار شبیه به مطالعه حاضر است و مورد توجه بسیاری از پژوهش‌گران سلامت قرار گرفت.
نتایج دراز مدت گروه متولد شده در قحطی هلندی در بیش از ۳۰ مقاله ثبت شده است. این مطالعات نشان می‌دهند که گروه که در دوران جنینی در جنگ جهانی دوم در معرض قحطی هلند قرار گرفتند، از بیماری قلبی عروقی، مقاومت به گلوکز، میزان بالاتر سکته، چاقی بیشتر و سایر پیامدهای سلامت جسمانی رنج می‌برند؛ در حالی که در ایران مطالعات کمی به پیامدهای شوک‌های زمان تولد به خصوص قحطی ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۲ پرداخته‌اند.
اگر شرایط اولیه زندگی بر سلامت جسمی‌‌و روانی، درآمد و یادگیری تأثیر بگذارد، آیا می‌تواند باعث اعتیاد نیز شود؟ برای آشنایی بیشتر با شرایط مطالعه برای پاسخ به این سوال لازم است مواردی را توضیح دهیم.
رابطه سن و اعتیاد به مواد مخدر
در اغلب کشورهای جهان شیوع سوء‌مصرف مواد مخدر در میان میانسالان بیشتر از افراد جوان‌تر و مسن‌تر است، سن و میزان سوء‌مصرف مواد یک رابطه U شکل معکوس را نشان می‌دهند.
شواهد ما از داده‌های تهران در مقاله حاضر نیز، این الگوی U معکوس را در نمونه تصادفی ۹۶ هزار نفری، تایید می‌کند. برای گویاتر شدن رابطه به شکل یک توجه کنید
رابطه بین سن و سوء‌مصرف مواد مخدر
در شکل ۱، رابطه بین سن و سوء‌مصرف مواد را در کشورهای مختلف و نشان داده شده است:
قسمت a: تعداد افرادی که در سال ۲۰۱۸ مواد مخدر مصرف کرده‌اند و تعداد پیش‌بینی شده در سال ۲۰۳۰ در آفریقا.
قسمت b: مصرف مواد مخدر، بر اساس سن در ایالات متحده، ۲۰۱۹.
پانل c: مصرف مواد مخدر، بر اساس سن و جنس، انگلستان ۲۰۱۹.
پانل d: اعتیاد به مواد افیونی در تهران ۲۰۱۱ ؛
رابطه U شکل معکوس بین مصرف مواد مخدر و سن در شکل ۱، قسمت‌های a تا c مشهود است.
در پانل d، که از جمله بررسی‌های مقاله فعلی است، رابطه اعتیاد و سن، مربوط به پاییز 1390 در تهران، به همان صورت معمول یعنی روند معکوس U نشان داده شده است.
جنبه مهم دیگری که در شکل d آمده است که میان دو نقطه چین مشخص شده است.
جهش قابل‌توجه در میزان اعتیاد افرادی که سن آنها بین دو خط‌چین واقع شده، قابل مشاهده است. کسانی که در سال ۲۰۱۱ حدود ۶۸ تا ۷۰ سال سن داشتند، این همان گروهی است که از بازه زمانی ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۳ یا شهریور ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۲شهریور به دنیا آمدند و سخت‌ترین دوران تاریخ ایران در اوج جنگ جهانی دوم را تجربه کرده‌اند. در واقع این نمودار یافته اصلی این مقاله به زبان ساده است.
منابع: در پانل‌های a، b، c، گزارش جهانی مواد مخدر ۲۰۲۱ توسط سازمان ملل متحد منبع است، در حالی که پانل d یافته‌های مطالعه قلب شهری ۲۰۱۱ در تهران.
ردیابی ریشه‌های گرایش به مواد مخدر در ایران
چرا اعتیاد در این گروه بیشتر شده است؟
یافتن پاسخ این سوال که چرا نرخ اعتیاد این گروه بالاتر است، آسان نیست. به دلیل مکانیسم‌های متعددی که می‌تواند این رابطه را ایجاد کند. اما برخی نشانه‌ها می‌توانند کمک‌کننده باشند. در این مقاله ویژگی‌های دیگر این گروه متولد شده در قحطی نیز مطالعه شده است تا بتوان مسیر بین شرایط اولیه زندگی و اعتیاد بالاتر را به‌صورت روشن‌تر دید. سازگار با ادبیات موجود در این زمینه، در مقاله حاضر سه فرض اصلی به ورطه آزمایش و بررسی گذاشته شده است
فرضیه‌های پژوهش، رابطه قحطی 1320 با سلامت جسمی و روحی و تحصیلات متولدین
فرضیه‌ها:
۱- فرضیه تحصیلات کمتر
گروهی که در شرایط قحطی ۱۳۲۰ متولد شدند، نرخ اعتیاد بالاتری دارند، به دلیل اینکه تحصیلات کمتری دارند. ادبیات کودک نشان می‌دهد شوک‌های اولیه زندگی بر یادگیری و توانایی‌های شناختی تأثیر می‌گذارد و آموزش ناکافی می‌تواند منجر به افزایش نرخ سوء‌مصرف مواد شود. برای آزمون این فرضیه تحصیلات این گروه متولد شده در قحطی مطالعه شد.
۲- فرضیه مشکلات سلامت روان
گروهی که در شرایط قحطی متولد شدند، بیشتر معتاد شده‌اند زیرا از مشکلات سلامت روان رنج می‌برند. شواهدی مبنی بر تاثیر بلندمدت شوک‌های مراحل اولیه زندگی بر سلامت روان وجود دارد.
برای آزمون این فرضیه در این مطالعه سلامت روان گروه متولد شده در قحطی ۱۳۲۰، با استفاده از یکی از رایج‌ترین معیارهای ارزیابی روان‌شناختی، یعنی پرسش‌نامه سلامت عمومی گلدبرگ تجزیه و تحلیل شده است.
۳- فرضیه مشکلات جسمی و درد
گروهی که در شرایط قحطی متولد شدند، بیشتر معتاد شده‌اند زیرا از مشکلات فیزیکی و درد رنج می‌برند.اندام‌ها و بافت‌ها در نه ماه در رحم رشد سریعی را تجربه می‌کنند.
سوء تغذیه در دوران بارداری بر ساختار و عملکرد‌اندام‌ها و بافت‌ها تأثیر می‌گذارد و خطر ابتلا به اختلالات مزمن را افزایش می‌دهد. به منظور سنجش سلامت جسمانی آنها، قد و درد گروه در معرض، بررسی شده است.
نتایج کلی فرضیه‌ها :
در حالی که در این مطالعه شواهد قوی برای فرضیه ۲ و ۳ یافت شده، اما هیچ موردی برای فرضیه ۱ پیدا نشده است. این یافته نشان می‌دهد که حتی اگر تأثیر شوک اولیه زندگی باعث نابرابری آموزشی نشود، باز هم می‌تواند سلامتی را در سنین بعد میانسالی تحت تاثیر قرار دهد و نهایتا می‌تواند باعث اعتیاد شود.
ساختار اقتصادی ایران در دوره مورد بررسی بعد از جنگ جهانی دوم
برای درک بهتر از شوک کودکی لازم است در خصوص شرایط تولد کودکان در آن دوران توضیحاتی از شرایط زمان داده شود. بحران غذایی، با حمله انگلیس و شوروی به ایران در طول جنگ جهانی دوم و اشغال این کشور آغاز شد و متفقین کشور را از شهریور ۱۳۲۰ مصادف با آگوست ۱۹۴۱اشغال کردند و بیش از ۵ میلیون تن مواد غذایی را در اختیار اتحاد جماهیر شوروی قرار دادند.
با وجود اینکه، این اشغال بیش از چهار سال طول کشید، اما دو سال اول اشغال شرایط بسیار سختی حاکم بوده و کشور با سه پیامد تلخ مواجه شد:
۱. بالاترین نرخ تورم ثبت شده در تاریخ کشور
۲. کمبود شدید مواد غذایی
۳. شورش‌های نان در کشور.
۱- بالاترین نرخ تورم در قرن بیستم
تحقیق مفصلی در مورد تاریخ ایران در قرن بیستم، بالاترین نرخ تورم ایران را در سال‌های اول تهاجم متفقین نشان می‌دهد (اصفهانی و پسران ۲۰۰۹). افزایش شدید تورم به عوامل مختلفی از جمله عدم‌اطمینان سیاسی و اقتصادی، کاهش تولید و افزایش تقاضا برای ارتش‌های مهاجم نسبت داده شده است.
شکل ۲ نرخ تورم و برآورد تولید ناخالص داخلی را از سال ۱۹۳۷ تا ۲۰۰۶ نشان می‌دهد. به قسمت بین دو نقطه چین توجه کنید که چگونه برای پنج سال پیاپی تورم بالا و رشد منفی تجربه شده است.
شایان ذکر است که اگرچه تورم نشان‌دهنده میانگین افزایش قیمت‌ها است، اما تورم مواد غذایی بسیار بالاتر از میانگین قیمت‌ها است. بر این اساس، قیمت گندم در بازار تهران پس از اشغال از ۲۰ دلار در هر تن تنها در دو هفته به ۳۷ دلار در هر تن رسیده است.
از سوی دیگر، قیمت بازار همچنان به رشد خود ادامه داد و تا اردیبهشت ۱۳۲۱ به ۱۲۴ دلار در هر تن رسید این معادل افزایش بیش از ۵۰۰ درصدی در کمتر از هشت ماه است.
۲- کمبود مواد غذایی در کشور:
شکل ۲ همچنین کاهش تولید ناخالص داخلی را در دو سال اول اشغال در ۱۹۴۱و ۱۹۴۲ را نشان می‌دهد، شرایطی که در سال ۱۹۴۳اندکی بهبود یافت.
۳- اعتراضات نان در کشور:
۱۵ شورش ثبت شده همگی مربوط به کمبود مواد غذایی به ویژه نان بود. چهارده مورد از این شورش‌ها بین اکتبر ۱۹۴۱ و آگوست ۱۹۴۳ رخ داد.
اولین شورش ثبت شده در آبان ۱۳۲۰ در کرمانشاه رخ داد. در گزارش‌های دولتی مستند شده در مقاله (پیوست d) ، کمبود مواد غذایی به عنوان دلیل اصلی شورش‌ها ذکر شده است.
داراب دومین اعتراض ثبت شده در استان فارس را در ۲۰ آبان ۱۳۲۰ گزارش کرد. کمبود گندم خواسته معترضان بود. هشت اعتراض نان دیگر در سال ۱۳۲۱ در هشت شهر ایران ادامه یافت و آخرین اعتراض ثبت شده در مهر ماه ۱۳۲۲ بود.
در این میان بزرگترین اعتراض مستند شده، شورش نان تهران در ۱۷ آذر ۱۳۲۱ بود.
زمان و نوع شوک برای بررسی اثرات سوء‌تغذیه بر سرمایه انسانی (ایران)
شواهد تاریخی مفصلی از این دوران تلخ در شکل ۳ خلاصه شده است. برای سادگی فرض شده است که ۱ مهرماه ۱۳۲۰ مصادف با ۲۳ سپتامبر ۱۹۴۱ آغاز و شرایط سخت در ۱ مهرماه ۱۳۲۲ پایان یافته است چرا که تمام شورش‌های نان در این دوران بوده است و هرچند که اگر این بازه زمان را چند ماه تغییر دهیم نیز، نتایج تغییری نمی کند.
چه نوع شوکی کودکان را در آن دوران تحت تاثیر قرار داده است؟ گفته شد که رویدادها و شرایط در دوران اولیه زندگی، می‌توانند تأثیرات بلندمدتی بر مسیر زندگی داشته باشند.
شواهد زیادی نشان می‌دهد که حتی شوک‌های خفیف تغذیه، استرس، بیماری، آلودگی، شوک‌های آب و هوایی، و الکل و تنباکو در اوایل زندگی، می‌تواند به رشد جنین و کودک آسیب برساند. در این مطالعه، علیرغم شواهد فراوانی که شوک اقتصادی و بحران غذایی بین پاییز ۱۹۴۱ و پاییز ۱۹۴۳ را مستند می‌کند، شواهد محکمی از سایر ناراحتی‌های شدید اجتماعی-اقتصادی مانند خشونت پیدا نشده است. گزارشی از مرگ و میر ناشی از گرسنگی نیز وجود نداشته. بنابراین، جدی‌ترین تاثیر شوک بر سوء تغذیه مادران و فرزندان آن‌هاست.
ناپیوستگی‌های اعتیاد و سرمایه انسانی(روش رگرسیون ناپیوسته)
در زمان پیمایش در سال ۲۰۱۱ اعضای گروه در معرض، بین ۶۸ تا ۷۰ سال سن داشته‌اند.
شکل ۴ قسمت a میانگین نرخ اعتیاد را برای گروه‌های تولد از سپتامبر ۱۹۳۹ تا سپتامبر ۱۹۶۱، در بازه‌های دو سالانه نشان می‌دهد.
اعتیاد در بین افرادی که درست قبل از شوک در سپتامبر ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۱ متولد شده‌اند و متولدین بعد از شوک که سپتامبر ۱۹۴۳ تا ۱۹۴۵متولد شدند، مشابه است. اما بین این دو گروه، ایرانیان متولد سپتامبر ۱۹۴۱ تا سپتامبر۱۹۴۳ از این روند منحرف شدند.
شکل 4- قسمت b رابطه بین میزان اعتیاد و سن ۳۰ تا ۷۵ بین ایرانی‌ها را نشان می‌دهد. در مقاله از دو رگرسیون چند جمله ای درجه دوم، یکی قبل از سن ۶۸ (68 سال و 16 روز) و دیگری بعد از سن ۶۸ استفاده شده است.
خط‌چین نشان‌دهنده 68.04 است که حداقل سن برای گروهی است که در قحطی متولد شدند.
میانگین میزان اعتیاد برای افراد ۵۰ تا ۷۲ ساله ۵۴ صدم درصد است، اما نرخ اعتیاد گروه متولد شده در قحطی ۵۳ صدم درصد بالاتر از نرخ اعتیاد میانگین تخمین زده می‌شود.
در واقع، در گروه متولد شده در قحطی، اعتیاد تقریباً دو برابر میانگین افراد ۵۰ تا ۷۲ سال است. این افزایش در مقایسه با گروه‌های اطراف حتی چشمگیرتر و ۲۵۰ درصد است.
پانل b: نمودار ناپیوستگی رگرسیون اعتیاد و سن
شکل 4. ˗ پانل a: نمونه میانگین اعتیاد ایرانیان در گروه‌های تولد دوسالانه از سپتامبر 1939 تا 1961، پانل b: نمودار ناپیوستگی رگرسیون اعتیاد و سن
قحطی، اعتیاد و درد بیشتر
همانطور که نشان خواهیم داد، این گروه متولد شده بین سپتامبر ۱۹۴۱ تا سپتامبر ۱۹۴۳ علاوه بر اعتیاد بالاتر، از درد بیشتری رنج می‌برند. همچنین احتمال بیشتری برای خودکشی و افسردگی دارند. این نتایج در جدول ۲ خلاصه شده‌اند.
نتایج جدول ۲ نشان می‌دهد که گروه در معرض شوک، علاوه بر نرخ اعتیاد بالاتر به‌طور متوسط ۳۵ صدم سانتی‌متر کوتاه‌تر از اطرافیانشان هستند. برای این گروه ، نرخ اعتیاد ۷۹ صدم درصد بیشتر است.
میزان مشکلات روحی و روانی این گروه با معیار GHQ-28 Goldberg حدود ۲ واحد بالاتر است. یعنی تقریباً ۳۰ درصد افزایش در احتمال افسردگی . همچنین افراد این گروه ، ۱۵ درصد بیشتر به گروهی تعلق دارند که درد بیشتری را گزارش می‌کنند.
روش دیگر برای درک بهتر نتایج، مصور کردن آنها است. شکل ۵. تمام نتایج را به‌خوبی نشان می‌دهد. همانطور که دیده می‌شود شاخص‌های سلامت همه تابعی از سن افراد بوده و هموار و پیوسته‌اند. روندها اما به‌طور ناگهانی در ۶۸ سالگی ناپیوسته می‌شوند.
شکل ۵- قسمت a، میانگین سال تحصیلی را نشان می‌دهد. روند نزولی در میزان تحصیلات با افزایش سن مشهود است و ناپیوستگی قابل توجهی نیست. اما در قسمت‌های b تا d در ۶۸ سالگی یک افزایش ناگهانی در معیارهای سلامت پدیدار می‌شود به این‌ترتیب که قد افراد کاهش یافته (قسمت c ).
در قسمت b سلامت روانی با ۲۸ سوال استاندارد GHQ-28 ارزیابی شده است و مجددا جهش مشکلات روحی و روانی دیده می‌شود.
در قسمت d از میزان درد کشیدن افراد سوال شده است.
جمع‌بندی
ما تأثیر یک رویداد بزرگ در زمان تولد یعنی قحطی و گرسنگی را بر اعتیاد به تریاک و مشتقات آن در بزرگسالی مورد مطالعه قرار دادیم.
برای این منظور از یکی از شدیدترین تکانه‌های اقتصادی ایران در قرن اخیر که ناشی از اشغال کشور در جنگ جهانی دوم بود استفاده کردیم. میزان اعتیاد، تحصیلات و شرایط سلامت جسمی و روحی گروه متولد شده در قحطی را بررسی کردیم. فرض اصلی شناسایی در این مدل این است که سلامت اعتیاد و سابر فاکتورهای مورد مطالعه یک تابع هموار و از سن افراد است، اما دیدیم که این ارتباط در ۶۸ سالگی تا ۷۰ سالگی که سن گروه متولد شده در قحطی است قطع می‌شود. اعتیاد افزایش، قد کاهش و اظهار درد و مشکلات روحی و روانی نیز افزایش می‌یابد.
نتیجه‌گیری پژوهش
شوک‌های کودکی مانند قرار گرفتن در معرض کمبود مواد غذایی در مراحل اولیه زندگی می‌تواند بر پیامدهای سلامتی تأثیر منفی بگذارد و اعتیاد به مواد مخدر را در بزرگسالی افزایش دهد. اثرات گسترده شوک کودکی در این مطالعه و ادبیات در حال گسترش این حوزه نشان می‌دهد که تخصیص مجدد منابع از اواخر به اوایل چرخه زندگی می‌تواند بسیاری از آسیب‌ها را در بزرگسالی کاهش دهد.
یافته‌های مقاله همچنین حاکی از آن است که گروه متولد شده در قحطی علیرغم افول سلامت و افزایش نرخ اعتیاد قابل توجه، تحصیلات کمتری نشان نمی‌دهد،. این نتیجه مهم است زیرا اکثر مطالعات قبلی، ارتباط قوی بین سوء‌مصرف مواد مخدر و پیشرفت تحصیلی پیدا کرده بودند.
برای اطلاعات بیشتر، منابع استفاده شده در مقاله، و روشهای آماری به کار برده شده می‌توانید مقاله و پیوست‌های آن را که فعلا به صورت رایگان در شبکه پژوهش‌های علوم اجتماعی قرار داده شده است، دانلود کنید.
انتشار مقاله در شبکه تحقیقات علوم اجتماعی SSRN | Social Science Research Network
دانلود رایگان مقاله رویدادهای اولیه زندگی و گرایش به مواد مخدر | دکتر محمد علی مختاری