حباب و ادبیات اقتصادی

بارها در اخبار کلمه حباب مسکن را شنیده‌اید، مفهوم این عبارت چیست؟ چه زمانی این اتفاق می‌افتد و پیامد آن چیست؟ اصلا کلمه حباب چرا در ادبیات اقتصادی بکار می‌رود؟ مثلا حباب مسکن، حباب قیمت دلار، تشکیل حباب در بازار بورس و بسیاری موارد دیگر

حباب |افزایش قیمت کاذب

اصولا این واژه زمانی بکار می‌رود که شواهد نشان می‌دهد افزایش قیمت شکل گرفته در مورد یک کالا، چندان واقعی نیست. وقتی درخواست خرید برای کالایی نه بر اساس نیاز واقعی متقاضیان، بلکه بر اساس پیش‌بینی‌ها و گمانه‌زنی‌ها در مورد افزایش قیمت آن، شروع به بالا رفتن می‌کند، اصطلاح گفته می‌شود بازار حباب گرفته است. یک حباب ممکن است تا حد زیادی حول یک قیمت بزرگتر و بزرگتر شود ولی نهایتا می‌ترکد و قیمت واقعی رونمایی می‌شود. این مقاله به توضیح “حباب قیمت مسکن” یا “حباب مسکن” می‌پردازد.

حباب قیمت مسکن

گاهی قیمت مسکن از رشد فزاینده‌ای برخوردار می‌شود که دلیل آن افزایش تقاضای مصرفی یا کاهش سرمایه‌گذاری و کمبود واحد مسکونی برای عرضه نبوده، بلکه انتظارات مثبت نسبت به آینده‌ی بازار مسکن است.

این انتظارات از یک سو موجب تشدید تقاضای سفته‌بازی (معاملاتی) و از سوی دیگر موجب ترجیح عرضه‌کنندگان برای به تعویق انداختن فروش واحدهای مسکونی شده تا در قیمت بالاتر کالای خود را بفروشند.

همان طور که در مقدمه بیان شد، در چنین شرایطی جهش قیمت دلیل بنیادی یا واقعی ندارد و لذا “حباب” قیمتی شکل می‌گیرد.

حباب مسکن و آسیب به بازارهای دیگر

به علت فقدان اطلاعات کامل از بازدهی واحدهای مسکونی، این بازار تا حد زیادی مستعد تشکیل حباب است. به خصوص در کشورهایی در حال توسعه که سرمایه گذاری خرد در صنعت جایگاه چندانی در سبد دارایی مردم ندارد و مسکن یکی از جذابترین انواع سرمایه گذاری برای آنان است.

قیمت‌های کاذب و حبابی در بازار مسکن به سایر بازارها نیز آسیب می‌رساند، به این ترتیب که سرمایه‌گذاران با مشاهده‌ی رشد فزاینده‌ی قیمت‌ مسکن، به این بازار سرازیر شده و سایر بخش‌های اقتصادی از سرمایه‌گذاری جدید محروم می‌شوند.

تحت چنین شرایطی تخصیص منابع از حالت بهینه فاصله‌ی بیشتری می‌گیرد. علاوه بر این، ترکیدن حباب قیمتی دارایی‌ها از جمله مسکن، بخش واقعی اقتصاد را با معضل مواجه می‌کند.

این معضل زمانی جدی‌تر می‌شود که بانک‌ها و مؤسسات اعتباری نیز بخش عمده‌ای از سرمایه‌ی خود را به این دارایی‌ها اختصاص داده باشند. در این شرایط ارزش سرمایه‌ی تعداد زیادی از خانوارها و بنگاه‌ها به یکباره افت می‌کند و زمینه‌ساز وقوع بحران اقتصادی می‌شود.

یکی از راه‌های تشخیص حباب در بازار مسکن، بررسی نسبت قیمت به اجاره‌بها است. اگر نسبت مذکور از روند بلندمدت خود فاصله‌ی معناداری بگیرد، می‌توان نتیجه گرفت که یک حباب قیمتی ایجاد شده است.

محمد کوثری | تحلیگر اقتصاد