شماره ثبت در ارشاد: 83160

رسانه اقتصادی و اجتماعی دورنما

راهبردها و نظام قیمت‌گذاری آب شهری در اسپانیا | بخش سوم


بر پایه دستورعمل چارچوب آب اتحادیه اروپا ، ایجاد بسترهای لازم در زمینه سیاست‌ها، اصول و ابزارهای اقتصادی آب در برای تمام کشورهای عضو اهمیت ویژه‌ایی دارد.

بر اساس ماده 9 دستورعمل چارچوب آب، به اصل بازپرداخت هزینه و سیاست‌های قیمت‌گذاری در برنامه‌های ملی برای مدیریت بهتر منابع آب توجه بیش‌تری شده است.

پرداخت تمامی هزینه‌های آب توسط مصرف‌کننده | اتحادیه اروپا

با توجه به اصل بازپرداخت هزینه، از جمله هزینه‌های زیست محیطی و بهره‌برداری، تامین منابع مالی فوق باید توسط مصرف کننده و نه به عنوان مالیات دهنده تامین شود.

دریافت مجموع هزینه های تامین و توزیع آب از مشترکان، سبب استفاده کارآمد و پایدار از منابع آب می‌شود و پرداخت یارانه از سوی دولت معنایی ندارد.


با توجه به دستورعمل چارچوب آب اتحادیه اروپا، کشورهای عضو، موظف به انتشار طرح‌های مدیریتی حوضه رودهای خود هستند (به ویژه گزارش‌های اقتصادی). بیش‌تر گزارش‌های اقتصادی در خصوص بهبود هزینه تامین و توزیع آب است.

جدول 1 اطلاعات بازپرداخت هزینه خدمات آب شهری در حوضه رودهای اسپانیا را نشان می‌دهد. با این حال، این اطلاعات باید با احتیاط تحت نظر باشد، زیرا شیوه یکنواختی برای تخمین هزینه در اسپانیا یا اتحادیه اروپا وجود ندارد و در بسیاری موارد اطلاعات محدود است.

جدول 1- بهبود هزینه خدمات آب شهری در حوضه رودهای اسپانیا

جدول خدمات آب شهری در اسپانیا

اجزاء طرح‌های مدیریت حوضه رودها در اسپانیا

تمام طرح‌های مدیریت حوضه رودهای اسپانیا، شامل هزینه‌های عملیاتی، نگهداری و اداری و هزینه‌های انهدام زیرساخت‌ها می‌باشد.

با این حال، همواره، تمام هزینه‌های سرمایه‌گذاری در قیمت‌گذاری آب لحاظ نمی‌شوند. در برخی طرح‌های مدیریت حوضه رودها، هزینه‌های سرمایه‌گذاری غیرقابل برگشت را لحاظ نمی‌کنند، زیرا آن‌ها به تعرفه‌ها افزوده نمی‌شود.

. دستورعمل چارچوب آب به الزام نیازمند تمام هزینه‌ها نیست، بلکه نیازمند شفافیت در ارایه‌ی هزینه‌ها و تامین منابع از درآمدهای تامین و توزیع آب دارد.

رودخانه در اسپانیا

هزینه‌های سرمایه‌گذاری، از این منظر، بدون لحاظ کردن محل منبع تامین مالی باید لحاظ شوند. هزینه‌های سرمایه‌گذاری بر اساس وضعیت قانونی نهادهای تامین و توزیع آب (داخلی، شرکت‌های عمومی و قراردادی دولتی و یا خصوصی) متفاوت است.

هزینه‌های محیط زیستی و منابع هنگام ارزیابی بازپرداخت هزینه‌ها، برآورد نمی‌شوند. هزینه‌های محیطی در اسپانیا به عنوان هزینه‌های لازم برای جلوگیری، کاهش یا تعمیرات است.

مدیریت هزینه‌ها و درآمدهای خدمات آب و فاضلاب در کمیسیون اروپا

به تازگی، کمیسیون اروپا نیاز به توسعه یک سند راهنمایی را برای هزینه‌ها و درآمدهای خدمات آب و فاضلاب تعیین کرده است:

• تمرکز بر روش شناسی برای ارزیابی هزینه‌ها و مزایای استفاده از آب
• حمایت از هزینه بهره وری و اجرای بیش‌تر مفهوم پرداخت برای خدمات اکوسیستم.

با توجه به اطلاعات بهبود هزینه‌های تامین و توزیع آب شهری در اسپانیا، جدول 1 تفاوت‌های قابل توجهی در خصوص میزان بازده هزینه بین حوضه رودهای اسپانیا را نشان می‌دهد.

محدوده نرخ سطوح بازپرداخت هزینه از 33.9 درصد در حوضه رود سیل تا 94.4 درصد در حوضه رودهای تینتو، ادیل و پیدراس نوسان دارد.

بنابر این، افزایش قیمت‌ها با سطوح پایین بازپرداخت هزینه سازگار است. در مناطقی که شاخص بهره برداری آب زیاد است، هزینه‌های تامین و توزیع آب نیز بیش‌تر می‌شود.

با این حال، در حوضه این رودها هیچ گونه عوارض یا مالیاتی برای حفاظت از آب اخذ نمی‌شود. در اسپانیا برای نمونه، تنها در موارد استثنایی و در سال‌های خشکسالی، برای جلوگیری از مصرف آب با توجه به میزان آب آشامیدنی، هزینه خشکسالی کاهش می‌یابد.

علاوه بر این، به طور متناقض موجودی آب شیرین بیش‌تر در حوضه رودها‌یی و با شدت بیش‌تر در ساحل دریای مدیترانه قرار دارند. بهره برداری از مجتمع‌های نمک‌زدایی که کم‌تر از حداکثر ظرفیت آن‌ها استفاده می‌شود، سبب افزایش هزینه‌های انرژی می‌شود.

۲ دلیل نقض اصل بازپرداخت هزینه‌های تامین و توزیع آب در اسپانیا

دلایل متعددی برای نقض اصل بازپرداخت هزینه‌های تامین و توزیع آب در اسپانیا وجود دارد:

۲ دلیل نقض اصل بازپرداخت هزینه‌های تامین و توزیع آب در اسپانیا

مورد اول:

هزینه‌های نگهداری سرمایه‌گذاری و زیرساخت‌های تامین و توزیع آب (استحصال، تصفیه، انتقال، ذخیره و توزیع)، به طور معمول از بودجه‌های عمومی دولت تامین مالی می‌شوند و مشرکان فقط هزینه‌های عملیاتی و بهره برداری را پرداخت می‌کنند. در اسپانیا، نظام یارانه‌ایی برای مصرف آب وجود دارد.

بنابر این، شناسایی دقیق هزینه تامین و توزیع آب دشوار است. در اسپانیا تامین منابع مالی زیرساخت‌های آب، توسط استانداری‌ها، دولت منطقه‌ایی، دولت ملی یا اتحادیه اروپا انجام می‌شود که این موضوع سبب پیچیدگی نظام یارانه‌ها برای احداث زیرساخت‌ها و تاسیسات آب و فاضلاب می‌شوند. این وضعیت برای زیرساخت‌ها مصارف گوناگون آب، پیچیده‌تر می‌شود (مانند برنامه‌ریزی و انتقال آب برای جوامع مسکونی، تولید انرژی و آبیاری). بنابر این ضرورت دارد هزینه‌های تامین و توزیع بین متقاضیان تسهیم شوند.
همواره امکان دارد هزینه‌های تامین و توزیع آب برای متقاضیان، درصد کمی از مجموع هزینه‌ها باشد، یعنی مقادیر اختصاص یافته از هزینه تنظیم استفاده از آب هزینه‌های واقعی احداث زیرساخت‌های آب را پوشش می‌دهد. بر پایه گزارش سازمان حفاظت محیط زیست، هزینه‌های سرمایه‌گذاری غیر اختصاصی بیش از 24 درصد مجموع هزینه‌های سرمایه‌گذاری را تشکیل می‌دهند. در واقع، در بسیاری از موارد این عوارض هزینه‌های سرمایه‌گذاری را پوشش نمی‌دهد و اغلب برای پرداخت هزینه‌های جاری یا تعمیر و نگهداشت کافی نیستند.

مورد دوم:

اگر چه بازپرداخت هزینه تامین و توزیع آب به تقریب در بیشتر شهرهای بزرگ و متوسط وجود دارد، اما هم چنان برای تامین هزینه‌های تامین و توزیع آب در مناطق شهری کم جمعیت مشکل وجود دارد. بر پایه گزارش سازمان حفاظت محیط زیست اسپانیا، بزرگ‌ترین مشکلات در شهرهای کم جمعیت وجود دارد، زیرا هزینه‌های سرمایه‌گذاری که توسط دولت تامین مالی می‌شود کافی نیست.

علاوه بر این، زیرساخت‌های مالی رو به زوالی که از یارانه‌ها تامین می‌شود، لحاظ نمی‌شوند، از این روی، این دارایی‌ها از بین نمی‌روند. در اسپانیا، 75 درصد شهرها جمعیتی کم‌تر از 2 هزار نفر دارند و تنها 7.3 درصد جمعیت اسپانیا در این شهرها ساکن هستند. برای گسترش این شهرها سطح کیفی موجود و بهسازی، شبیه به شهرهای بزرگ، هزینه‌های نامتناسبی را ایجاد می‌کند که در این شهرها حجم آب بدون درآمد در سطح زیادی است. منابع مالی احداث تصفیه ‌خانه‌های فاضلاب از محل منابع دولتی تامین مالی می‌شوند. مانع اصلی برای بازپرداخت هزینه‌ها توسط مشترکان، مقاومت سیاسی در برابر افزایش تعرفه‌های آب است.

اصلاح تعرفه‌های هر ساله قیمت‌گذاری آب در اسپانیا

در اسپانیا، هر سال اصلاح تعرفه انجام می‌شود و دولت‌های محلی، به عنوان ناظر بر قیمت‌های آب، تضمین می‌کنند که قیمت‌ها با سرعت بیش‌تری نسبت به شاخص قیمت مصرف کننده افزایش نمی‌یابد. تدوین تعرفه‌های آب بیش‌تر از نرخ تورم زمانی که مدیریت آب شهری خصوصی است، افزایش می‌یابد،

برای نمونه، پس از خصوصی سازی خدمات آب در هوالوا، لایونیون یا آویلا، تعرفه‌های آب به ترتیب 64، 75 و 70 درصد افزایش داشته است.

اصلاح تعرفه‌های هر ساله قیمت‌گذاری آب در اسپانیا

در این شرایط، شرکت‌ها باید هزینه‌های صدور مجوز را که به شهرداری‌ها از طریق صورت حساب آب پرداخت می‌شود، (زمانی که آن خدمات را دریافت می‌کند) پرداخت کند. از این روی، برون سپاری به عنوان یک گزینه با هدف دریافت بودجه‌های اضافی برای مقابله با نیازهای مالی شهرداری است. افزایش قیمت آب شهری بسیار غیرمعمول است و اغلب به عنوان خودکشی سیاسی (انفجار سیاسی) محسوب می‌شود. در کشورهای هم جوار اسپانیا که وضعیت جغرافیایی مشابه دارند، سطح عمومی قیمت‌های آب مشابه این کشور است.

قیمت‌گذاری مناسب آب برای تامین هزینه توسعه فاضلاب شهری

دولت‌های محلی به دنبال شیوه‌ایی برای آگاهی و پذیرش شهروندان در خصوص پرداخت‌های قیمت آب می‌باشند. با این وجود، اگر چه در بسیاری از شهرداری‌ها تامین و توزیع آب شهری رضایت بخش است، اما قیمت‌ها در سال‌های آینده باید افزایش یابد تا سبب افزایش کیفیت آب بشود و باید نقص‌های زیرساختی که بر خدمات آب شهری تاثیرگذارند اصلاح شوند.

اسپانیا در خصوص سامانه‌های فاضلاب در مقایسه با میانگین کشورهای عضو اتحادیه اروپا، در سطح قابل قبولی است. با این حال، در برخی مناطق اسپانیا کمبودهایی در خصوص سامانه‌های فاضلاب وجود دارد که در سال‌های آینده باید تلاش‌هایی برای بهبود و ارتقای سامانه های فاضلاب انجام شود.

با توجه به شرایط حفاظت از شبکه‌های توزیع آب شهری، 38 درصد بیش از 30 سال عمر دارند، و آب بدون درآمد به تقریب 25 درصد است. این وضعیت در مناطق کم جمعیت وخیم‌تر است (جدول 2)، در شهرهایی با جمعیت کم‌تر از 50 هزار نفر، 10.24 درصد از شبکه‌های توزیع، در وضعیت غیربرخوردار قرار دارند (یعنی شبکه‌های توزیع آب تخریب، آسیب، خسارت و یا نشت مکرر دارند) که نشان می‌دهد بیش از 11.5 هزار کیلومتر خط لوله و بیش از 20 هزار کیلومتر در شرایط نسبتا مطلوبی قرار دارند

جدول 2: وضعیت شبکه‌های آب رسانی شهرهای اسپانیا با کم‌تر از 50 هزار نفر جمعیت (2012)

وضعیت شبکه‌های آب رسانی شهرهای اسپانیا با کم‌تر از 50 هزار نفر جمعیت (2012)
(R: Ministerio de Hacienda y Administraciones Públicas (MHAP). Encuesta de
Infraestructuras y Equipamientos Locales 2012 (Accessed on 27 December 2014).)


در هر صورت، افزایش تعرفه‌های آب شهری باید در طول زمان و تصاعدی باشد، و باید با اطمینان از دسترسی به منابع آب، خانواده‌ها را از خطر محرومیت دسترسی به این منابع مصون نگاه داشت. با این حال، در غیاب یک سازمان ملی نظارتی که تعرفه‌های آب را بر پایه معیارهای فنی مشخصی تنظیم می‌‍کند، کنترل سیاسی شهروندان در قیمت‌های آب شهری در شرایط فعلی دشوار است.

کمبود منابع آب در اسپانیا | یافتن راهی برای بهره‌‌وری و پایداری آن

اسپانیا، از جمله کشورهای اروپایی است که بعد از قبرس، مالت و بلژیک بیش،تر مناطق آن با کمبود آب مواجه‌اند.

متوسط شاخص بهره وری آب در اتحادیه اروپا 0.13 و در اسپانیا 0.29 است.

تنش بالای آبی این کشور به دلیل کاهش و کمبود نسبی منابع آب تجدید پذیر 68.6 درصد کم‌تر از سطح اتحادیه اروپا و نرخ بالای برداشت آب (55.4 درصد بیش‌تر از اتحادیه اروپا) است.

در برخی مناطق اسپانیا، مشکلات آب بیش‌تر است، زیرا تغییرات بحران آب بسیار واضح می‌باشد (جدول 2). با توجه به تغییرات آب و هوایی، این وضعیت به احتمال زیاد در بلند مدت وخیم‌تر خواهد شد. از سال 1960 بارش سالانه در هر دهه در شبه جزیره ایبرین به 90 میلی‌متر کاهش داشته است.

برای افق 2050، نتایج مطالعه‌های شبیه‌سازی‌ها نشان می‌دهد، میزان بارش بین 5 تا 25 درصد و افزایش حداکثر دما بین 1 تا 2.5 درجه سانتی‌گراد بسته به فصل/منطقه متغیر می‌باشد. تغییرات پیش بینی بارش سالانه، کاهش قابل ملاحظه‌ایی تا 40 درصد در آمریکای جنوبی بین سال‌های 71-2000 و 2000-1971 نشان می‌دهد. بنابراین، مسؤولین تامین و توزیع آب باید وضعیت موجود آب را با محیط زیستی که دچار معضل کمبود آب است، انطباق بدهند و در نتیجه، برداشت آب کاهش می‌یابد.

برای کاهش تقاضای آب، لازم است بهره وری استفاده از آب افزایش یابد. سیاست‌های قیمت‌گذاری رفتار مصرف ‌کنندگان را تغییر و حجم آب بدون درآمد را کاهش می‌دهد. بر پایه گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، اسپانیا باید بیش‌تر از سیگنال‌های قیمت‌گذاری آب برای کمک به تضمین منابع آب به طور موثرتر و پایدارتر استفاده کند.

سطح عمومی تعرفه‌های آب شهری در اسپانیا برای رسیدن به برنامه‌های هدف‌گذاری شده

سوال این است، آیا سطح عمومی تعرفه‌های آب شهری در اسپانیا برای رسیدن به برنامه‌های هدف‌گذاری شده، طراحی شده است یا خیر؟

در اسپانیا، تعرفه دو بخش با افزایش بلوک بسیار رایج است که از منظر زیست محیطی برای کمک به حل مشکلات کمبود آب مناسب است. نتیجه تقاضای آب از تعویض نرخ قیمت‌گذاری یکسان تا افزایش نرخ انسداد بودجه آب در تخمین زده می‌شود. نتایج نشان می‌دهد سه سال پس از تغییر ساختار قیمت در بودجه‌های آب، تقاضا به میزان 17 درصد کم‌تر از ساختارهایی با قیمت مشابه بوده است. استفاده از هزینه متغیر می‌تواند تلاش‌های خانوارها را برای حفاظت منابع آبی از طریق صرفه‌جویی و سرمایه‌گذاری‌های مالی در آب افزایش دهد. با این حال، افزایش تعرفه‌های بلوکی می‌تواند اثرات عینی بر خانواده‌ها داشته باشد. ترویج استفاده کارآمد از منابع آب، نیازمند عقلانیت بیش‌تر در ساختار تعرفه‌های آب است، با این حال، فقدان یک سازمان ملی نظارتی این کار را دشوار می‌سازد.

سطح عمومی تعرفه‌های آب شهری در اسپانیا برای رسیدن به برنامه‌های هدف‌گذاری شده

وجود هزینه‌های ثابت، که با مصرف آب مرتبط نیست، با هزینه‌های ثابت بالا توجیه می‌شود. با این وجود، هزینه‌های ثابت بالا می‌تواند از سیاست‌های کاهش آب بدون درآمد استفاده کند. با وجود این که، هزینه ثابت بالا ممکن است صرفه‌جویی در مصرف آب را نادیده بگیرد، اما حذف آن کارآمد نخواهد بود. در منطقه اندلس (جنوب اسپانیا)، درآمد حاصل از هزینه ثابت می‌تواند از 30 درصد از مجموع هزینه‌های عملیات خدمات آب فراتر نرود، اگر چه چنین محدودیتی غیرمعمول است. بنابر این، برای افزایش بهره وری در تعرفه‌های دو بخشی، باید نسبت هزینه‌های ثابت و متغیر که بر اساس حجم مصرف آب لحاظ شده، تعیین شود. در اسپانیا، افزایش تعرفه‌های آب، تحت تاثیر عامل‌های محیط زیستی است و عامل‌های مرتبط با تصمیم‌های راهبردی، تصمیم گیرندگان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

مقایسه متوسط مصرف آب خانگی در چند شهر اسپانیا

شکل 3 نشان می‌دهد، متوسط مصرف آب خانگی با 10.8 مترمکعب مشترک/ ماه، در آلیکانته و بارسلون مشابه است. با این حال، در آلیکانته مصرف‌کنندگان به احتمال، انگیزه کم‌تری در مصرف آب به دلیل هزینه نسبتا بالای آن داشته باشند.

در بارسلونا تعداد بلوک‌ها بیش‌تر و هزینه متغیر برای مصرف بیش از حد و متوسط مصرف، تصاعدی است. تعرفه‌های آب، هم چنین به میزان قابل توجهی مصرف آب آشامیدنی را سخت می‌کند.

در گوادالاخارا، هزینه ثابت اندک است، اما هزینه متغیر به اندازه کافی تصاعدی نیست و سبب انگیزه‌های نامناسب صرفه‌جویی در مصرف آب می‌شود. متوسط مصرف آب خانگی در اسپانیا بر اساس میانگین مصرف آب برای هر فرد 142 لیتر در شبانه روز و برای خانواده‌های با بعد خانوار 2.53 است.

سایر مطالعات شهری در اسپانیا:

مطالعه‌های مشابهی در سطح ملی برای کشورهای دیگری که با مشکلات مشابهی مواجهه‌اند (یونان) انجام شده است. برخی از نظام‌های تعرفه‌ایی برای مصرف بهینه آب تخفیف در نظر می‌گیرند، مانند:

  • در ساراگوسا اگر مقدار مصرفی در مقایسه با دو سال گذشته حداقل 10 درصد کاهش داشته باشد، کاهش تعرفه‌های 10 درصدی از مبلغ متغیر به مجموع تعرفه اعمال می‌شود.
  • در مادرید تخفیفات مشابه وجود دارد و اگر حجم مصرف آب کم‌تر از مصرف سال گذشته باشد، هزینه‌های متغیر 10 درصد از حجم آب ذخیره شده کاهش می‌یابد.
  • در سویا اگر مصرف خانوار کم‌تر از 3 متر مکعب در ماه باشد، هزینه متغیر اولین بلوک مصرفی 26 درصد کاهش دارد.
  • در مواردی، دستورات شهرداری شامل محدودیت استفاده از آب و حتا مجازات است.
  • در ساراگوسا استفاده از ماشین لباس شویی با نظام‌های ناکارآمد ممنوع است.
  • آژانس آب و فاضلاب کاتالان، تغییری در تعرفه‌های آب از طریق جریمه مصرف بیش از حد تعیین کرده است. به این صورت که، هزینه متغیر بلوک دوم دو برابر و برای بلوک سوم پنج برابر می‌شود. این تخفیف‌ها و مجازات‌ها فقط برای برخی شهرهای بزرگ اعمال می‌شود، اگر چنین اقدام‌هایی در تمام کشور گسترش یابد، مفید خواهد بود.
مقایسه تعرفه‌های آب خانگی در سه شهر اسپانیا در سال 2014 (ارقام: ماهانه یورو)

شکل 2: مقایسه تعرفه‌های آب خانگی در سه شهر اسپانیا در سال 2014 (ارقام: ماهانه یورو)

تبعیض فصلی قیمت‌ها، (تمایز بین زمستان و تابستان) هنوز غیر معمول است. در مادرید، برای جلوگیری از مصرف زیاد در تابستان، قیمت آب خانگی بین 1 ژوین تا 30 سپتامبر بیش‌تر است. برای مصرف دو ماهه بین 25 و 50 مترمکعب، هزینه متغیر در تابستان 25 درصد نسبت به زمستان بیش‌تر است، اگر مصرف بیش‌تر از 50 مترمکعب باشد، این افزایش قیمت 50 درصد است.

نقش صورت‌حساب در کنترل رفتار تقاضای آب

قیمت‌ها بسیار اثربخش هستند، زیرا سیگنال‌های قدرتمندی در ایجاد تغییر رفتار مصرف‌کنندگان آب ایجاد می‌کنند، اما برای موفقیت باید صورت حساب‌ها شفاف باشند.

در اسپانیا در سال‌های اخیر، شایع‌ترین صورت حساب‌ها از سه ماهه تا دو ساله، گاهی اوقات ماهانه برای مصرف‌ کنندگان بزرگ تغییر یافته است.

صدور صورت‌حساب بیش از یک مرتبه در ماه شیوه‌ایی، برای کاهش هزینه‌ی قرائت کنتور است، که سبب می‌شود تا مصرف‌کنندگان برای نظارت بر مصرف با مشکل مواجه شوند. اگر مشترکان هر ماه میزان مصرف خود را حدس بزنند، صدور صورت‌حساب ماهانه به راحتی آن‌ها را از هزینه آب آگاه می‌سازد.

صورت‌حساب پرداختی مصرف آب خانگی در اسپانیا

اجزا صورت‌حساب آب در اسپانیا

صورت‌حساب‌های آب شامل هزینه‌های غیرمرتبط با خدمات آب شهری مانند جمع‌آوری زباله‌های جامد شهری نیز می‌شود. این، شیوه‌ایی است که مشترکان را از خدمات جمع‌آوری زباله‌های جامد در صورت عدم پرداخت مستثنی می‌کند. در برخی شهرها (مادرید، ساراگوسا و…)، کنتور آب هنوز در واحدهای آپارتمانی برای دوره‌های خاص وجود دارد. طبق استانداردهای فنی نظام مهندسی اسپانیا، از سال 2006، تمامی ساختمان‌های جدید باید مجهز به کنتور آب باشند. کنتورهای آب خانگی مانع از کنترل مشترکان بر حجم مصرف می‌شود و هم چنین آگاهی در ارتباط با نیاز مصرف منطقی آب را کاهش می‌دهد. با استفاده از کنتورهای آب ویژه، تا 40 درصد حجم مصرف آب کاهش می‌یابد. تمام این شیوه‌ها، ادراک هزینه‌های خانوارها بر مصرف آب را تحریف می‌کنند و در این شرایط سیگنال‌های قیمت تاثیر کم‌تری دارند.

تعرفه‌های آب اسپانیا، در کنترل هدر رفت آب در شبکه‌های انتقال و توزیع اثربخش نیست. با توجه به قیمت پایین آب، افزایش استفاده از آب برای نشت خوراک راهبردهای مدیریتی ارزان‌تری را نسبت به ردیابی و تعمیر نشت‌ها ثابت است. این وضعیت با کاهش میزان سرمایه‌گذاری زیرساخت‌های آب در اسپانیا، تنها 11 درصد تولید ناخالص داخلی در مقایسه با 0.27 درصد در اتحادیه اروپا را تشدید می‌کند، بین سال‌های 11-2008 سرمایه‌ گذاری‌های تامین و توزیع آب شهری 40.8 درصد کاهش (شکل 3) و آب بدون درآمد افزایش داشته است.

آب بدون درآمد!

آب بدون درآمد شامل:

  1. تلفات واقعی (نشت از شبکه‌های انتقال و توزیع، نشت و سرریز مخازن و نشت اتصالات توزیع تا نقطه مصرف مشترکان).
  2. زیان‌های ظاهری (مصارف غیرمجاز و اشتباهات در اندازه‌گیری میزان مصرف).
  3. مصارف غیرمجاز (مصارف ساختمان‌های شهرداری، پارک‌ها، باغ‌ها و آتش‌نشانی).
 رابطه سرمایه‌گذاری و آب‌های بدون درآمد در اسپانیا طی سال‌های 12-2008
شکل 3: رابطه سرمایه‌گذاری و آب‌های بدون درآمد در اسپانیا طی سال‌های 12-2008
(R: Embid-Irujo, A. Water pricing in Spain. Int. J. Water Resour. Dev. 2005, 21, 31–41.)

هدررفت آب از منظر ادبیات اقتصادی ناکارآمد است و به معنی هزینه‌های اضافی انرژی و مواد ضد عفونی برای تصفیه آب است. هم چنین هدر رفت سبب کاهش کیفیت آب در شبکه‌های توزیع می‌شود، زیرا هدر رفت آب، عدم وجود یکپارچگی در خطوط انتقال است. علاوه بر این، زمانی که تامین آب از منابع سطحی است، هزینه‌های اجتماعی و زیست محیطی برداشت آب منافع ظاهری را کاهش می‌دهد (مزایای استفاده، تفریح، چشم‌انداز، ماهی‌گیری و…) و مزایای عدم استفاده (حفاظت از اکوسیستم‌های آبی).

هزینه‌های رودهای کوچک مانند ایالت‌های جنوبی و شرقی اسپانیا، بیش‌تر است. در مورد آب‌های زیرزمینی، هدر رفت واقعی زیاد، سبب بهره‌برداری بیش از حد از آبخوان‌ها می‌شود، که در نهایت کمیت و کیفیت منابع آبی کاهش می‌یابد. در اسپانیا، به تقریب 18 درصد آب مصارف شهری از منابع زیرزمینی تامین می‌شود. در سطح جهانی، میزان هدررفت آب در اسپانیا 15.85 درصد می‌باشد، که در سطح متوسطی است. با این وجود، هیچ قانون وجود ندارد که هدف هدر رفت آب را که مدیران خدمات در شهرها باید به دست آورند، ایجاد کند. در برخی ایالت‌های خودمختار این رقم بیش‌تر از 24.94 درصد است (کانتبریا، 23.97 درصد، اریترامادورا و 20.27 درصد، کاستیا لامانچا و در سطح شهری، تغییرات حتا بیش‌تر است).

منبع: mdpi
مسعود خشائی، سید حسین سجادی فر، هنگامه دولتشاهی، محمد داودآبادی

نظر شما