مکالمات پرسشی پاسخی زیر را بارها شنیده ایم که؛

سوال کننده: برنامه ات چیست؟
پاسخ دهنده: می خواهم ( قصد دارم ) کاری یا هدفی یا آرزویی را محقق کنم.

یعنی ما در محاوره، قصد و تصمیم خود را "برنامه" فرض می کنیم در حالی که این یک توهم مخرب است.

حتا در گفتمان دولت ها نیز آرزوها و شعارها به اسم برنامه ارایه می شوند که نتایج آن دیگر نیازی به توضیح ندارد.

ولی تعریف یک برنامه برای اجرا چیست؟

A plan of action aimed at accomplishing a clear business objective, with details on what work is to be done, by whom, when, and what means or resources will be used.

” برنامه اجرایی عبارت است از یک نقشه یا طرح عملیاتی برای تحقق یک هدف کاری یا تجاری روشن، با جزئیات در مورد کارهایی که باید انجام شود، توسط چه کسی، چه زمانی و اینکه چه ابزار و منابعی نیاز است که به کار گرفته شوند.”

مطابق فوق برنامه عبارت است :

• از یک نقشه یا طرح عملیاتی( پس باید قابل اجرا باشد و تئوری و حرف تنها نیست )

• برای تحقق( پس هدفمند است و به فرآیند ناقص اطلاق نمی شود ) یک هدف کاری یا تجاری روشن( به این ترتیب اهداف مبهم در برنامه جایی ندارند )،

• با جزئیات در مورد کارهایی که باید انجام شود( در نتیجه کلی گویی، بیان برنامه نیست )،

• توسط چه کسی( مسوولیت ها و سطح پاسخگویی مجریان باید مشخص شود )،

• در چه زمانی( اصولن برنامه بدون زمانبندی برنامه نیست و ذکر چند ماه آینده به جای ارایه زمان‌بندی یعنی فرار به جلو و طفره رفتن )

• و با چه ابزار و منابعی( باید منابع انسانی و غیر انسانی مورد نیاز نیز مشخص شوند ).

آیا ما واقعا برنامه داریم؟

حال این را مقایسه کنید با آرزوهایی که ما نام برنامه روی آنها گذاشته ایم. از برنامه های شخصی تا برنامه‌های توسعه کشور و …

به برنامه های خود فکر کنیم.
آیا واقعا” برنامه هستند؟
اگر نه، روی کاغذ تکمیلشان کنیم تا برنامه شوند.

برنامه هایی که ویژگی‌های بالا را نداشته باشند،
تصور هستند، خیال هستند، رویا هستند،
نه برنامه.