اعضای میزگرد:

دکتر تابش (استاد دانشگاه تهران و مدیر جلسه)

دکتر جلیلی قاضی زاده (استادیار دانشگاه شهید بهشتی)

دکتر سجادی فر (مدیر دفتر پژوهش و بهره­وری شرکت آب و فاضلاب منطقه 2 شهر تهران)

دکتر سمسار یزدی (مدیرعامل شرکت مهندسین مشاور تمدن کاریزی)

مهندس طاهری (عضو سازمان نظام مهندسی استان اصفهان)

خانم مهندس ملاباشی (مدیر دفتر مدیریت مصرف شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان)

دکتر تابش

همان‎طور که می دانید با توجه به شرایطی که درکشور ما و بسیاری از کشور‎های مختلف حاکم شده و کمبود منابع و عدم مدیریت مصارفی که اتفاق افتاده است، ما دچار تنش‎ها و بحران‎های آبی متعددی در اقصی نقاط دنیا هستیم که از جمله کشور عزیزمان هم از این موضوع بسیار رنج می‎برد. به‎همین خاطر بحث مدیریت مصرف و سازگاری با کم‎آبی جزو مباحثی است که در دستور کار وزارت نیرو قرار دارد و هم‎چنین به‎عنوان یک ضرورت مجبور هستیم که تمام توانمان را برای کاهش مصرف و مدیریت مصرف در حقیقت به‎کار‎بریم. با توجه به این‎که بحث مدیریت مصرف می‎تواند ابعاد مختلفی داشته باشد درحقیقت ما سعی کردیم از دوستان عزیزی که با تخصص‎های گوناگون و از جنبه‎های مختلف در طول دوران کارشان به این بحث پرداختند استفاده کنیم، گرچه جامعیت موضوع بسیار بیشتر از این می‎باشد و در حد چند دقیقه یا مدت زمانی که در خدمت شما هستیم، اصلا نمی‎شود به کلیت موضوع به تمامی اشاره کرد و فقط به قسمت‎هایی از موضوع خواهیم پرداخت.

در رابطه با مدیریت مصرف آیتم‎هایی که ضرورت دارد مورد بحث قرار گیرد بحث کاهش آب بدون درآمد و هدررفت آب است که جزو وظایف شرکت‌های مهندسی آب و فاضلاب است ولی در قسمت داخل ملک در حقیقت استفاده از ابراز کاهنده و مباحثی که صبح هم مطرح شد که ما آب کمتری را به‎ازای تقاضایی که وجود دارد بتوانیم مصرف کنیم، در آن قسمت هم باید تجربیات و دانش فنی لازم را داشته باشیم. هم‎چنین برای این‎که این دو مسئله بتوانند با هم جفت‎وجور شوند بحث قانون‎گذاری، بحث تبلیغات و بحث آموزش و فرهنگ‎سازی هم نقش بسیار مهم و موثری را ایفا خواهند کرد. ان‎شاالله از آقای دکتر سمساری یزدی که جزو پیشکسوتان این حوزه هستند و مدت‎ها در شهر یزد و جاهای مختلف کشور در این زمینه کار کردند و پروژه‎هایی را داشتند و مدتی هم مسئول بخش یونسکو بودند در شهر یزد تقاضا می‎کنیم که بحث را شروع کنند و سپس از آقای دکتر جلیلی قاضی‎زاده تقاضا می‎کنیم که به خصوص در رابطه با بحث‎هایی که به عنوان جیره‎بندی و محدودیت اعمال کردن برای مصارف، وجود دارد بحث را ادامه دهند.

خانم مهندس ملاباشی مسئول بخش مدیریت مصرف و کاهش آب بدون درآمد استان اصفهان هستند که با توجه به شرایط حاد و بحرانی که شهر اصفهان به خصوص در سال‎های اخیر و در تابستان گذشته داشته تجربیات خوبی در این زمینه حاصل کردند که بتوانند به‎نوعی همان‎طور که صبح هم گفته شد 92% مشترکین اصفهان مدیریتی داشته باشند که در سطح الگوی مصرف آب را بخواهند مصرف کنند. این هم از توفیقاتی بوده که در این بخش حاصل شده، ان‎شاالله تجربیات را خانم مهندس می‎فرمایند. آقای دکتر سجادی‎فر در رابطه با بحث قیمت‎گذاری و نقشی که کنترل قیمت و انگیزه‎های اقتصادی میتواند در کاهش مصرف ایجاد کند در خدمتشان هستیم. جناب آقای مهندس طاهری که هم از نظام مهندسی استان اصفهان تشریف آورده‎اند با توجه به بحثی هم که صبح آقای دکتر فاضلی فرمودند در رابطه با مبحث 16 نظام مهندسی و بحث ساختمان برنامه‎ریزی‎هایی که در سطح نظام مهندسی در این زمینه شده را ان شاالله توضیح خواهند داد. ما می‎خواهیم ان شاالله حدود یک ساعته این جلسه را خاتمه دهیم و با توجه به این‎که یک مقدار عقب افتادگی داشتیم و می‎دانیم دوستان خستگی داشتند بعضی ها هم شب در راه بودند، از یک ساعت و نیم استفاده نمی‎کنیم و فشرده‎تر بحث را کوتاه‎تر ارائه خواهیم کرد.

دکتر سمساری یزدی

به‎نام خدا. عصر به‎خیر می‎گویم خدمت عزیزان، آن چیزی را که قرار است من خدمتتان توضیح دهم راجع به بررسی روش‎های مختلف جداسازی آب شرب از سایر مصارف است که به‎نوعی در رده‎بندی مدیریت مصرف در دسترسی مدیریت کیفی قرار می‎گیرد.

ما در طول سال‏های گذشته بنا به‎دلایل مختلف بیشتر به مدیریت متعارف که مدیریت عرضه آب بوده پرداختیم تا این‎که بپردازیم به مدیریت مصارف و تقاضا، برای این‎که می‎دانیم این مدیریت‎ها بسیار سخت هستند. مدیریت منابع آب و عرضه آب و مدیریت‎های سازه‎ای کار ساده‎ای بوده و معمولا با پول مشکل‎شان حل می‎شده است.

در اینجا ملاحظه می‎فرمایید که در بخش مصارف خانگی در مجموع طبق استاندارد صنعت آب کشور، حداکثر 15 لیتر آب باید صرف شرب و پخت و پز کنیم در حالی‎که باید 170 لیتر آب خوب را برای این 15 لیتر تامین کنیم. هدف ما این بوده که در حقیقت آب را به طبقات مختلف کیفیت دسته‎بندی کنیم و هر کیفیت را به رده‎ خودش تخصیص دهیم. به این‎ترتیب ما انتظار داشتیم بعد از این‎که این‎کار انجام شود کیفیت آب شرب که به‎نوعی دسته‎بندی می‎شود، ارتقا پیدا کند، سیستم تامین و توزیع آب هم ارتقای پایدار داشته باشد و افزایش بهره‎وری نسبی آب هم داشته باشیم. پس بدین ترتیب جداسازی تفکیک آب یعنی مدیریت کیفی آب به‎گونه‎ای که ابتدا مصارف آب به رده‎های مختلف کیفی دسته‎بندی شده و سپس آب مورد نیاز هر رده متناسب با کیفیت مورد نیاز آن تامین شود. کاری که کمابیش هم در نقاط مختلف کشور برحسب شرایط و مقتضیات و شرایط محلی انجام شده است. این‎که ما بتوانیم آب شرب را از مصارف بهداشتی جدا کنیم و از فضای سبز عمومی هم جدا کنیم.

کاری که ما انجام دادیم 4 روش را که روش‎های اصلی هستند بررسی کردیم و این‎ها را با هم مقایسه کردیم. 1) تصفیه آب خانگی؛ 2) برای جداسازی آب شبکه دوگانه توزیع آب تعریف کنیم؛ 3) جایگاه عمومی برداشت آب و 4) آب بسته‎بندی. در واقع هدف ما از انجام این پروژه این بوده که این چهار روش را بسنجیم، با هم مقایسه کنیم و ببنیم که برای یزد که می‎خواهیم اجرا کنیم کدام‎یک از این روش‎ها مناسب‎تر است.

اولین چیزی که لازم بود در این پروژه بدانیم سرانه‎ها بود که در اسلاید ملاحظه می‎فرمایید که در سرانه شرب، نیاز انسان یک مبحث است و مصرفی که معمولا می‎شود یک مبحث دیگر و استاندارد هم یک مبحث است. ما کارهای زیادی چه در زمینه بررسی سوابق بین‎المللی چه در زمینه سوابق کشور خودمان که خیلی فرصت نیست این‎جا به‎آن اشاره شود انجام دادیم. در مجموع می‎توانم خدمتتان این را عرض کنم که با آماربرداری‎ای که ما در شهر اردکان انجام دادیم در مجموع به‎این نتیجه رسیدیم که برای یک نفر در روز تقریبا 2/3 لیتر آب شرب مورد نیاز است که در پروژه‎مان این رقم را 4 لیتر درنظر گرفتیم. مقاله‎اش هم در مجله علوم و مهندسی آب و فاضلاب چاپ شده است.

برای این‎که این چهار روش را مورد بررسی قرار دهیم باید مزایا، محاسن و پتانسیل‎های آن‎ها را بررسی می‎کردیم. من فقط نگرانی‎هایی که در مورد هریک از روش‎ها داشتیم را به‎طور خلاصه خدمتتان عرض می‎کنم. در مورد آب بسته‎بندی نگرانی‎ای که است نگرانی مهاجرت ترکیبات مضر به‎داخل بطری است درصورتی‎که آب داخل بطری خیلی گرم شود و به بالای 50-60  درجه برسد که به‎خاطر تابش خورشید ممکن است اتفاق بیفتد، مسائل زیست‎محیطی‎اش و پسماندش است و این‎که پرت‎هایی که در داخل کشور تولید می‎شود خیلی ظرفیت بازچرخانی ندارند و الی آخر.

در مورد تصفیه آب خانگی مهم‎ترین مشکلی که وجود داشت عدم آگاهی استفاده کنندگان از این دستگاه بود. این‎که یک مقداری آب مرتبا وارد شبکه آب فاضلاب می‎شود که مردم اطلاع ندارند. فیلیترهایش و دفع فیلترهایش در محیط‎زیست واقعا مشکل است و اصلا تعویض فیلترهایش و گام‎های زمانی که باید فیلتر‎ها عوض شود، این‎که هیچکس در کشور مسئولیتی در قبال این‎ها قبول نمی‎کند، این‎ها جزو ایراداتش بود.

در مورد جایگاه عمومی برداشت آب که همه رقمیش را داریم، کارتی، عمومی که مردم مجانی مثل سقاخانه‎ها برداشت می‎کنند، شاید بالاترین نگرانی‎ای‎ که در مورد آن وجود دارد ناتوانی سیستم در خصوص برقراری عدالت و برابری است. برای این‎که افراد مسن، معلول، کودکان نمی‎توانند از این سیستم مانند بقیه استفاده کنند و مسائلی مثل آب‎بها و تجمع آب در لوله‎ها و غیره از ایراداتش هستند.

در مورد شبکه دوگانه توزیع آب، هزینه سرمایه‎گذاری خیلی بالا، احتمال اختلاط آب بین دو تا شبکه، یعنی شبکه آب شرب و شبکه آب بهداشتی و سایر موضوعاتی که ملاحظه می‎فرمایید نگرانی‎های این موضوع هستند.

در مجموع برای این‎که ما بخواهیم این مدل‎ها را مقایسه کنیم با توجه به مزایا و محاسن و نگرانی‎هایی که از این‎ها دریافت کرده بودیم به‎این نتیجه رسیدیم که یک جلسه طوفان فکری با متخصصین داشته باشیم و معیار‎های مقایسه را در‎آوریم. اینجا ملاحظه می‎فرمایید که معیار‎های قابل‎توجهی برای این‎که این چهار روش را باهم مقایسه کنیم استخراج شدند.

معیارها، معیار اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، امکان‎پذیری، پایداری و بهداشتی است. در واقع با این معیارها و با استفاده از مدل، آن چهار روش یعنی جایگاه برداشت آب، شبکه توزیع دو گانه، آب بسته‎بندی و تصفیه آب خانگی محک زده می‎شوند و در نهایت آن روش بهینه خارج می‎شود. بعد از این‎که این مدل اجرا شد درنهایت در مورد شهر یزد به‎این نتیجه رسیدیم که روشی که بالاترین امتیاز را کسب می‎کند جایگاه برداشت آب است و بعد از آن، آب بسته‎بندی است و بعد از آن، شبکه دوگانه است و درنهایت تصفیه آب خانگی در مرتبه آخر قرار می‎گیرد.

خدمتتان عرض کنم آن‎چه که برای ما در این روش‎ها مهم بود این بود که ببینیم در این منطقه خاص کدام‎یک از این روش‎ها بهتر جواب می‎دهد. شاید در یزد بهترین جواب را توانستیم از جایگاه عمومی برداشت آب بگیریم، اما شاید در جای دیگر واقعا به‎این ترتیب نباشد و یک‎روش دیگری بهترین امتیاز و بهترین نمره را بگیرد.

دکتر جلیلی زاده قاضی زاده

من در واقع راجع به بحث جیره‎بندی آب می‎خواهم صحبت کنم. ضمن تشکر از دکتر سمسار یزدی عزیز یک نکته‎ای را اشاره کنم که بحث ایشان کامل شود. راجع به جداسازی آب شرب از آب غیرشرب، دوستان توجه داشته باشند که زمانی‎که ما آب را جدا می‎کنیم، مثلا با ایستگاه برداشت آب، یا با آب بسته‎بندی یا با هر روش دیگری، آب شرب تکلیفش روشن است. آن شبکه دومی که به‎نام بهداشتی گفته می‎شود یا به‎نام غیرشرب، این خیلی مهم است که دوستان بدانند کیفیت آن آب باید در حد آب شرب باشد. شما حق ندارید آب کمتر از آب شرب را برای استحمام و شست‎و ‎شو استفاده کنید. این یک نکته‎ای است که بعضی از مدیران یا دوستان فکر می‎کنند که ما بیاییم فاضلاب را تصفیه کنیم، تصفیه شده‎اش را بفرستیم در شبکه با آن دوش بگیرند، یا بعضی از مصارف، این امکان‎پذیر نیست. در هیچ‎جای دنیا هم این‎کار انجام نشده، این نکته را خواستم یادآوری کنم. ما می‎توانیم کیفیت شبکه دوم را کف کیفیت آب شرب بگذاریم، اما نمی‎تواند غیر از آن باشد.

طبق آمار مصارف سال 1396 در شهرها و شرکت‎های آب و فاضلاب است، مصرف سرانه از عدد 140 تا 238 است، یعنی یک نفر چند لیتر در روز آب مصرف می‎کند. ما می‎خواهیم این‎را کاهش دهیم یعنی مدیریت مصرف کنیم، روش‎های بسیار متنوعی است، محورهای مختلف مدیریت مصرف دارد، محورهای فنی و مهندسی، روش‎هایی که دوستان اشاره کردند، بحث جداسازی، بحث استفاده از کاهنده‎های مصرف، استفاده از آب خاکستری، کاهش تلفات، این‎ها همه روش‎هایی هستند که وجود دارد. در بحث آموزش، آگاهی‎رسانی، این‎ها روش‎های در واقع با دیدگاه اجتماعی و آموزش است و همچنین روش‎های اقتصادی که آقای دکتر سجادی‎فر اشاره خواهند کرد. بحث‎های قانون‎گذاری، نظام مهندسی که اشاره خواهد شد، ما این‎ها را داریم. اما بنده یک مشکلی در بحث مدیریت مصرف می‏بینم، آن‎هم این است که وقتی که می‎خواهیم برای یک شهری انتخاب کنیم، بین این روش‎های مختلف نمی‎دانیم که چه‎طور روش برتر را انتخاب کنیم. این نیست که اگر یک شهری یک روشی را استفاده کرده باشد، این برای شهرهای دیگر هم قابل استفاده باشد. لذا این یک نکته کلیدی است که دوستان ازنظر من باید روی آن توجه کنند که چه‎طور مابین ده‎ها راه‎حل، بهترین راه‎حل را برای پروژه‎ خودمان انتخاب کنیم.

امسال بنده شنیدم که در اصفهان بحث جیره‎بندی مطرح شده بود. جیره‎بندی آب در شهرهای مختلف کشور انجام می‎شود. به‎عنوان یک‎روش مدیریت مصرف، دوستان به جیره‎بندی نگاه کنند. بنده می‎خواهم در این جلسه راجع به کارهایی که ما نباید در بحث مدیریت مصرف انجام دهیم صحبت کنم. جیره‎بندی البته با اهداف مختلف انجام می‎شود، با اهداف توزیع آب، کاهش تلفات. اما یکی از اهداف به‎ظاهر، متداول آن این است که ما جیره‎بندی می‎کنیم، توسط جیره‎بندی مصرف آب را کنترل می‎کنیم. مثلا من در شهری آب کم دارم، می‎آیم جیره‎بندی می‎کنم، هر چقدر آب دارم تقسیم می‎کنم، پس مشکل حل می‎شود. این دیدگاه صحیح نیست.

اگر ما جیره‎بندی انجام دهیم چه مشکلاتی دارد؟ مشکل اول، نارضایتی مشترکین است، یعنی ما وظیفه‎مان این است که آبرسانی انجام دهیم، صورت مسئله را پاک می‎کنیم. یک جورهایی هر وقت خواستیم آب می‎دهیم، هر وقت هم خواستیم نمی‎دهیم. خب مشترکین شکایت می‎کنند، بعد پول آب را پرداخت نمی‎کنند. مشخص است که اولین مسئله‎‎ آن کاهش رفاه است. در جیره‎بندی زیرساخت‎ها و شبکه به‎شدت آسیب می‎بیند. به‎دلیل جریانات ناماندگار که داریم و ضربه‎‎ قوچ و استهلاک شیرآلات به‎علت کار زیاد، اتفاقی که در جیره‎بندی می‎افتد این است که مقدار دبی نشت افزایش پیدا می‎کند. اگر الان مقداری نشت در لوله دارید، وقتی جیره‎بندی می‎کنید، در روز چندین دفعه شیر را می‎بندید و باز می‎کنید. مقدار نشت افزایش پیدا می‎کند، نشت‎یابی مشکل می‎شود. مثلا شما یک نشتی دارید، این آب نشت می‎کند و روی سطح زمین می‎آید. وقتی جیره‎بندی است تا می‎خواهد روی سطح بیاید شما آب را قطع می‎کنید. مثلا فرض کنید 12 ساعت ما آب را قطع کردیم و آب برای این‎که به سطح زمین برسد 18 ساعت زمان نیاز دارد. تا می‎خواهد به سطح زمین برسد آب قطع می‎شود و دیده نمی‎شود. نشت‎های نامرئی در واقع زیاد می‎شوند. ترکیدگی لوله و حوادث زیاد می‎شوند. کیفیت آب به‎دلیل جریان‎های برگشتی کاهش پیدا می‎کند، به علت جریانات برگشتی، زنگاب در شبکه، افزایش هزینه‎های نگهداری و بهره‎برداری، این از مشکلات است.

دوستان ما در شرکت آب و فاضلاب می‎دانند که وقتی جیره‎بندی می‎کنند چه‎قدرکارشان سخت می‎شود. کنتورهای مشترکین خراب می‎شود، کنتورها خطا می‎دهند، به‎علت وجود هوا مشترکین مجبور هستند پمپ در منزل بگذارند، یا این‎که مخزن تهیه کنند و یک‎سری هدر رفت آب داریم. یعنی مثلا در جیره‎بندی فرد ظرف‎ها را آب می‎کند برای وقتی‎که آب قطع می‎شود. بعد به‎هر دلیلی این اتفاق نمی‎افتد و دورریز دارد. بچه‎ای مثلا شیر آب را باز می‎کند، آب قطع است، بعد شیر را نمی‎بندد و نصف شب آب می‎آید و آب تلف می‎شود. سرریز مخازن در منازل وجود دارد. بنده با توجه به زمان فقط اشاره کردم. اما یک نکته‎ای که هست این است که دقت بفرمایید این موضوع خیلی تکنیکی است. چرا نشت‎ها زیاد می‎شود؟ فرض کنید یک شبکه‎ای دارید که نشت دارد، شما جیره‎بندی می‎کنید، به‎علت قطع و وصل و این جریان‎های غیردائمی که به این تحمیل می‎کنیم، دبی نشت‎ها زیاد می‎شود، چون حجم نشت برابر با دبی ضرب در زمان است. اینجا دبی زیاد می‎شود. حال ببینیم بحثی که بنده راجع به این جیره‎بندی دارم چیست. اسم این‎را گرداب جیره‎بندی می‎گذارند. یعنی مدیرانی که در این گرداب گرفتار می‎شوند ناخودآگاه در یک مشکلی درگیر می‎شوند، بدون این‎که بدانند چه اتفاقی خواهد افتاد.

بنده سعی می‎کنم در چند دقیقه برایتان یک مثال بزنم، فرض کنید که ما یک تولید آب داریم. معمولا تولید آب دو قسمت است، یک قسمتش مصرف می‎شود، یک قسمتش هم تلفات است. فرض کنید در یک مثالی  ما 70 واحد مصرف می‎کنیم، 30 واحد هم نشت داریم، حالا مجموعش 100 می‎شود، در واقع دیگر جیره‎بندی هم نداریم. الان شبکه در حال کار است. حالا مدیر این پروژه با یک مشکلی مواجه می‎شود. به او خبر می‎دهند که شما دیگر 100 واحد آب نداری و 80 واحد آب داری. می‎بیند چه‎کار کند. به این فکر می‎افتد که جیره‎بندی کند. می‎گوید من اگر جیره‎بندی کنم مردم کمتر مصرف می‎کنند، مشکلم حل می‎شود. مثلا فرض بفرمایید 4 ساعت آب را قطع می‎کند، 20 ساعت هم به مردم آب می‎دهد. خب اینجا چه اتفاقی می‎افتد؟ دقت کنید شما یک لوله‎ای را تصور کنید که از آن در طول 24 ساعت آب دارد نشت می‎کند. حالا شما آمدید یک ساعت هایی آب را قطع کردید. وقتی آب قطع است دیگر از لوله آب نشت نمی‎کند، پس نشت کم می‎شود. اگر ما مثلا در این مثال در 24 ساعت، 4 ساعت آب را قطع کنیم یعنی یک ششم، یعنی نشت یک ششم کم می‎شود، مثلا 30 واحد، 25 واحد می‎شود. سپس وقتی یک‎دفعه آب جیره‎بندی شده مردم کمتر آب مصرف می‎کنند، فرض کنید مردم 55 واحد آب مصرف می‎کنند، نشت هم 25 واحد شده، جمع آن 80 واحد می‎شود. پس مشکل حل شد. الان این مدیر بسیار خوشحال است که مشکل کمبود آب را حل کرد.

حالا ببینیم چه اتفاقی می‎افتد؟ به‎علت این قطع و وصل شبکه، دبی نشت افزایش پیدا می‎کند. دقت کنید 20 ساعت آب نشت می‎کند، اما دبی زیاد می‎شود. چون دبی زیاد می‎شود، مقدار نشت فرض کنید 28 واحد می‎شود. از آن‎طرف مردم یاد می‎گیرند که مخزن و پمپ بخرند. پس مصرف دوباره زیاد می‎شود، نه این‎که از روز اول زیادتر شود، مثلا 60 واحد می‎شود، پس در مجموع 88 واحد می‎شود. مدیر ما دوباره 8 واحد آب کم می‎آورد. می‎گوید چه‎کار کنم؟ دفعه قبل که جیره‎بندی کردم مشکل حل شد، الان این‎کار را ادامه دهم. این‎بار 4 ساعت قطع آب را 10 ساعت می‎کند (این فقط یک مثال عددی است)، یعنی زمان جیره‎بندی را زیاد می‎کند. هنگامی‎که زمان جیره‎بندی زیاد می‎شود، طبق آن بحثی که قبلا داشتیم، شبکه ساعت‎هایی ازکار می‎افتد، پس نشتش هم کم می‎شود، نشت تقریبا 19 واحد می‎شود. از آن‎طرف هم مصرف، کم‎و‎بیش همان مقدار باقی‎مانده، دوباره مشکل حل و تعادل برقرار می‎شود. دوباره زمان می‎گذرد، دبی نشت دوباره زیاد می‎شود، دبی نشت که زیاد می‎شود، فرض کنید مثلا 27 واحد می‎شود. مردم هم یاد گرفتند می‎روند در خانه‎هایشان پمپ می‎زنند. قبلا فشار منزل شما یک مقدار متعادلی بود، اما الان فشار بیشتر شده، پس الان با فشار بیشتر دوش می‎گیرید. پس مصرف کم نمی‎شود، بلکه زیادتر می‎شود. در نتیجه مثلا تولید آب ما 90 واحد شد، بعد ما آب کم می‎آوریم. دوباره ساعت جیره بندی را زیاد می‎کنیم و درنتیجه نشت‎ها در محموع کاهش پیدا می‎کنند و این داستان ادامه پیدا می‎کند. مرتب به‎علت افزایش دبی نشت آب کم می‎آوریم.

فرض کنید مصرف کم و بیش ثابت مانده باشد، حتی مصرف اگر کم شده باشد، نشت آن را جبران می‎کند. نهایتا فرض کنید به‎چنین شکلی می‎رسیم و زمان می‎گذرد و ما 20 واحد نشت داریم، 65 واحد هم مصرف داریم. الان ما 8 ساعت به شبکه آب می‎دهیم، درواقع 16ساعت آب ندارد. الان شهرهایی داریم که 2 ساعت آب می‎دهند روز اول، دو ساعت آب نمی‎دهند. روز اول 4 ساعت قطع آب داشتند، الان 2 ساعت آب می‎دهند. حالا ببینید به این مدیر یک خبر خوب می‎رسد. به او می‎گویند که آن کمبود آبی که داشتیم برطرف شد، یادتان هست روز اول 100 واحد آب داشتیم و کم شد تا 80 واحد. می‎گویند نه آب‎شیرین‎کن آوردیم، آب تامین شد. حالا مدیر می‎گوید خب دیگر آب تامین شد، من به روز اول برگردم. حالا که می‎خواهد به روز اول برگردد ببینیم چه اتفاقی می‎افتد. الان ما 8 ساعت آبرسانی داریم، نشتمان 20 واحد است. اگر 8 ساعت را کردیم 24 ساعت، نشت می‎شود 60 واحد، مصرفمان هم به‎عنوان مثال 65 واحد است. برای کل تولید آب، الان به 125 واحد احتیاج داریم. دیگر نمی‎توانیم از جیره‎بندی بیرون بیایم مگر این‎که 125 واحد آب تامین کنیم. تازه دقت کنید من مصرف را از 70 واحد آوردم روی 65 واحد.

لذا این داستان جیره‎بندی است. ما فکر می‎کنیم مصرف کم شد، مشکل حل شد، ولی مشکل ما حل نمی‎شود. در واقع ما هرقدر مردم آب مصرف می‎کنند، این را می‎دهیم نشت‎ها را با این سیستم اضافه می‎کنیم. به‎عبارتی اگر حجم تولیدی و مصرف و حجم نشت ثابت باشد، شما هرچه ساعت آبرسانی را کم می‎کنید، دبی نشت زیاد می‎شود و این اتفاق می‎افتد. لذا به این گرداب جیره‎بندی می‎گوییم. گردابی است که ما در آن گرفتار می‎شویم و یک شبکه سالمی که داشته کار می‎کرده، به‎جای این‎که دنبال روش‎هایی برویم که بهتر مدیریت مصرف را انجام دهیم، در واقع این جیره‎بندی را انجام می‎دهیم. هر چه بیشتر انجام می‎دهیم مصرف بیشتر می‎شود، تلفات بیشتر می‎شود، احتیاج به ساعت جیره‎بندی بیشتر داریم و این چرخه باطل ادامه پیدا می‎کند. ببخشید که اگر بیشتر وقت گرفتم.

دکتر تابش

خانم مهندس ملاباشی بفرمایید با توجه به اقداماتی که انجام دادید در اصفهان دچار این گرداب شدید یا از گرداب عبور کردید؟

خانم مهندس ملاباشی

خیلی گفته‎اند که اصفهان جیره‌بندی شده، ولی عملا ر اصفهان جیره‎بندی نشده است. ما خودمان را آماده کردیم که اگر قرار است یک‎زمانی اتفاق بیفتد، بحث زون‎بندی شبکه در شهر اصفهان و حتی شهرهای تحت پوشش آبرسانی، کاملا انجام شد. این‎که به‎این مرحله رسیدیم که باید به‎طرف زون‎بندی خوب برویم، اتفاقی بود که از اواخر سال 1396 (و اسم آن را بگوییم بحران آب یا به‎قول وزیر محترم بگوییم کم آبی) و تحویل آب و فاضلاب خیلی کمتر شد، یعنی بعضی اوقات به 70% تحویل رسید و شاید هم کمتر. زمانی است که نیاز آب مورد استفاده اصفهان 5/7 مترمکعب است، حالا بعضی اوقات برسد به این‎که آب 5 مترمکعب تحویل اصفهان داده شود، ببینید چه‌جوری باید این را مدیریت کرد و حتی زمزمه‌های این هم بود که به کمتر از این‎هم برسد. بنابراین یک اکیپی در شرکت آب ‎و فاضلاب از حوزه‌های مختلف، علی‎الخصوص حوزه محترم بهره‎برداری تشکیل شد و این آمادگی به‎دستور خود مدیرعامل ایجاد شد، که اگر به آن مرحله رسیدیم آماده باشیم. یعنی تمام مراحل انجام شد.

شبکه شهر اصفهان به 22 عدد زون تقسیم شد. اگرچه به‎آن مرحله نرسیدیم که جایی آب را قطع کنیم، ولی آمادگی‎اش را پیدا کردیم. زون‎ها به‎ترتیبی تقسیم شدند، مرز زون‌ها مشخص شد و حتی مانور شیرآلات انجام شد، که اگر قرار شد که آب این زون‌ها قطع شود و آبرسانی انجام شود به یک زون دیگر، آمادگی داشته باشیم. حتی سناریو هم نوشته شد. یعنی این‎که اگر دبی تحویلی شهر اصفهان به 70% برسد و حتی کمتر، ما چه‎جوری باید برنامه جیره‎بندی را انجام دهیم؟ برای تمامی این‎ها برنامه جیره بندی حتی نوشته شد، ولی خدا را شکر به‎این مرحله نرسیدیم. تا حدی بود که فشار شبکه پایین آمد ولی جوری نبود که ما بگوییم یک قسمتی از شهر را قطع کردیم و جیره‎بندی شد. با مدیریت توانمند مدیریت بهره‎برداری و اکیپی که در سیستم وجود داشت، خیلی خوب این مدیریت انجام شد. فقط کمبود فشار را داشتیم. حتی این زون‎بندی اول با کمی خطا انجام شد، ولی این زون‎بندی بعدا به‎صورت هیدرولیکی در نرم‎افزار WaterGEMS ایجاد و تمامی این زون‌ها چک شد و الان آماده‌ایم که اگر خدایی نکرده دوباره به آن مرحله رسیدیم دوباره انجام دهیم.

علاوه براین زون‎بندی که انجام شد، در بحث فنی می‌خواهم بگویم که در آبفای اصفهان در تمام اقدامات، همان‎طور که آقای دکتر تابش فرمودند، هم بحث‌های فرهنگی هست، هم بحث‌های فنی و بحث‌های قانونی. یعنی واقعا در تمامی این اقدامات، شرکت آب و فاضلاب فعالیت کرد. برای آموزش ما به طرق مختلف با آموزش‎و‎پروش تفاهم‎نامه داشتیم. حتی صرف آموزش نبود. حتی تفاهم‎نامه طوری بودی که در حالت فنی هم به ما کمک کنند که اگر قرار شد چاه جدیدی در شهر اصفهان حفر شود ما بتوانیم از محوطه مدارس استفاده کنیم، اگر لازم شد بحث جیره‎بندی باشد، ما بتوانیم یک‎سری تانکرهای آب را در مدارس مستقرکنیم که مردم بتوانند از آن تانکرها استفاده کنند. با سازمان مردم‎نهاد تفاهم داشتیم که در واقع متشکل از یک‎سری پزشک و متخصصین روانشناسی و مشاور بوده که این‌ها یک‎سری آموزش‌ها را از آبفا دریافت‎کردند و در ادارات و جاهای مختلف پخش‎شدند و این آموزش‎ها داده می‌شد. می‎توان گفت حدود 3000 نفر از کارمندان دولت به‎این طریق آموزش داده‎شدند. غیر از این‎ها اداراتی بود و کارشناسانی که خود نمایندگان آبفا حضور پیدا می‌کردند.

از لحاظ فنی یک‎کار جدید که در آبفای اصفهان انجام ‎شد لوازم کاهنده مصرف بود. در قانون توسعه آب برای مصرف شرب شهری و روستایی این صراحتا آمده که شرکت آب و فاضلاب می‌تواند لوازم کاهنده مصرف را در اختیار مشترکین محترم متقاضی قراردهد و به‎صورت اقساط هزینه‎اش را دریافت کند. واقعا هیچ‎جایی اجرا نشد ولی شروعش در 22 اردیبهشت 1396 در داخل آبفای اصفهان بود. به‎این طریق که کنار آن فرهنگ‎سازی و در واقع تبلیغات که انجام می‌شد به همه‎ مشترکین اطلاع‎رسانی انجام شد که شماره 1522 سیستم خدمات‎رسانی غیرحضوری شرکت آب و فاضلاب با آن‎ها تماس می‌گیرند و درواقع نیاز خودشان را ثبت می‌کنند. سپس از طریق شرکت به‎محل مراجعه می‌شود و لوازم کاهنده مصرف در اختیارشان قرار می‌گیرد.

یک اتفاقی که افتاد ما تمام کارها و اقداماتمان به موازات هم انجام می‌شد. بله ما مشترکین را به سیستم پمپ و مخزن تشویق کردیم. خودمان هم می‌دانیم سیستم پمپ و مخزن از نظر هیدرولیکی روی شبکه ما تاثیرگذار خواهد بود. می‎دانیم مصارف را بالا می‌برد، ولی به‎خاطر رفاه مشترکین تشویقشان هم کردیم. ولی چون در کنارش فعالیت‌های دیگر مثل فرهنگی، لوازم کاهنده مصرف و غیره انجام می‌شد، می‎توان گفت که ما الان کاهش مصرفمان در 6 ماه سال 1397 نسبت به 1396 به‎طور متوسط 6‎% بود که حتی در بخش خانگی تا 9% بود. اگر سیستم پمپ و مخزن را نصب نمی‌کردند، شاید واقعا مصارفمان کمتر از این‎هم می‌شد، ولی خداروشکر ما کاهش مصرف را به‎عینه دیدیم.

دکتر تابش

صحبتی که پیش می‌آید، بعضی از دوستان می‌گویند ما می‌توانیم با افزایش قیمت روی مصرف کننده تاثیر بگذاریم و به‎صورت انگیزه‎ای که قیمت تاثیر می‌گذارد، می‌توانیم مصرف را کاهش دهیم. بعضی از دوستان معتقدند که با توجه به شرایطی که در ایران وجود دارد ما هرچه افزایش قیمت دهیم در میزان مصرف تغییر قابل ملموسی را مشاهده نخواهیم کرد. باتوجه به تجربه آقای دکتر سجادی‎فر می‌خواستیم نظر ایشان را بدانیم و این‎که چگونه می‌توانیم با افزایش قیمت روی مدیریت مصرف کار کنیم؟

دکتر سجادی‎فر

اینجانب مشغول ترجمه کتاب آقای جاب مدیر تامین مالی سیستم آب شرب آمریکا به نام اقتصاد آب زیرزمینی هستم. آقای جاب اظهار داشته است که پنج سال طول کشیده تا این کتاب را نوشته است. نامبرده برای نوشتن کتاب مذکور از نظرات 150 مشاور استفاده کرده که بالغ بر 500 مرجع نیز دارد. نکته آموزنده ای که بنده آموختم این است که موضوع آب یک علم چند وجهی است،  یعنی اگر شما می­خواهید به بحث اقتصاد آب بپردازید، باید مواردی همچون حقوق آب، زمین شناسی، جامعه شناسی، محیط زیست، فرهنگ و مباحث نهادی را نیز در نظر بگیرید. من معتقدم که این رویکرد جامع در ایران وجود ندارد. اولین نکته ای بود که من می خواستم به آن اشاره کنم این است که متاسفانه همه جزیره‌ای کار می‌کنیم و نمی‎توانیم تیمی کار کنیم. در بحث مدیریت تقاضا دو دیدگاه وجود دارد. در دیدگاه اول بر سیاست‎های قیمتی تمرکز می­شود، که آقای دکتر تابش هم اشاره‎کردند. دیدگاه دوم سیاست­های غیر قیمتی و به ویژه کاربرد اقتصاد رفتاری در مدیریت تقاضا مورد توجه قرار گرفته است. به دلیل اهمیت موضوع اقتصاد رفتاری جایزه نوبل سال گذشته هم در این حوزه اعطا شد. در ادامه من قصد دارم که سیاست­های قیمتی را بیشتر تشریح کنم. 

بگذارید اول به نکته‎ای اشاره کنم. خیلی بحث بوده که آیا آب یک کالای اقتصادی است یا نه؟ این سوال کلیدی است. ما سال 1395 یک کنفرانس اقتصاد آب در ایران برگزارکردیم، خواستیم فقط این را جا بیندازیم که آب یک کالای اقتصادی است. خیلی جالب است در کل دنیا پذیرفته شده که آب یک کالای اقتصادی اجتماعی است، من هم این را می‌پذیرم. از طرف دیگر حقوق انسانی هم هست. این را هم من می‌پذیرم. ولی این سه با همدیگر هیچ تضادی ندارند که شما آب را به این سه وجه نگاه کنید. اما در ایران متاسفانه آب به عنوان یک کالای اقتصادی درنظر گرفته نمی­شود. سوالی که مطرح می­شود این است که ابزار و متغیرهای اقتصادی چگونه بر تقاضای آب تاثیر می­گذارد. به نظر من بهترین و کامل­ترین تعریف تقاضای آب توسط آقای ‎تیت ارائه شده  است. ایشان می‎گوید هر نوع فعالیتی مانند اقتصادی، فرهنگی، آموزشی، فنی مهندسی که بتواند حداکثر و یا  یا میانگین مصرف را کاهش دهد، مدیریت تقاضا است.

دو نوع تقاضا برای آب وجود دارد، آب به‎عنوان یک کالای واسطه‎ای که صنایع، تجاری‎ها و خدمات استفاده می‌کنند و آب به‎عنوان یک کالای ‎نهایی که خانوارها استفاده می‎کنند. خانوارها از طریق حداکثرسازی مطلبوبیت خود و با توجه به محدودیت بودجه تقاضای نهایی خود را برای آب مشخص می­کنند.از طرف دیگر بنگاه‎ها سودشان را حداکثر کرده و  آب را به‎عنوان یک کالای واسطه‎ای استفاده می‌کنند.

من می‎خواهم  تقاضای آب‎شرب را بیشتر تشریح کنم. اگر آب واقعا یک کالای اقتصادی است چه عواملی بر تقاضای آن تأثیر می‎گذارد؟ ما اقتصاد‎ خوانده­ها متأسفانه یا خوشبختانه یک چکش داریم و یک میخ. میخمان قیمت است. فقط دوست داریم چکش را روی میخ بزنیم و از جای مناسبی هم بزنیم. قیمت آب یکی از مهم‎ترین و کلیدی‎ترین فاکتورها در تقاضای آب است. اما نکته کلیدی وجود دارد که چون آب یک کالای ضروری و بدون جانشین است کشش آن کمتر از 1 است. در تمام مطالعات بین‎المللی و داخل کشور که انجام شده هیچ‎کس نگفته کشش تقاضای قیمتی آب بیشتر از 1 است. مفهومش چیست؟ مفهومش این است که اگه شما 10% قیمت آب را افزایش بدهید، مصرفتان حتما کمتر از 10% کاهش پیدا می‎کند. برای همین می‎گوییم اصطلاحاً آب بدون کشش است. من در اراک هم محاسبه کردم که به آن می‌پردازم. خیلی هم طبیعی است، چون آب هم ضروری است، هم بدون جانشین است و از طرف دیگر سهم آب در سبد هزینه خانوار پایین است. جالب است بدانید سهم آب در سبد خانوار یک ایرانی حول‎وحوش 6/0 درصد است. تقریبا برابر با مصرف سیگار و قلیانی است که مردم استعمال می کنند. اندازه سهم آب در سبد هزینه خانوار یک چنین چیزی است. هیچ‎کس هم تا حالا نشان نداده که کشش قیمتی آب صفر است. این هم خیلی جالب است، یعنی افزایش قیمت‎ها حتما مصرف آب را کاهش می‎دهد، اما این مشروط است، یعنی با فرض ثابت بودن سایر شرایط. یعنی درآمد خانوار تغییر نکند، شرایط جوی تغییر نکند، در این صورت حتما این داستان اتفاق می‎افتد.

بحث بعدی درآمد خانوار است. درآمد خانوار وقتی زیاد می‎شود،مصرف آب هم زیاد می­شود. تحقیقات نشان داده است که هر کسی که درآمدش بیشتر است، آب بیشتری هم مصرف می‎کند، برخی ادعا می­کنند که  خانواده‎های کم‎درآمد آب بیشتری مصرف می‎کنند. اگر شما بعد خانوار را از آن حذف کنید، قطعا خانواده‎های پردرآمد در مقایسه با خانوارهای کم درآمد آب بیشتری مصرف می­کنند. این نشان‎دهنده ‌این است که آب یک کالای عادی است. اگر کسانی که درآمدشان کمتر است، آب بیشتری مصرف کنند، یعنی آب یک کالای پست است که غیرممکن است.

بحث بعدی که وجود دارد متغیرهای جوی است که من از آن می‎گذرم. درجه حرارت بر تقاضا اثر مستقیم دارد،‌ بارندگی اثر منفی و کوتاه‎مدت دارد، در بلندمدت اثرش ازبین می‎رود. بحث شرایط اجتماعی است. بحث جمعیت است که به تعداد افراد خانوار مربوط می‎شود که بحث کلیدی است، میزان تقاضای آب با افزایش بعد خانوار افزایش می­یابد، اما به دلیل اقتصاد به مقیاس درصد افزایش در میزان آب مصرفی کمتر از درصد افزایش بعد خانوار است. مطالعات نشان داده است که برای متغیر بعد خانوار، اندازه بهینه وجود دارد به طوری که بعد از آن اثر مقیاس محو خواهد شد.حتی سن هم تأثیر دارد، شما بچه داشته باشی، بزرگسال داشته باشی، بازنشسته داشته باشی، ‌همه این‎ها تأثیر دارد. فاصله زمانی صدور صورت‎حساب هم موثر است. شما هرچه بیشتر صورت‎حساب صادرکنید مصرف کم می‎شود. این هم نکته‎ بسیار کلیدی است برای همکارهای آب‎وفاضلاب. چرا؟ چون شما اگه دیربه‎دیر قبض صادر کنید مردم یادشان می‎رود مصرف به چه‎صورتی بوده است. دو نوع مصرف داریم، مصرف داخلی و مصرف خارجی. این ها تفاوتشان روی ضرورتشان است. تحقیقات نشان داده که مصارف داخلی بسیار کم کشش هستند، اما مصارف خارج از خانه بسیار پرکشش هستند.

من کمی هم روی سیاست‎های مدیریت‎تقاضا بحث کنم که آقای دکتر هم اشاره کردند. تحقیقات آقای جان‎کین‎وو نشان داده که 8 ساعت قطعی آب در چین 6/3 درصد مصرف آب را کم کرده، یعنی بحث‎های جیره‎بندی که آقای دکتر اشاره کردند نمی‎تواند خیلی بحث مهمی باشد. از طرف دیگر اگر شما می‎آمدید 10% قیمت‎ها را افزایش می‎دادید تقریباً معادل 8 ساعت جیره بندی آب بود. آقای دکتر خیلی کوتاه هم به من فرصت دهید تا کمی مباحث جدیدتر را مطرح کنم و بعد عرایضم را خاتمه دهم.

ما در تئوری اقتصاد‎کلاسیک می‎گفتیم که مصرف‎کننده منطقی است، اما در تئوری‎های جدید به کرات نشان داده شده است که ما منطقی نیستیم. به‎اصطلاح ما یک مصرف‎کننده معمولی هستیم. یعنی همه‎مان، که من وقت ندارم به‎آن اشاره کنم. حالا ببینیم از این‎ها در مدیریت تقاضا چه استفاده‎ای می‎کنیم. یک ترمی به نام مقایسه اجتماعی داریم. یعنی همه دوست دارند خودشان را با هم‎تراز خودشان مقایسه کنند، کاری که در آفریقای جنوبی انجام شده ببینید چقدر ساده نه هزینه داشته نه خیلی وقت صرف شده، اما با آزمایشگاه‎های رفتارشناسی این‎ها را انجام‎دادند. برای این‎که مصرف را کاهش دهند آمدند مصرف ماه قبل هر مشترک را در قبضش اعلام کردند.، این باعث شده مصرف کاهش پیدا کند. مصرف ماه قبل همسایه میانه را هم آمدند اعلام کردند، این هم باعث شده مصرف کاهش پیدا کند. مصرف ماه قبل همسایه میانه را هم اعلام کردند بعد یک بروشور روش­های کاهش مصرف هم با آن فرستادند. این بیشترین اثر را داشت. یعنی اگر شما مصرف سایر همسایه‎هایتان هم در قبضتان بیاید، یک پاداش هم به آن بدهید، مصرف کننده خیلی مصرف را کاهش می‎دهد. از طرفی آمدند مصرف ماه قبل آن همسایه‎ای را هم که حداقل مصرف را داشته اعلام کردند، که این هم مصرف را کاهش داده است. آخرین بحثی که می‎خواهم مطرح کنم که آقای دکتر هم به آن اشاره کردند که در مورد کاهش تقاضا بود، ما به این اقتصادچرخشی می‎گوییم. اقتصادچرخشی می‎گوید که شما اصلا ضایعات تولید نکنید. متاسفانه شما الان ببینید این بطری‎های آب ضایعات است. در اروپا ممنوع شده، پارلمان اروپا آب بسته‎بندی را تقریبا بیست روز پیش ممنوع اعلام کرد. اما ما همچنان داریم اینجا اجرا می‎کنیم. بحث این است که شما ضایعاتتان را هم به‎اشتراک گذارید. یعنی ضایعاتی را که یک بنگاه تولید می‎کند به‎عنوان یک نهاده در جای دیگر استفاده شود. آخرین بحثم هم این است که آقای دکتر، ما الگوی مصرف نداریم. و به‎شدت هم به این موضوع معتقد هستم چرا؟ چون‎ تعیین یک الگوی مصرف برای تمام کشور غیر منطقی است، مثلا بگویید اصفهان زیر الگوی مصرف است، اراک بالاست، تهران پایین است. هر شهری و یا هر منطقه‎ای الگوی مصرف خودش را دارد چرا؟ چون فاکتورهایی که بر تقاضای آب تأثیر می‎گذارند متفاوت است. ما اگر می‎خواهیم الگوی مصرف تعیین‎کنیم، حالا خیلی با اغماض بپذیریم، باید برای هر شهر تعیین کنیم. بحث‎های زیادی ماند که بنده عذرخواهی می‎کنم چون وقت کم است.

دکتر تابش

خیلی ممنون. باتوجه به این که سوای از این بحث‎های تئوریک، همان‎طور که صبح مطرح شد اگر واقعا ساختمان‎های‎مان را طبق مبحث 16 به صورت موثر اجرا کنیم که میزان مصرف آب‎برهای ما به میزان کافی برسد، شاید خیلی لازم نباشد که وارد مباحث تئوریک شویم و به‎صورت اتوماتیک یک سری از این اهداف ما محقق خواهد شد. من از آقای مهندس‎طاهری باتوجه به نقشی که در سازمان نظام مهندسی استان اصفهان دارند خواهش می‎کنم که دیدگاه‎هایشان و اقداماتشان را که در این زمینه منجربه نتیجه مثبت یا منفی شده را بفرمایند.

مهندس طاهری

بسم الله الرحمن الرحیم. عرض سلام و ادب و احترام. من بحثم را با صحبت‎های آقای دکتر شروع می‎کنم، یعنی از تدوین معیار می‎آیم. ما در کمیسیون انرژی، استاندارد مصالح و محیط‎زیست نظام مهندسی کشور که بنده مسئولیت آن‎را دارم چند بحث را داشتیم. اتفاقا دیروز هم همین بحث را داشتیم. هم در بخش انرژی و هم در بخش مصرف آب ما متاسفانه معیار نداریم و ما تا زمانی که تدوین معیار نکرده باشیم هم برای آب و هم برای انرژی نمی‎توانیم خودمان را آن‎طوری که آقای دکتر فرمودند مقایسه‎کنیم یا خودمان را تطبیق‎دهیم یا خودمان را به آن شرایط برسانیم.

ما الان مهم‎ترین بحثی که در نظام مهندسی داریم اصلاح خود مبحث 16 است. مبحث 16 ما با این‎که ویرایش جدیدش تازه سال پیش آمده ولی بازهم دچار اشکالات زیادی است. مبحث 16 می‎آید مصرف آب داخل لوله‎ها را آن‎جایی که می‎خواهد آب را محاسبه کند، براساس واحد مصرف لحظه‎ای یا همان SFU می‎سنجد. این تعیین مقدار واحد مصرف که الان وجود دارد که هرSFU  یا هر یک واحد مصرف 5/7 گالن است و آن 5/7 گالن را ضربدر 8/3 کنیم می‎بینیم که چه میزان لیتر می‎شود. این بزرگترین معضلی است که ما در واحدها در انتخاب اندازه لوله‎هامان شروع می‎شود و بعد می‎رویم وارد نصب تجهیزات می‎شویم. این یک معضل است که ما الان داریم پیگیری می‎کنیم در بحث اصلاح مقررات ساختمان روی آن تأکیدکنیم.

بحث بعدی ما بحث معیار مصرف است که نظر به اقلیم‎های مختلف، یعنی اقلیم‎های چهارگانه کشورمان یا اقلیم 8 گانه کشورمان بیاییم تدوین معیار مصرف هم در بخش انرژی و هم در بخش مصرف آب کنیم. قدم سومی که باید برداریم در بحث برچسب‎دهی است. ما تا زمانی که ترازویی برای سنجش نداشته باشیم و نتوانیم خودمان را مقایسه‎کنیم، برچسب‎دهی نداشته باشیم، همان بحث فرهنگی که الان آقای دکتر مطرح‎کردند، آن برچسب روی تجهیزاتمان نباشد نمی‎توانیم چیزی را اندازه‎گیری‎کنیم، صحه‎گذاری‎کنیم یا بگوییم که داریم کم مصرف می‎کنیم یا زیاد مصرف می‎کنیم. قدم سوم ما بحث برچسب است. برچسب چه در بحث انرژی و چه در بخش انتشار آلاینده و چه در بخش بهره‎وری آب و متاسفانه در تجهیزاتمان هم ما برچسب نداریم. حالا در بحث انرژی آمده اما در تجهیزات آب‎برمان هنوز برچسب تجهیزات آب‎برمان را نداریم که بتوانیم بگوییم این شیر به ازای هر دور باز شدنش یا آن شیر اهرمی به میزان باز شدن نهایی یا متوسطش چه میزان آب را مصرف می‎کند و چقدر می‎تواند روی بهره‌وری آب تأثیر‎داشته باشد یا بقیه وسایل. ما وقتی که الان نگاه می‎کنیم یا در چند سال اخیر می‎بینیم که روی ماشین‎های‎لباس‎شویی یا ماشین‎های ‎ظرف‎شویی برچسب‎های آب آمده که آن‎هم کار ما نبوده کار آن‎طرفی‎ها بوده است. ما الان در کشور خودمان متاسفانه در برچسب‎دهی تجهیزات آب‎برمان دچار ضعف بزرگی هستیم که من فکر می‎کنم یکی از ارگان‎هایمان که باید اقدام کند وزارت نیرو و سازمان آب‎وفاضلاب باشد که یک استارتی بزند یک آزمایشگاهی را مثل آزمایشگاه ملی صرفه‌جویی انرژی، یک آزمایشگاه صرفه جویی تجهیزات آب‎بر را هم داشته باشیم.

بحث بعدی تفکیک است. من چرا دارم انرژی و آب را قاطی می‎کنم چون هر دو بحران کشور ما است و لغایت آن بحث محیط‎زیست‎مان را هم به آن اضافه کنیم. تفکیک مصارف چیزی است که باید در کشورمان اتفاق بیفتد. الان در ساختمان‎ها به‎دلیل این‎که یک کنتور آب بعضا وجود دارد ما این تفکیک مصارف را نداریم، به اضافه این‎که آن صفحه نمایشگرمان جلوی چشم مصرف‎کننده باشد، من وقتی از در خانه‎ام دارم بیرون می‎روم اگر شیر آبی باز باشد، نشتی وجود داشته باشد در مجموع ساختمان من، آن کنتور نشان دهد که من ببینم مصرفم چطور است. یا بحث صحبتی که آقای دکتر کردند، خیلی خوب است که ما بیاییم مصارف خودمان را با بقیه مقایسه کنیم، که من نسبت به طبقه پایینی، طبقه همجوارم، چه‎جوری دارم مصرف می‎کنم. حالا جدیدا خوشبختانه این روش کار شده است. هفته پیش بنده در جلسه کمیسیون به دوستان اشاره کردم که بیاییم در نظام مهندسی یک بخشنامه‎ صادر کنیم و بگوییم که کنتورهای تفکیک مصارف (که هم تفکیک مصارف آب و هم تفکیک انرژی و هم آب گرم را انجام می‎دهد و یک مونیتورینگ دارد که جلوی واحد نصب می‎شود، یا حتی روی گوشی همراه ما نشان می‎دهد که من الان چقدر دارم آب و انرژی مصرف می‎کنم) را در سراسر کشور ابلاغ کند که دوستان در جریان باشند که این تجهیزات روی سیستم‎ها نصب شود خیلی خیلی از لحاظ فرهنگی و از لحاظ این‎که من اگر شیر آب خانه‎ام نشت کرد بتوانم بفهمم که من نشتی آب نباید داشته باشم. این بحث تفکیک باز مورد دیگری است که ما الان در مباحث نظام مهندسی داریم روی آن کار‎می‎کنیم و به جد داریم جلو می‎رویم.

بحث بعدی که داریم بحث تبخیر و تعریق است که در سیستم‎های سرمایشی‎مان است. ما عدم تطابق سیستم‎ها و تجهیزات را با اقلیم مناطق‎مان داریم. در اقلیمی می‎بینیم که می‎گویند اسپیلت استفاده کنید، می‎گوییم چرا؟ می‎گویند این‎جا کم آبی است، اسپیلت مصرف شود که مناسب است. می‎گوییم اقلیم شما گرم و خشک است، چه‎طور می‎خواهید اسپیلیت استفاده‎کنید؟ می‎گویند خوب اگر کولر آبی بگذاریم مصرف آبمان بالا می‎رود، اما هیچ‎وقت نمی‎آمدیم به این‎ها هم بگوییم که برای تولید هر کیلووات ساعت برق هم بنا به نوع نیروگاه‎مان هم از 5/0 لیتر تا 5/2 لیتر آب داریم مصرف می‎کنیم. پس آن‎جا هم به ازای هر کیلووات ساعت داریم آب را مصرف می‎کنیم. اگر مشکل آب است آن‎جا هم آب را داریم کنترل می‎کنیم. بیاییم سیستم‎هایمان را به‎روز کنیم. ما هنوز نتوانستیم به کارخانه‎های سازنده تجهیزات سرمایش و گرمایش عنوان کنیم که یک برچسب مصرف آب هم روی این کالا بگذارید. میزان مصرف آب را هم در این مشخص کنید. یک تولید کولر آبی را هنوز نتوانستیم بگوییم رنگ کولر را عوض کنید. چه دلیلی دارد کولرهای آبی ما همیشه سبز باشد. رنگ پوسته‎اش را عوض کنید، یک لایه عایقی روی سقف کولرتان داشته‎باشید. نمی‎خواهد بروید سیستم اینورتور بگذارید، نمی‎خواهد نحوه اتصال را عوض کنید، یک رنگ ساده را عوض کنید. این را هم هنوز در کشورمان نتوانستیم انجام دهیم. من زیاد وقتتان را نگیرم.

بحث بعدی که می‎خواستم بگویم بحث اجرای قانون قیمت‎گذاری است. ما اعتقاد داریم که طبق صحبت‎های آقای دکتر تاثیر آن‎چنانی دارد یا ندارد؟ اما قیمت‎گذاری قطعا می‎تواند در مصرف قابل تأثیر باشد. بحث تجارت آب هست، بحثی که حالا بنده صحبت نمی‎کنم می‎گذارم خود خانم مهندس ملاباشی در مورد بحث آب خاکستری صحبت کنند. ما می‎توانیم، چرا نه؟ بزرگترین مشکلی که در انرژی و آب کشورمان هست که فکر می‎کنیم خصوصی هستند ولی هیچ‎وقت خصوصی نیستند و ما می‎گوییم که خصولتی و عموما دولتی هستند. ما می‎گوییم برق داریم اما وقتی می‎بینیم توزیع برق خودش دارد برق را می‎دهد پس این برق کیست؟ چرا می‎گویی بازار برق دارم؟ وقتی خود دولت دارد تولید می‎کند و خودش هم دارد توزیع می‎کند، پس چه بازار برقی دارد؟ بازار برق موقعی وجود دارد که بازار خصوصی بتواند قیمت خودش را پایین‎تر بدهد یا بالاتر بدهد، بگوید من برقم قطعی دارد قیمتم پایین‎تر است یا قطعی ندارد قیمتم بالاتر است. در پیک ارزان می‎دهم، در ساعت عادی گران می‎دهم. خودش تعیین تکلیف کند، نه این‎که توانیر بیاید تعیین قیمت کند.

درباره آب هم همین است، درباره آب هم تا وقتی که ما بازار آب نداشته ‎باشیم، تجارت آب نداشته ‎باشیم، من در واحدم نتوانم آب خاکستری که تولید کردم بفروشم و آن‎موقع تازه گیر اداره آب‎وفاضلاب باشم، گیر شهرداری باشم، گیر این‎که نمی‎دانم آب را کجا دهم باشم، نمی‎توانیم روی آب هدف‎گذاری کنیم، پس بازار آب را می‎خواهیم، تجارت آب را می‎خواهیم که من راحت بتوانم آب خاکستری‎ام را بازیافت کنم، بفروشم، آن تجارت آب می‎شود. آن موقع است که آب ارزش خودش را پیدا می‎کند. من سعی می‎کنم که سیستم آب خاکستری را نصب‎کنم. ما جلسات مکرری را با آبفای اصفهان داریم که حالا خانم مهندس ملاباشی توضیح می‎دهند.

ما بحث بازبینی مقررات را شروع کردیم اینجا هم ما مشکل داریم. نظام‎مهندسی را به‎عنوان یک مرجع حساب می‎کنند. هرجا گیر می‎کنند می‎آیند یقه نظام‎مهندسی را می‎گیرند می‎گویند این‎جا آب زیاد مصرف شد، این‎جا انرژی زیاد مصرف شد، این‎جا محیط‎زیست آلوده شد. یک بازنگری مقررات ملی ساختمان را وقتی مدنظر قرارمی‎دهیم وزارت راه‎وشهرسازی مدعی می‎شود، می‎گوید من باید مقررات بیرون بدهم. یعنی نگاه بخشی و نگاه سازمانی در کشور ما متاسفانه ما را به این مصیبت‎هایی که داریم آلوده‎کرده و گرفتار‎کرده که همه‎مان یک‎جایی باید دست‎وپای هم‎دیگر را ببندیم.

بحث بعدی که بحث آخر است که می‎خواهم خدمت دوستان بگویم، بحث محدودکردن مصرف آب در برخی فواصل زمانی است که باید به‎آن توجه ویژه‎ای کنیم، بحث بازیافت آب باران است که بنابر اقلیم‎ها باید روی آن کار شود. روش تفکیک مصارف را هم که عرض کردم. آن شبکه دوگانه توزیع آب که خیلی‎ها صحبت می‎کنند و به نظام‎مهندسی می‎گویند که چرا دو لوله‌کشی را در ساختمان انجام نمی‎دهید هم برای آب‎شرب و هم برای آب سایر وسایل بهداشتی، غالبا ارزیابی‌ای که ما کردیم دیدیم هزینه‎های تأسیساتی آن بالاتر است، به‎اضافه این‎که زیرساخت‎های شهری‎اش هم هنوز وجود ندارد که ما بخواهیم در خانه‎ها این بار را تحمیل‎کنیم به ساختمان‎ها و بعد زیرساخت شهری وجود نداشته باشد یا اصلا به‎وجود ‎نیاید.

دکتر تابش

ممنون. ما برای سه نفر از حضار که سه تا سوال مختصر داشته باشن فرصت داریم.

دکتر طالب بیدختی

دستتان درد نکند، حسابی استفاده بردیم. از سخنران آخری، در بحث ارزش‎گذاری ساختمان‎ها واقعا 12-10 سال است که دارد صحبت می‎شود واقعا کمک می‎کند که از سیستم بومی‎سازی لیگ استفاده‎کنید یا صحبت‎هایی که در گوشه کنار است، این را واقعا باید دید، بحث دیگر چهار سال پیش از نظام‎مهندسی خواستیم که یعنی هنوز کمبود دارد درخصوص محیط‎زیست یا آب‎وفاضلاب در ساختمان‏ها، نیاز هست که یک مبحث جدیدی تحت عنوان محیط‎زیست و ساخت‎وساز پایدار در محیط شهری دیده شود. این یک موضوع بسیار مهمی است. موضوع دیگری که واقعا هنوز در رابطه با داده‌ها بحث است، آقای دکتر عزیز نشان دادند که در گلستان 132 لیتر سرانه مصرف کل آب است و در بوشهر 238 لیتر. واقعیت این است که چقدر می‎شود به این داده‌ها اطمینان داشت. من با آب‎وفاضلاب شهر شیراز و استان فارس صحبت کردم. خیلی نمی‎شود به این داده‌ها اطمینان‎داشت و امروزه هم اگر بشود گفت آن‎قدر کاهش پیدا کرده، خب یک امتیازی هم از وزارتخانه می‎گیرد. روی این‎ها خیلی جای بحث و سوال است.

بنابراین بحث این است که داده‌ها چه‎جوری به‎دست‎آمده است. واقعا چه کسی کنترل‎کرده‎است. حتما نیاز است که یک سازمان مستقلی در ارتباط با این داده‎ها بیاید بگوید این داده‌ها درست است؟ درست نیست؟ مثل همان سیستم‎های ارزش‎گذاری و چیزهای دیگر. در رابطه با افزایش قیمت دو هفته پیش یک جلسه‎ای داشتیم با 7 نفر از کسانی که از شهر درسدن آلمان آمده بودند. یک شباهت‎هایی درسدن آلمان با کشور ما دارد، چون در آلمان شرقی بوده است و جالب این است که این‎هایی که آمده بودند از شهرداری این شهر بودند. بنابراین آب‎وفاضلاب و خیلی چیزهای دیگرشان به‎عهده‎ خود شهرداری آن‎جاست، نه این‎که سازمان‎های دیگر این مسائل را داشته باشد. قیمت آب در شهر درسد در زمان آلمان شرقی 45/0 یورو به‎ازای هر متر‎مکعب بود. قیمت جدید آب با یک دوره 6 تا 10 سال جدید که طول کشید الان حدودا 5 یورو است. بنابراین بحثی که الان وجود دارد چند ده درصد افزایش قیمت و این‎ها نقش آن‎چنانی ندارد. الان اشاره کردند که سهم آب در سبد خانوار حدود 6/0 درصد است پس 30% و این‎ها نقش آن‎چنانی ندارد. قیمت‎ها باید واقعی ‎شود و این نیاز است در همه چیز نه فقط آب، انرژی، چون آب و انرژی با هم ارتباط دارند. خوب این هم یک موضوعی است که مهم است. ممنون من بیشتر از این وقت را نمی‎گیرم.

مهندس طاهری

– آقای دکتر بحث‎تان خیلی خوب بود، اتفاقا من یادداشت‎کرده‎بودم که این بحث را انجام‎دهم که بحث ساختمان سبز و معماری سبز هست که ما بحث بازنگری‎ای که داریم روی آن کار می‎کنیم که ساختمان‎هایی که سبز هستند، چون ما اعتقاد داریم که ساختمان‎های سبز مصرف آب را 40% پایین می‎آورند، به‎اضافه این‎که تا 50% مصرف انرژی را پایین می‎آورد، روی این بحث کار شده است. باز هم اگر دوستان نقطه‎نظری دارند که به‎ما کمک کند از آن استقبال می‌کنیم و می‎شود بگوییم که از نقطه‎نظرات دوستان استفاده می‎کنیم. بررسی می‌کنیم که ببینیم به اقلیم ما کدامشان بهتر تطابق دارد. رویش کار می‎کنیم و اینجا هم اگر جنابعالی و بقیه دوستان نقطه‎نظری دارند از آن استقبال می‎کنیم.

آقای دکتر جمشیدی از دانشگاه اصفهان

به نام خدا، یک نکته‌ای در حوزه برچسب مصرف آب مطرح شد اگر که جلسه صبح دکتر فاضلی را حضورداشتید مشخصا ذکرشد که برچسب مصرف آب تدوین شده و استانداردهایش موجود است و حداقل به‎طور خاص می‎توانم بگویم برای ماشین لباسشویی، سردوش، شیرآلات چنین برچسب‎هایی طبق استاندارد وجود دارد. در مرحله تدوین این برچسب‌ها هم آزمایشگاه‎هایش پتانسیل‌سنجی شد. یعنی ما به‎عنوان بخشی از آن پروژه آزمایشگاهی که برچسب مصرف انرژی را صادر می‌کرد پتانسیل‎سنجی کردیم که می‌تواند میزان مصرف آب را هم اندازه‌گیری کند یا خیر و ما فقط براساس همان ظرفیت‌ها در واقع معیار را تعریف‎کردیم و برچسب‌ها وجود دارد. این‎که الان اجباری شده است اما اجرا نمی‌شود علتش شاید تا حدی مقاومت صنایع و حوزه‌های مختلف باشد، در حوزه وزارت نیرو این پیش رفته است. حالا این در پاسخ به‎آن نکته که فرمودید وزارت نیرو می‎تواند این را انجام‎دهد. هرچند در حوزه‌ چیلرها و کولرها و صنایع آبی هنوز این بحث وجود دارد.

درمورد مقررات ملی ساختمان در مبحث 16 طرحی به نام پساشهرخوانی ملی اجرا شد البته دو طرح موازی بود. یک نکته‎ای در آن وجودداشت که به یک بند مقررات ملی ساختمان اشاره شد و آن این بود که تسویه حساب و بازپس شهرخوانی‎اش می‌تواند در مجتمع مورداستفاده قرارگیرد. با حضور نماینده راه و مسکن و شهرسازی، البته نماینده تحقیقات آن در آن جلسه حضور داشت که گفت که این کاملاً شدنی است و می‌تواند برای بعضی ساختمان‎ها کاملاً اجباری شود. حالا این‎را می‌توانید در مورد مسائل دیگر مدنظر بگیرید، اما نظر مثبت وزارت شهرسازی این نکته بود و این می‎تواند به ایجاد سیستم‎های جمع‎آوری پساب در منازل کمک کند، هرچند نظارت و کنترل کیفی آن کار دشواری است چون شرکت آب‎وفاضلاب نمی‌تواند برود داخل خانه مردم را چک کند که چگونه است. باید مدیریتش کاملاً خودگردان باشد. نمی‌توانید شرکت آب‎وفاضلاب یا وزارت‎بهداشت را متولی نظارت روی این حوزه کنید. این نکته‌ی دومی بود که خواستم ذکر کنم.

مهندس مسعودی از شرکت آب و فاضلاب

 با سلام خدمت اعضای محترم. من 3 تا عنوان را خیلی خلاصه خدمت شما عرض می‌کنم. یکی بحثی که آقای دکتر طالب‎بیدختی درمورد ارقام و شاخص‌هایی که شرکت آب‎وفاضلاب دارند اعلام می‌کنند مطرح‎کردند. بنده به‎عنوان کسی که 17 سال است در این شرکت‌ها دارم کار می‌کنم کاملا با این موضوع موافقم. یعنی باید این اعداد و ارقام یک‎جایی صحت‎سنجی شود یا حداقل یک‎سری بازخوردهایی از این اعداد و ارقام داخل شبکه دیده شود. موضوع دیگر در بحث توزیع آب ما سه سطح داریم، بحث مدیریت تولید، مدیریت توزیع و مدیریت مصرف. به‎نظر‌می‌رسد که ما یک تغییر رویکردی این‎جا انجام دادیم که از مدیریت تولید می‌خواهیم روی مدیریت مصرف برویم. من سوالم این است که ما روی مدیریت توزیع چه‎کار کردیم؟ یعنی آیا این فعالیت‌هایی که ما روی مدیریت مصرف انجام‎دادیم، با هزینه و زمان کمتر روی مدیریت توزیع برای ما آن اهداف را محقق‎خواهدکرد یا نه؟

من این را سوال می‌کنم چندتا از شرکت‌های آب‎وفاضلاب در شهرهای مختلف نقشه‌های شبکه‌هایشان را دارند؟ به‎این مفهوم که ما توزیع را در شبکه چگونه انجام می‌دهیم؟ این انرژی‎ای که داریم مصرف می‌کنیم آب را حالا به یک محیطی منتقل می‌کنیم و توزیع می‌کنیم این ارتباطی بین منابعی که دارد داخل شبکه ما آب را تجزیه می‌کند در کدام شبکه آب شهری ما شناخته شده؟ چه‎کسی رفته بررسی کرده این ارتباطات را بهینه کند؟ ما چگونه داریم خروجی مخازن‎مان را تنظیم می‌کنیم؟ چه‎طور داریم این آب را در شبکه ردیابی‎می‌کنیم؟ این انرژی که آب دارد ببینیم که چه اتفاقی دارد برایش در شبکه می‌افتد؟ آیا امکان دارد ما این را پیدا کنیم؟ آیا می‌توانیم همین منابعی که هست که قاعدتا در تمامی شهرها این اتفاق می‌افتد که ما گستردگی منابع داریم، پراکندگی منابع داریم، منابع ممکن است به‎طور یکسان در اطراف شهر ما توزیع نشده باشد و یک بخش‌هایی از شهر و شبکه تحت‎پوشش کامل نباشد، چه‎قدر روی این موضوع کار کردیم که یک‎مرتبه روی مدیریت مصرف رفتیم. اصلا این بحث نیست که این موضوع درست نیست. بحث اولویت‌ها است. بحث هزینه‎ها، بازخوردها و نتایج کار است. کدامش برای ما مهم‎تر است و نتایج بهتری دارد؟ چقدر ما شبکه‌هایمان را می‎شناسیم؟ چقدر ما ظرفیت‌های شبکه را می‎شناسیم؟ آیا روی این موضوع کارکردیم که حالا داریم حرف مدیریت مصرف را می‌زنیم؟ من یک سوال دیگر داشتم روی بحث سوراخ و افزایش نشتی که بابت جیره‌بندی است. بنده هم مخالف جیره‌بندی هستم، ولی می‌خواستم ببینم این بحثی که راجع‎ به مصرف است مطلبی تایید شده است؟ با آن افزایش دبی، چون فشار ما که افزایش پیدا نمی‌کند، قاعدتا باید سطح تغییر کند، آیا این یک مطلب تحقیق شده و ثابت شده است یا صرف یک موضوع تئوری است.

دکتر جلیلی زاده قاضی زاده

این سوالی که برای افزایش نشت فرمودید این سوال کاملا تاییدشده است. مطالعات موردی مختلفی در دنیا کار شده است. دلیلی که نشت زیاد می‌شود: اولا لوله‌ها همیشه صلب نیستند که سطح مقطع ثابت بماند. در لوله‌های پلی‌اتیلن با افزایش فشار، موضوع این است که شما وقتی شبکه را تحت تنش قرار می‌دهید ترک‌های پلی‌اتیلن می‌توانند بازشوند. چه‎طور یک ترک تولید شده همین‎طور می‎تواند توسعه پیداکند؟ سوال فرمودید که این آمار از کجا آمده؟ من این آمار را از شرکت مهندسی گرفتم، از دفتر آقای مهندس سیدزاده. دقت بفرمایید که این‌ها آمار مصرف آب بوده، بعد ما یک آمار تلفات داریم که گاهی وقت‌ها این آمار را بیشتر دستکاری می‎کنند. من نمی‌خواهم بگویم که مصرف آب خیلی دقیق است، ولی می‌خواهم بگویم که گاهی یک شهری بیشتر از 2 برابر یک شهر دیگر سرانه مصرف می‌کند، این جای سوال دارد. ولی این آمار رسمی کشور است، ضمن این‎که الان ما سیستم‌هایی داریم. سیستم سپتا در شرکت آب‎وفاضلاب این‌ها را ثبت می‌کند، بعد در بعضی از شهرها آب می‎آید تقسیم می‌شود بین آن و مثلاً خط‎کوثر این‎گونه است. لذا تولید آب معلوم است، یعنی چون بین شهرها تقسیم می‌شود کاملاً اندازه‌گیری می‌شود، ولی در عین‎حال این‌جا جای بحث بسیار زیاد است.

دو اصطلاح است که اینجا در ایران استفاده می‌شود که در دنیا نیست 1- آب بهداشتی، چون بحث شبکه دوگانه بود ما چیزی به‎نام آب بهداشتی در دنیا نداریم. من از شما سوال می‌کنم تعریف آب بهداشتی چیست؟ یک نکته ظریفی است که بعضی‌ها می‌گویند ما آب شرب داریم، آنی که می‌ماند آب بهداشتی است. چنین تعریفی نیست. تعریف خارجی‎اش Potable Water می‌شود که آب شرب که مخالفش  Non-Potable Water می‌شود. دقت کنید Potable آب شربی که ما فکر می‌کنیم نیست بلکه آب شرب پخت‎وپز، حمام، ظرف‎شویی و لباس‌شویی است. بعضی اوقات شما می‌خوانیدNon-Potable  که برای فاضلاب استفاده‎کردند، بعد می‌گوییم که Potable آب شرب است، Non-Potable مثلا آب شستشو است. دیگری بحث مدیریت مصرف که آقای دکتر فرمودند وقتی می‌گوییم مدیریت مصرف، بار این روی دوش مصرف کننده‌ها می‎افتد، درصورتی که ما مدیریت تقاضا داریم که بارش هم شامل تلفات می‌شود هم شامل مصرف.

دکتر سمساریزدی

خدمتتان عرض کنم که درخصوص آب‎شرب و غیرشرب که آقای دکتر به‎درستی اشاره فرمودند، سوال این است که ما چرا علاقه داریم که آب شرب و آب‎غیرشرب را از هم‎دیگر تفکیک کنیم؟ علت این است که ما جاها و منابعی با کیفیت‌های مختلف داریم. البته آیا همه منابع کیفیت آبشان بهداشتی است ولی از نظر ترکیبات شیمیایی باهم مختلف‌اند، یکی می‎بینید که املاح بیشتری دارد و یکی املاح کمتری دارد، ولی همه در سقف و کف استاندارد مجاز هستند. خوب ما اگر بیاییم همه منابع را باهم قاطی‎کنیم که متوسط یا زیرمتوسط شاید خیلی به‎ انصاف نزدیک نباشد. بنابراین چه بهتر که منابعی را که املاح بهتری دارند در اختیار و با یکی از روش‎ها و ترفندها در اختیار بخش شرب قرار دهیم و سایر آب‌ها که آن‌ها هم بهداشتی هستند برای سایر شرب مصرف شود.

خانم مهندس ملاباشی

من اول راجع به برچسب آب یک توضیح اضافه بدهم که در قانون توسعه آب شرب شهری و روستایی که مجلس در سال 1394 تصویب و در سال 1395 ابلاغ کرده، صراحتاً یکی از بندهایش راجع‎به این‏که اداره استاندارد به‎کمک وزارت صنایع ملزم هستند که درخصوص برچسب مصرف آب اقدام کنند و آن را بتوانند توسعه بدهند آمده است. این‎که هنوز اقداماتی نشده، خارج از عهده شرکت آب‎وفاضلاب است. کما این‎که واقعا هرجایی که هست راجع به این قضیه صحبت و تاکید می‌کنیم، ولی خوب خارج از وظایف این شرکت است. بحث آب خاکستری که یکی از دغدغه‌های این روزهای ما است این‎که ما از یک دهه اخیر داریم مرتب استفاده می‎کنیم و می‌گوییم که یکی از راه‌های مصرف، استفاده و بازچرخانی آب خاکستری است، ولی هیچ‎جایی نیامدند روش عملیاتی و دستورالعمل اجرایی برایش تعریف‎کنند. ما یک پروژه آب خاکستری برای دانشجویان خوابگاه دانشگاه اصفهان اجرا کردیم و سال 1396 به بهره‎برداری رسید و الان آب، تصفیه‎شده و برای فضای سبز استفاده ‎می‌شود.

الان یک پکیج دیگر در محل ستاد مرکزی خودمان در حال احداث و اجرا است که هدف آن هم استفاده از پساب تصفیه‎شده برای آبیاری فضای سبز است. ولی برای ساختمان‌های مسکونی هیچ‎وقت دستورالعملی نوشته نشد. درصورتی‎که این‎قدر نکات مهمی از لحاظ فنی، از لحاظ قانونی، از لحاظ بهداشتی، از لحاظ اجرایی پشتش است، همان‎طور که آقای مهندس طاهری فرمودند ما الان ماه‌ها است با کمک دوطرف متقابل مرتب هفته‌ای یک روز جلسه داریم و این جلسه نه فقط بین ما است و این‎که ما از اداره بهداشت درخواست کردیم حضور پیداکنند، چون باید استانداردهای بهداشتی را به‎ما بگویند، این‎که محیط‎زیست حضور پیداکرده استانداردهای لازم را به‎ما بگوید، ازطرف دیگر شهرداری چون باید به‎ما بگوید که یکی از مصرف‎کننده‎های آب خاکستری که تصویب شده باشد باید به آن موارد هم اشاره شود و ما داریم این را به‎جایی می‎رسانیم که درواقع یک برنامه بازچرخانی آب بازیافت شده از آب خاکستری را تهیه کنیم.

نکته دیگر، ما خیلی اقدامات مدیریت‎مصرف و مدیریت‎تقاضا را انجام می‌دهیم، ولی تا زمانی‎که آن ضمانت اجرایی وجود نداشته باشد واقعا خیلی دستمان بسته است. یعنی ما می‌گوییم که مشترک باید مصرفش بیش‌تر از این نشود، اما درواقع آن ضمانتی که به‎ما بدهند که بتوانیم آب را قطع کنیم و یک‎سری کارهای قانونی انجام دهیم‎ عملاً وجود ندارد. تازمانی‎ه آن ضمانت اجرایی وجود نداشته باشد ما شاید به اهدافمان تا 70 یا 80 درصد برسیم و هیچوقت 100 درصد نخواهد شد.

دکتر سجادی‎فر

من خیلی مختصر بگویم که در قیمت‎گذاری چند اصل وجود دارد: کارآیی، پوشش هزینه‌ها، انصاف یا عدالت و یا قدرت‎پرداخت. ما نباید از سیاست­های قیمتی فقط نباید  برای مدیریت تقاضا استفاده کنیم. ما باید بر کارآیی متمرکز شویم، ما متاسفانه در بخش آب در کل منابعمان، کارآیی را قربانی عدالت کردیم ولی عدالت را به‎دست نیاوردیم. این مشکل ما است تا زمانی‎که ما کارآیی را اصل نگذاریم، نه مشکل آب، نه مشکل انرژی، نه مشکل مترو، هیچ مشکلی حل نخواهد شد. ما باید کارآیی را اصل بگذاریم. علتش این است که هم تاریخی است که من نمی‌خواهم وارد شوم، هم پول نفت داریم. تا زمانی‎که پول نفت دارد می‌آید، کارآیی قربانی عدالتی می‌شود که ما هیچ‌موقع به آن عدالت دست پیدا نخواهیم کرد.

منبع : نشریه علوم و مهندسی آب و فاضلاب