ریشه‌های اقتصادی ظهور داعش | بخش اول
رستاخیز داعش
بعد از فتح موصل توسط داعش در سال ۲۰۱۴ و رژه افراد آن در شهر، سوالی که ذهن بسیاری از تحلیلگران را به خود مشغول کرد این بود که چرا مردم این شهر و کلا مناطق سنی‌نشین در برابر این گروه مقاومتی نکردند و حتی بعضا از این گروه حمایت و جانبداری کردند؟ و چرا داعش توانست مناطق سنی‌نشین را برخلاف شهرهای شیعه‌نشین و کردنشین به راحتی اشغال کند؟ گمان عمومی در فضای فکری ایرانی این بود که مردم عرب این مناطق از حیث فرهنگی و عقیدتی تعارضی با داعش نداشتند و قوانین ضد انسانی و بی‌رحمانه و متعصبانه وهابی سلفی این گروه را قبول داشته و بابت همین همکاری کردند؛ اما این تصور از اساس نادرست است و با واقعیت عراق همخوانی ندارد و داستان بسیار پیچیده‌تر از این است.
«سال ۲۰۰۴ ساکنان فلوجه و شورشیان منتسب به آنها نخستین کسانی بودند که با القاعده مقابله کردند، زیرا القاعده بخش زیادی از فلوجه را به کنترل خود درآورده‌بود. یکی از موارد نارضایتی‌ها الزامات دینی القاعده بود که برخی از آنها مانند حجاب کامل زنان با آداب و رسوم محلی متعارض بود. مشت و لگد و استخوان‌های شکسته مردمان را به راه آورد اما بذر نارضایتی را در دلشان می‌کاشت. یک سال بعد، یعنی سال ۲۰۰۵ همین اتفاق در شهر قیام در مرز سوریه افتاد. جنگجوهای دولت اسلامی یک سالن زیبا را با خاک یکسان کردند و مغازه‌هایی را که آلات موسیقی می‌فروختند آتش زدند و افرادی را که نوشیدنی الکلی می‌نوشیدند شلاق زدند. تا سپتامبر ۲۰۰۶ نوری المالکی نخست‌وزیر عراق از حمایت ده‌ها نفر از رهبران قبایل سنی برخوردار شد»
(رستاخیز داعش/ویلیام مک کنتس/ص۸۴و۸۵)
تولد اهریمن
از متن بالا پیداست که مردم عرب سنی عراق اصلا علاقه‌ای به زندگی زیر لوای بنیادگراهای سلفی نداشتند و حتی به دولت عراق و نیروهای آمریکایی برای سرکوب آنها یاری رساندند. اما این رویه دیری نپایید که به شکل زیر درآمد و آن مردم ناگهان رفتارشان تغییر کرد.
«درست است که حکومت مذهبی و سختگیرانه داعش برای درصد زیادی از اهالی سنت که برای سال‌ها و شاید ده‌ها سال شاهد حاکمیت دولت‌های سکولار بودند، جذابیت نداشت اما آنان نیز شاید به دلایل فرصت‌طلبانه با حاکمیت دولت اسلامی و اجرای شریعت مخالفت چندانی نکردند. آنان علاقه چندانی به این نوع حکومت نداشتند اما به دلیل نفرت از حکومت فرقه‌گرایانه آقای المالکی و تمایل آنان برای سرنگونی حکومت او، پذیرای حاکمیت داعش شدند. شواهد نشان می‌دهد که تصرف موصل توسط داعش در مجموع با استقبال شهروندان سنی این شهر روبه‌رو شد.»
(تولد اهریمن/عبدالباری عطوان/ص۱۱۶و۱۱۷)
پیداست در مدت ده سال(از ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۴) بعد از حکومت صدام، حکام عرب عمدتا شیعه سیاست‌هایی پیش گرفتند که مردم عرب سنی را به مرحله‌ای رساندند که تن به حکومت بی‌رحم و بنیادگرایی همانند داعش دادند. اما به راستی طی آن ده سال در عراق چه بر مردم آن گذشته‌بود؟!
«دولت نوری المالکی سیاست آمریکا مبنی بر استخدام نیروهای مسلح سنی در ارتش عراق را رها کرد در عوض مالکی سراغ برخی از شخصیت‌ها و روسای قبایل رفت تا وفاداری مستقیم آنها را به دولت خود جلب کند…پس از تصرف این شهر از سوی داعش همان طور که در تصاویر ویدئویی هم قابل دیدن است، اعضای این گروه تجمل و ثروت این متحدان دولت عراق را به مردم نشان دادند. در ویدیویی که در سپتامبر ۲۰۱۴ منتشر شد می‌بینیم نیروهای نظامی دولت اسلامی داخل قصر اسامه النجیفی سیاستمدار اهل موصل را به مردم نشان می‌دهند و شمش‌های طلایی را که از آن‌جا کشف کرده‌اند…
نگارنده: شایان اویسی
منبع : کانال اقتصاد در گذر زمان m_ali_mokhtari @