بسیاری از کارشناسان و محققان رفتار انسان در قبال طبیعت را نگران‌کننده و مخرب توصیف می‌کنند.

فعالیت‌های بشری برای افزایش تولیدات و کسب درآمد به بهای گرم شدن کره زمین، تغییرات اقلیمی، سیل، خشکسالی، از بین رفتن جنگل‌های انبوه و بسیاری فجایع دیگر منجر شده است.

اگرچه تلاش‌های مثل معاهده پاریس برای جلوگیری از این روند در نظر گرفته شده اما کشورهایی نظیر آمریکا و چین که در کورس رقابت با یکدیگر هستند حتی از چنین توافقاتی نیز خارج می‌شوند.

پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد اگر روند فعلی ادامه داشته باشد در سال 2050 کره زمین با بحران زیست‌محیطی مواجه خواهد شد.
در این مقاله تاثیر فعالیت‌های انسانی در آلودگی و تخریب برخی از عامل‌های محیط زیست ارایه شده است:

تخریب محیط زیست| فعالیت‌های انسان

متاسفانه دامنه اثرگذاری فعالیت‌های انسان بر پیکره محیط زیست محدود به یک یا چند عامل نیست، بلکه بخش وسیعی از حوزه‌های زیست‌محیطی را دربرمی‌گیرد.

هر یک از این عوامل ضامن بخشی از حیات انسان و کره خاکی هستند. تخریب این عوامل محیط زیست، در بلندمدت اثرات جبران‌ناپذیری را به زندگی انسان تحمیل خواهد کرد.

در ادامه به‌صورت کلی مجموعه عواملی که در اثر فعالیت‌های انسان در معرض آسیب قرار دارند را بررسی خواهیم کرد. این عموامل شامل: خاک، آب، معدن و حمل‌ونقل هستند.

خاک‌:

مهم‌ترین پیامد فعالیت‌های انسان بر خاک، مسمومیت و فرسایش آن است که سبب تخریب و کاهش توان زمین‌های زراعی می‌شوند.

به طور کلی فرسایش خاک، پدیده‌ای طبیعی است که به وسیله‌ی عامل‌هایی مانند باد، رواناب‌های سطحی و تغییرات دما انجام می‌شود.

فعالیت‌های انسانی مانند زراعت، آبیاری، تداوم کشت تک‌ محصولی، چرای بیش از حد دام‌ها، جنگل‌زدایی و بیابان‌زایی، همگی سبب از بین رفتن تعادل موجود میان روند تخریب و ایجاد خاک و در نهایت آلودگی آن می‌شوند.

مسمومیت خاک می‌تواند متاثر از افزایش نمک‌های خاک، توسط کودها و بارور کننده‌ها و یا آلودگی مستقیم توسط انسان یا کارخانه‌ها ایجاد شود. در این صورت خاک قابلیت کشت خود را از دست داده و حتا برای برخی گیاهان نیز سمی می‌شود.

آب‌:

مهم‌ترین تاثیر فعالیت‌های انسان بر آب‌ در دو مولفه‌ی مصرف بیش از حد آب که به نابودی منابع آب می‌انجامد و آلودگی آن خلاصه می‌شود.

امروزه تامین آب شیرین برای برخی کشورها به یک بحران جدی مبدل شده است. شدت بحران آب، با رشد جمعیت رابطه‌ی مستقیم و مثبتی دارد.

گرم شدن دمای کره‌ی زمین در از بین رفتن منابع آب به خصوص در مناطقی مانند آسیای مرکزی، آفریقای شمالی و دشت‌های بزرگ ایالات متحده موثر است.

ارتباط متقابل منابع آب و تغییر اقلیم | حسین سجادی فر – پژوهشگر اقتصاد آب و محیط زیست

نزول کیفیت آب‌ها نیز بحران دیگری است که برخی کشورها از آن رنج می‌برند. میزان آلودگی برخی از منابع آب‌ و روند افزایش آن، بسیار نگران‌کننده است.

آلودگی آب و تاثیر آن بر سلامت آبزیان

یکی از معیارهای آلودگی محیط‌ زیست، آلودگی آب است. آژانس حفاظت از محیط زیست، اکسیژن مورد نیاز بیولوژیکی (BOD) را به عنوان میزان اکسیژنی که باکتری‏های آب در هنگام تجزیه‌ی آلاینده‌ها مصرف می ‏کنند تعریف کرده است.

آلودگی بیش از حد منابع آبی، اکسیژنی که آبزیان به آن نیاز دارند را کاهش می‌دهند. سطوح پایین اکسیژن حل شده در آب، بر سلامت آبزیان و اکوسیستم تاثیر می‌گذارد. یکی از علت‌های این کاهش اکسیژن، افزایش جمعیت، صنعتی شدن و رشد اقتصادی بدون توجه به ظرفیت تحمل محیط‌ زیست است.

معدن:

بخش معدن در مقایسه با صنعت خسارات زیست محیطی بسیاری به دلیل بهره‌برداری، توسعه و حتی پس از تعطیلی معدن دارد. برخی از آلودگی‌ها و خسارت معدن‌کاری به محیط زیست شامل موارد زیر است:

برخی از آلودگی‌ها و خسارت معدن‌کاری به محیط زیست شامل موارد زیر است:

• بخش معدن در مقایسه با سایر فعالیت‌های بهره‌برداری از منابع طبیعی، زباله‌ی بیش‌تری تولید می‌کند که عاملی مهم در آلودگی منابع طبیعی به خصوص آب محسوب می‌شود.
• در برخی مناطق، بهره‌برداری از معادن سبب جنگل‌زدایی و انقراض نسل جانوران می‌شود.
• عملیات بهره‌برداری از معدن، سر و صدای زیادی تولید می‌کند (آلودگی صوتی). صدای ناخوشایند ماشین‌آلات معدن و انفجار، شرایطی ایجاد می‌کند که ممکن است برای مناطق مسکونی و حیات وحش غیرقابل تحمل باشد.
• بهره‌برداری از معادن سب کاهش سطح آب‌های زیرزمینی می‌شود.

عملیات استخراج معادن، سبب تخلیه‌ انواع آلاینده‌ها به هوا می‌شود. نمونه‌هایی از آن به قرار زیر است:

• گازهای شیمیایی سمی که حاصل واکنش‌های مواد سوختی هستند.
• ازن، که وجودش در لایه‌های پایینی هوای کره‌ی تاثیرات خطرناکی بر سلامتی جانداران دارد.
• انتشار گازهایی مانند دی‌اکسیدگوگرد، اکسیدهای ازت، مونواکسیدکربن، سولفید هیدروژن و برخی گازهای گلخانه‌یی (مانند متان و دی‌اکسید‌کربن).
• گرد، غبار و ذرات معلق هوا.

حمل و نقل:

از اصلی‌ترین ارکان زیربنایی کشورهای پیشرفته و در حال توسعه حمل و نقل است و به مانند، شریانی است که سایر اجزای خدماتی، بازرگانی، صنعتی و کشاورزی را در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی به هم پیوند می‌دهد و تاثیرات عمیقی بر رشد و توسعه‌ی بخش‌های اقتصادی، خدماتی و تولیدی دارد.

یک اقتصاد ایده‌آل، از پیوستن حلقه‌هایی ساخته می‌شود که پیوند و استحکام آن‌ها، توسط حمل و نقل انجام می‌شود. وسایل مختلف حمل و نقل سبب انتشار اکسید نیتروژن، هیدروکربن و گازهای گوناگون در اتمسفر می‌شوند.

آلودگی خودروها:

در این میان خودروها به عنوان یکی از عوامل پرکاربرد در حمل و نقل، آلاینده‌های مختلفی (بنزین، گازوییل و گاز مایع) منتشر می‌کنند که شامل موارد زیر است:

دی‌اکسید‌کربن: غلظت این گاز در اتمسفر در سال 1990 به میزان 1.5 میلی‌گرم بر لیتر بوده است. هموگلوبین خون، نسبت به این گاز واکنش نشان می‌دهد و سبب تشکیل کربوکسی هموگلوبین در خون می‌شود و ظرفیت اکسیژن خون را به حداقل می‌رساند.
اکسید نیتروژن: این گاز بیش‌ترین سهم را در سوخت خودروها دارد و به ریه‌ها حمله می‌کند و سبب کاهش ظرفیت اکسیژن خون شده و در نهایت بیماری‌های سرطان ریه و آسم را به همراه دارد و به دلیل فروپاشی کیسه‌های هوا در ریه‌ها رخ می‌دهد.
هیدروکربن‌ها: این گاز سبب ایجاد سرطان ریه و پوست می‌شود.

حمل و نقل دریایی:

شامل کشتی‌ها، زیردریایی‌ها و… است که فاصله‌ی بین قاره‌ها و کشورها را پوشش می‌دهند.

گاهی اوقات، به علت طوفان و یخبندان، حوادثی رخ می‌دهد که نفت خام یا مواد شیمیایی به اقیانوس سرریز می‌شوند.

این مواد شناور توسط میلیاردها فیتوپلانکتون کوچک و سایر موجودات زنده جذب و مصرف می شود. از آن جا که این ارگانیسم نقش حیاتی در زنجیره‌ی غذایی دارند و دیگر گونه‌های حیات دریایی به آن‌ها وابسته‌اند، در نهایت آن را به سایر موجودات در زنجیره‌ی غذایی منتقل می‌کنند.

حمل و نقل هوایی:

حمل و نقل هوایی یکی از سریع‌ترین شیوه‌های حمل و نقل و البته از عوامل مهم آلودگی هوا به شمار می‌رود.

آلاینده‌های دی‌اکسیدکربن، اکسید نیتروژن و اکسید گوگرد از سوخت هواپیماهای در هوا تخلیه می‌شوند.